معایب و مزایای حق مرخصی عادت ماهیانه در کشورها

تابناک باتو ــ سال گذشته دولت اسپانیا، اولین دولت و کشور در اروپا شد که حق مرخصی عادت ماهانه برای زنان را تصویب و اجرایی کرد؛ اقدامی که با حمایت و تشویق بسیاری از گروه‌های فمینیستی همراه بود. اما یک سال بعد تصویب این طرح، آمار نشان می‌دهد انقدر که باید از این طرح استقبال نشد و زنان کمی از این حق مرخصی استفاده کردند. یازده ماه بعد تصویب این طرح، تنها ۱۵۵۹ بار از این حق مرخصی استفاده شد. 

یکی از دلایل اصلی که استقبال چندانی از این طرح نشد، این است که به رغم هیاهوی رسانه‌ای ابتدایی درباره‌ی این طرح، دولت اسپانیا کار اجرایی چندانی برای این مرخصی تازه نکرد. بسیاری از کارفرمایان و نهادهای خصوصی و کوچک‌تر و زنان کارمند این نهادها اصلا نمی‌دانند که چنین مرخصی تصویب شده است، اگر هم می‌دانند آموزش لازم را ندیدند تا بدانند مراحل قانونی این مرخصی از چه شکل است و چه باید کرد.

 برخلاف هیاهوی اولیه، مواردی که می‌شود از حق مرخصی عادت ماهانه در اسپانیا استفاده کرد، محدود است. زنان صرف این‌که درد پریود را تجربه می‌کنند، نمی‌توانند برای این مرخصی درخواست دهند. برای درخواست مرخصی به معاینه و گواهی پزشکی نیاز است، تشخیص پیشین دکتر هم کافی نیست و هر بار باید دوباره به پزشک مراجعه و از نو گواهی پزشکی گرفت!  زنانی می توانند از این مرخصی استفاده کنند که به بیماری‌هایی دچارند که تجربه‌ی عادت ماهانه را با درد و خون‌ریزی بیشتری مواجه می‌کند. اما این قاعده خودش در حال حاضر در مواردی به نقض خود تبدیل شده است. برای مثال، قانون تصویب شده می‌گوید زنانی که به بیماری اندومتریوز رحم دچارند، می‌توانند از حق مرخصی عادت ماهانه استفاده کنند. اما اکثر زنانی که به اندومتریوز دچارند، به تجویز پزشک قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند تا اصلا پریود نشوند! و وقتی خون‌ریزی ماهانه را تجربه نکنی، نمی‌توانی از این مرخصی استفاده کنی. این در حالی است که زنانی که با اندومتریوز مواجه‌اند، دردهای بسیاری جدی و شدیدی را تجربه می‌کنند و بیشتر از بسیاری از زنان مستحق این مرخصی‌اند. وضعیت ناکارآمدی قانون تصویب‌شده به جوک شبیه شده است.  

از سوی دیگر زنان بسیاری فکر می‌کنند اگر از این حق مرخصی استفاده کنند، با تبعیض بیشتری در محیط کار هم مواجه شده و در معرض از دست دادن شغل خود قرار می‌گیرند. اسپانیا بالاترین آمار بیکاری در اتحادیه اروپا را دارد و ترس از دست دادن شغل، کابوس جدی بسیاری از شهروندان است. زنان بسیاری آگاهانه می‌دانند که استفاده از این مرخصی به شکل ماهانه، آن‌ها را در معرض جدی بیکاری قرار داده و وضعیت شغلی آن‌ها را خطرناک می‌کند. قانون عوض شده است، اما تغییر عرف رایج و معضل دیرینه‌ی تبعیض جنسیتی در محل کار به قوت خود باقی است. با این‌که تصویب مرخصی عادت ماهانه قدم مثبتی بود، اما نمونه‌ی عملی شد که محدودیت‌های قانونی و عرفی دیگری باید برداشته شود تا در عمل این اقدام برای گروه قابل توجهی از زنان مفید و گامی واقعی در راستای بهبود وضعیت زنان شود.