«تابناک با تو» - وقتی صحبت از تخم حیوانات باشد، احتمالا همۀ ما تصویری شبیه به تخم مرغ در ذهنمان نقش می‌بندد؛ اما دنیای تخم‌های جانوران قلمرو پیچیده و شگفت‌انگیزی است، با اشکال مختلف و رنگ‌های بسیار متنوع.
تخم‌مرغ‌های معمولی که از سوپرمارکت می‌خریم، یک شاهکار طبیعی بسیار شگفت‌انگیز پر از مواد مغذی هستند، اما شکل یکسان آن‌ها برای ما عادی شده است؛ حتی تخم‌مرغ‌های محلی (قهوه‌ای) هم اندازه و شکل یکسانی دارند.
اما نمونه‌های زیادی از تخم‌های جالب‌تر در طبیعت وجود دارد. از بچه وزغ‌هایی که مثل فیلم‌های ترسناک، بر روی کمر مادرشان از تخم بیرون می‌آیند تا ساختار‌های مارپیچی عجیبی که از دریا به ساحل می‌آیند؛ بسیاری از موجودات تخم‌هایی دارند که به اشکال منحصر به فردی برای به دنیا آوردن و حفاظت از فرزندان خود تکامل یافته‌اند.
۱. وزغ سورینام
وزغ سورینام یک گونه کاملاً آبزی از خانواده قورباغه‌ها است که در اصل در آمریکای جنوبی یافت می‌شود و سیستم تولیدمثلی شگفت‌انگیزی دارد. ماده هنگام تولیدمثل بین ۶۰ تا ۱۰۰ تخم آزاد می‌کند که نر آن‌ها را یکی‌یکی بارور می‌کند. سپس آن‌ها را به شکل لانه زنبوری به پشت ماده می‌چسباند.
سپس لایه‌ای از پوست روی تخم‌ها رشد می‌کند تا آن‌ها را ایمن نگه دارد، تا زمانی که زمان بیرون آمدن از تخم (معمولاً بین ۴ تا ۶ ماهگی) فرا برسد. این فرآیند کاملاً قابل‌مشاهده است!
۲. سِن‌های بدبو
سِن‌های بدبو نوعی حشره با دندان‌های تیز و قسمت‌های دهانی مکنده هستند. نام علمی آن‌ها به طور خاص به شکل سپرمانند بدن آن‌ها و توانایی آن‌ها در انتشار یک بوی قوی دفاعی هنگام احساس خطر اشاره دارد.
سِن‌های ماده تخم‌هایی می‌گذارند که تنوع رنگ زیادی دارد که تصور می‌شود به استتارشان کمک می‌کند. بنابراین، این گونه نمونه‌های بیشماری از تخم‌های خوش‌رنگ و جالب دارد.
۳. حلزون نفیر
حلزون نفیر معمولی نوعی حلزون دریایی گوشتخوار بزرگ است که اطراف سواحل بریتانیا یافت می‌شود. این گونه از پوسته‌ی متمایز خود برای باز کردن پوسته‌ی حیوانی که شکار کرده استفاده می‌کند. حلزون نفیر از نرم‌تنان کوچک، صدف‌ها و کرم‌ها تغذیه می‌کند. اما این تنها مهارت در کارنامه حلزون‌های نفیر نیست.
هر حلزون نفیر می‌تواند تا ۲۰۰۰ تخم در یک توپ یا مارپیچ اسفنجی بگذارد. پس از اینکه بچه حلزون‌ها از تخم بیرون بیایند، سازه‌های خالی چشمگیر از خود بجای می‌گذارند که روی سطح آب شناور می‌شوند و معمولاً آب آن‌ها را با خود به سواحل می‌آورد. طول برخی از آن‌ها می‌تواند به ۶۰ سانتی‌متر یا بیشتر برسد.
۴. سینه‌سفید نوک قلمی
سینه سفید نوک قلمی نوعی پرنده دریایی است که بیشتر وقتش را خارج از خشکی می‌گذراند، اما برای تولیدمثل به خشکی می‌آید و تمایل دارد روی صخره‌های خطرناک و رخنمون‌های صخره‌ای تیز تخم بگذارد.
از آنجا که این پرنده دریایی لانه نمی‌سازد و هر سال فقط یک تخم می‌گذارد، تخم‌های این پرنده ظاهراً به روش منحصر به فردی تکامل یافته‌اند: این تخم‌های متمایز نوک‌تیز و دراز هستند تا ناحیه‌ی سطح را افزایش دهند.
این ویژگی به نوبه خود آن‌ها را روی سطوح ناهموار پایدارتر می‌کند و خطر غلتیدن و شکستن آن‌ها را کاهش می‌دهد.
۵. دایناسورها
تخم‌های دایناسورها، بزرگترین تخم‌هایی هستند که تاکنون کشف شده‌اند، بسیار بزرگتر از هر گونه‌ای که امروزه می‌بینیم. با این حال، با توجه به اندازه کلی دایناسورها، تخم آن‌ها نسبتاً کوچک است.
از آنجا که میلیون‌ها سال از زمان انقراض دایناسورها می‌گذرد، تقریبا غیرممکن است که بگوییم فلان تخم بجامانده به کدام گونه دایناسور تعلق دارد. اما قاعده کلی اینست که خزنده‌پایان (دایناسور‌های گیاهخوار و معمولاً گردن دراز) تخم‌های گرد می‌گذاشتند، در حالی که تروپود‌هایی مانند Tyrannosaurus rex از تخم‌هایی بیرون می‌آمدند که شبیه تخم پرندگان امروزی بوده است.
تخم دایناسورها به طرز شگفت‌انگیزی کمیاب است و شانس یافتن آن‌ها بسیار کمتر از شانس یافتن اسکلت دایناسور است. دانشمندان تخمین می‌زنند تنها ۱۰ درصد از تخم‌های دایناسورها با موفقیت از تخم بیرون می‌آمدند و بیشتر آن‌ها توسط شکارچیان تلف می‌شدند.
۶. مانتیس
مانتیس در کنترل آفات، تغذیه از مگس‌ها، جیرجیرک‌ها و پشه‌ها دوست شگفت‌انگیزی برای ماست. وقتی ماده‌ها به سن بلوغ می‌رسند و شروع به تولیدمثل می‌کنند، روی شاخه‌ها به شکل یک ساختار فوم‌مانند تخم می‌گذارند که تشخیص آن دشوار است.
یک کیسه تخم می‌تواند حاوی ۴۰۰ تخم باشد که وقتی در نظر بگیرید طول یکی از آن کیسه‌ها فقط ۳ سانتی‌متر است، رقم بسیار چشمگیری است. پوسته فوم پس از به وجود آمدن توسط ماده سفت می‌شود تا از تخم‌های داخل خود محافظت کند. سپس بعد از یک دوره، حدود ۴ تا ۶ هفته، بچه‌ها از تخم خارج می‌شوند.
۷. کیسه پری دریایی
شاید عجیب‌ترین تخم در طبیعت، محفظه تخم کوسه باشد که «کیسه پری دریایی» نامیده شده است.
این محفظه‌ها، کیسه‌های مستطیلی کوچکی هستند که از کلاژن ساخته شده‌اند و هر گوشه آن بیرون‌زدگی‌هایی دارد که به آن‌ها «شاخ» می‌گویند. تصور می‌شود ماهیت و شکل سخت این محفظه، جنین را از خطر محافظت می‌کند، چون زمانی که تخم از بدن والدین خارج شود، در معرض شکارچیان قرار می‌گیرد.
کوسه‌ها تنها گونه‌ای نیستند که در چنین ساختاری تخم می‌گذارند. چارگوش‌ماهی و انواع دیگر موش‌ماهیان (مانند کوسه‌های شبح) نیز از روش مشابهی برای تولیدمثل استفاده می‌کنند، اگرچه برخی از بزرگترین گونه‌های چارگوش‌ماهیان می‌توانند تا ۷ جنین در یک محفظه داشته باشند.
۸. بال‌توریان سبز
اگرچه بال‌توریان سبز شکارچیانی تهاجمی هستند، از نظر ظاهری ظریف هستند و تخم‌هایی که می‌گذارند نیز از همین ظرافت برخوردار است. آن‌ها قبل از تولیدمثل، ارتعاشی با فرکانس بسیار پایین برای جذب سایر جفت‌ها منتشر می‌کنند که توسط پا‌ها شناسایی می‌شود.
پس از پایان جفت‌گیری، ماده تخم‌هایش را روی یک ساقه باریک به طول حدود ۱ سانتی‌متر، معمولاً در سطح زیرین برگ آویزان می‌کند. این تخم‌ها شبیه یک تخمک منفرد یا یک گروه کوچک ظاهر می‌شوند و نزدیک یک منبع غذایی آماده قرار دارند تا لارو‌ها پس از خروج از تخم و پوست‌اندازی شروع به تغذیه از آن کنند (لارو‌ها پس از حدود ۴ روز از تخم بیرون می‌آیند).
۹. شترمرغ
جای تعجب نیست که بزرگترین پرنده جهان دارای بزرگترین تخم‌ها نیز باشد که هر کدام به طور متوسط حدود ۱.۴ کیلوگرم وزن دارند (تقریباً از نظر اندازه و حجم معادل ۲۰ تا ۲۵ تخم مرغ).
تخم آن‌ها فقط بزرگتر نیست، بلکه سخت‌تر هم هست. برای شکستن پوسته تخم شترمرغ ممکن است به ابزار احتیاج پیدا کنید و این امر بیرون آمدن از تخم را برای شترمرغ‌های جوان بسیار چالش‌برانگیز می‌کند.
یک شترمرغ ماده معمولاً ۱۲ تا ۱۸ تخم در یک لانه مشترک می‌گذارد. ماده‌ها در روز و نر‌ها در شب روی تخم‌ها می‌خوابند و بیرون آمدن آن‌ها تا ۴۵ روز طول می‌کشد.
تخم شترمرغ با وجود سخت بودن، همچنان در معرض خطر شکارچیان است. کمتر از ۱۰ درصد از تخم‌ها زنده می‌مانند و تنها ۱۵ درصد از این جوجه‌ها به بلوغ می‌رسند.
۱۰. آرواره ماهیان
آرواره ماهی نر تخم‌هایش را در دهانش نگه می‌دارد تا از آن‌ها در برابر شکارچیان محافظت کند. این ماهی هر بار صد‌ها تخم را تا ۸۰ روز در دهان خود نگه می‌دارد. این فرآیند به «دهان‌پروری» معروف است و در بیش از ۵۰ گونه ماهی مشاهده شده است.
با این حال، بر خلاف بسیاری از دهان‌پروران دیگر، آرواره‌ماهیان گاهی اوقات تخم‌ها را داخل لانه می‌ریزند تا بتوانند غذایی بخورند و تخم‌ها را تمیز کنند.
منبع: فرادید
