گیاه شنبلیله در طی سال های مختلف به عنوان یک داروی جایگزین برای بسیاری از دردها و بیماری های مختلف استفاده می شده است. امروزه نیز به عنوان یک مکمل غذایی مصرف می شود. این گیاه خواص زیادی برای درمان دیابت، افزایش شیر در مادران شیرده و کنترل قند خون دارد.
شنبلیله چیست؟
شنبلیله (Fenugreek) گیاهی از خانواده باقلائیان است که با نام علمی Trigonella Fenum – Graecum شناخته می شود. این گیاه دارای برگ های سبز و کوچک با گل های سفید می باشد که اندازه آن در حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر است. گل های سفید شنبلیله دارای غلافی است که تخم های کوچک و قهوه ای گیاه در آن ها قرار می گیرد.
گیاه شنبلیله بومی خاورمیانه است و به صورت وسیع در شبه قاره هند کاشت می شود. همچنین این گیاه در مناطق اطراف دریای مدیترانه، جنوب آسیا، ایتالیا، مصر، یونان، چین و پاکستان پرورش داده می شود. در ایران نیز گیاه شنبلیله در استان هایی مانند آذربایجان غربی، اصفهان، فارس، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، لرستان و سمنان کاشته می شود.
میوه این گیاه در اواسط تابستان رسیده و جمع آوری می شود. از برگ های شنبلیله برای مصارف غذایی به صورت تازه و خشک استفاده می کنند. همچنین تخم این گیاه برای استفاده در موارد مختلفی کاربرد دارد. طبع شنبلیله گرم و خشک است.
ترکیبات شنبلیله
گیاه شنبلیله دارای مواد شیمیایی طبیعی نظیر آنتی اکسیدان، کولین، تریگونلین، یاموجنین، سارسا ساپوجنین و دیوسنگین است. همچنین این گیاه حاوی مقادیر زیادی از انواع مواد معدنی و ویتامین های مختلف مانند آهن، منیزیم، کلسیم، ویتامین A، ویتامین C، تیامین و ریبوفلاوین می باشد.
ارزش غذایی شنبلیله
هر 100 گرم از این گیاه دارویی دارای ارزش غذایی به شرح زیر می باشد:
۳۳ کیلو کالری
4.11 گرم کربوهیدرات
۰.۳ گرم چربی
90 گرم آب و 1 گرم فیبر است.
کاربردهای شنبلیله
این گیاه دارای کاربردهای مختلفی در زمینه های گوناگون است. از سبزی گیاه شنبلیله به صورت تازه در سبزیجات استفاده می کنند. سبزی خشک آن برای پخت خورشت و کوکوهای مختلف کاربرد دارد. این گیاه به صورت دمنوش و عرق نیز قابلیت استفاده دارد.
از عصاره و روغن شنبلیله نیز برای مواد تشکیل دهنده بسیاری از محصولات روزانه از جمله صابون ها، لوازم آرایشی، چاشنی ها و شربت های دارویی استفاده می شود.
خواص دمنوش شنبلیله
رفع کلسترول بالا
تنظیم فشار خون
جلوگیری از ابتلا به سرطان
رفع عفونت های باکتریایی، قارچی و ویروسی
رفع مشکلات گوارشی نظیر یبوست و ورم معده
کاهش اشتها و کمک به لاغری
تسکین علائم یائسگی
جلوگیری از ابتلا به آرتروز
رفع مشکلات تنفسی
کمک به بهبود زخم ها
کاهش خطر ابتلا به دیابت
افزایش شیر مادران شیرده و بهبود روند تولید شیر مادر
کمک به بهود سلامت قلب
جلوگیری از سخت شدن شریان ها
کمک به هضم بهتر غذا
کاهش مصرف چربی
تقویت قوای جنسی مردان
افزایش تولید هورمون های جنسی
رفع شوره سر
کاهش التهابات
تقویت معده و رفع سوزش سر دل
تسکین انواع دردها
درمان جوش صورت و آکنه
بهبود سلامت کلیه ها
درمان طبیعی تب
پیشگیری از ریزش موهای سر
تقویت مغز و افزایش حافظه
عوارض جانبی مصرف زیاد دمنوش شنبلیله
مصرف بیش از اندازه گیاه شنبلیله و زیاده روی در استفاده از این دمنوش باعث ایجاد عوارض مختلفی نظیر اسهال، بثورات جلدی، کاهش شدید قند خون، خونمردگی، ناراحتی معده، عرق یا ایجاد بو در شیر مادر، سرگیجه، سردرد و در موارد بسیار نادر واکنش های آلرژیک و ایجاد حساسیت می شود.
مصرف شنبلیله برای زنان باردار توصیه نمی شود زیرا باعث افزایش انقباضات رحمی شده و ممکن است سقط جنین را به دنبال داشته باشد. همچنین مصرف شنبلیله می تواند با داروهای کاهش قند خون تداخل داشته باشد و باعث افت شدید قند خون در افراد دیابتی شود.
