متخصصان فعال در بخش دولتی با وجود تمام سختی‌ها همچنان به کار خودشان ادامه می‌دهند و این مساله را طی چند سال اخیر ثابت کرده‌اند. این در حالی است که دستمزد آنها آنقدر کم و ناچیز است که باعث شده مشکلات اقتصادی برای آنها هم به چالشی عجیب بدل شود.
مریم سرخوش: چند روز پیش ویدئویی از رئیس بخش پیوند قلب کودکان بیمارستان شهید رجایی و از پزشکان برتر پیوند قلب کودکان در فضای مجازی منتشر شد که بحث مهاجرت پزشکان را دوباره داغ کرد.
دکتر محمد مهدوی در این فیلم عنوان کرده بود به‌دلیل مشکلاتی که امیدی به رفع آن نیست، پایان ۱۴۰۲ آخرین زمان حضور او در ایران خواهد بود و تصمیم به مهاجرت گرفته است. اما حالا هم خود او و هم همکارانش اعلام کرده‌اند که این مهاجرت منتفی شده و این فوق‌تخصص قلب اطفال دیگر قصدی برای سفر ندارد، درست شبیه وضعیت برخی دیگر از استادان پزشکی فعال در بخش دولتی که سال‌هاست با وجود همه مشکلات، به‌ویژه دستمزدهای کم، قید خدمت به مردم را نزده‌اند و حضورشان امید بیماران را زنده نگه داشته است.
مهاجرت پزشکان البته پدیده جدیدی نیست اما هیچ آمار دقیقی از سوی نهادهای رسمی در این‌باره اعلام نمی‌شود. برخی رسانه‌ها خرداد امسال اعلام کرده‌اند ۲۳۰۰ پزشک متخصص در سال ۱۴۰۱ از کشور خارج شده‌اند اما معاون درمان وزارت بهداشت معتقد است که دریافت گواهی سابقه‌کار خوب و عدم‌وجود سوءپیشینه برای سفر از سوی این پزشکان، الزاما به‌معنای مهاجرت دائمی آنها نیست و پس از مدتی برمی‌گردند. از جمله پزشکانی که برای شرکت در دوره‌های تخصصی به این سفرها می‌روند.
پزشکانی که اهل مهاجرت نیستند
پیگیری‌های همشهری از تعدادی پزشکان متخصص در بخش دولتی نشان می‌دهد که آنها هم در سمینارهای آموزشی کشورهای دیگر برای ارتقای سطح علمی خود شرکت کرده که بازه زمانی ۶ ماهه تا دو ساله هم داشته است اما دوباره به کشور بازگشته‌اند.
آنها می‌گویند طی سال‌های اخیر با وجود مشکلات اقتصادی و کمبود منابع فعالیت خود را ادامه داده، اما تداوم مشکلات شرایط کاری سختی رقم زده است: «شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته که استادان جراحی‌های تخصصی که در بخش‌های دولتی فعال هستند، با مشکلات اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند، چون دستمزدهای تعیین شده برای آنها آنقدر ناچیز و کم است که کفاف زندگی روزمره‌شان را هم نمی‌دهد.»
مهاجرت در همه قشرهای جامعه از قبل وجود داشته، در جامعه پزشکی هم وجود دارد. آنچه مایه نگرانی است اینکه فردی اهل مهاجرت نیست اما به‌دلیل نبودن شرایط کاری مجبور به مهاجرت می‌شود که خسران است
آنها به تأکید خودشان اهل مهاجرت نبوده و این مسئله را طی چند سال فعالیت سخت در بخش دولتی ثابت کرده‌اند، اما تداوم مشکلات می‌تواند حاشیه‌های این بخش را پررنگ‌تر کند: «درست شبیه اتفاقی که همین چند روز پیش برای یکی از بهترین پزشکان پیوند قلب کودکان رخ داد. این پزشک مهم‌ترین اقدامات را بعد از عمل جراحی و پیوند قلب در آی‌سی‌یوی کودکان بیمارستان شهید رجایی انجام می‌دهد، اما نکته قابل‌تامل این است که حتی یک ملک شخصی برای سکونت هم در اختیار ندارد و با این میزان از تعرفه‌های ناچیز در بخش دولتی، تصور خانه‌دار شدن تا ۵ سال آینده را هم نمی‌تواند داشته باشد، چون همانند بسیاری از متخصصان تمام وقت بخش دولتی، مطب شخصی و فعالیت در بخش خصوصی ندارند و تمام درآمدشان از همین بخش دولتی است.»
این نکته را محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی هم تأیید می‌کند و می‌گوید: «مهاجرت در همه قشرهای جامعه از قبل وجود داشته، در جامعه پزشکی هم وجود دارد. آنچه مایه نگرانی است اینکه فردی اهل مهاجرت نیست اما به‌دلیل نبودن شرایط کاری مجبور به مهاجرت می‌شود که برای ما خسران است و باید تلاش کنیم جلوی این موضوع را بگیریم.»
وی می‌افزاید: «مورد اخیر قصد مهاجرت جراح قلب اطفال بود که سرمایه‌ای برای کشور است. ایشان در دوران کرونا بالغ بر ۶۰ عمل جراحی قلب اطفال موفق را در مرکز انجام دادند که رتبه کشور ما را در دنیا به رتبه اول رساند. چنین سرمایه‌ای از هر سرمایه مادی و لجستیکی دیگری مهمتر بوده و نگهداشت این سرمایه‌گذاری در کشور کار بسیار بزرگی است. ما با ایشان صحبت داشتیم و شنیدیم دیشب نامه‌ای نوشتند و منصرف شدند که خبر بسیار خوبی است.»
راهکار جلب رضایت پزشکان
مناسب نبودن درآمدهای پزشکان متخصص در بخش دولتی را سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت هم تأیید می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر تعرفه ویزیت پزشکان متخصص در بخش دولتی ۳۷ هزار تومان است اما در کشوری مانند عمان ۳.۵ میلیون تومان است و چگونه انتظار داریم با چنین اختلاف قیمتی انگیزه برای مهاجرت ایجاد نشود. بر این اساس توجه به معیشت کادر درمان راهکاری فوری و مهم برای جلوگیری از مهاجرت آنهاست. مباحث معیشتی وابسته به تعرفه‌های پرستاری و پزشکی است و تفاوت فاحش قیمت خدمات در داخل و خارج از کشور انگیزه افراد را برای مهاجرت فراهم می‌کند.»
کریمی اما معتقد است که آمار مهاجرت پزشکان در فضای مجازی غیرواقعی است و بیان می‌کند: «ممکن است افرادی به نظام پزشکی مراجعه کرده و سابقه کار خوب و عدم‌وجود سوءپیشینه را دریافت کرده باشند اما این موضوع دال بر مهاجرت آنها نیست و ممکن است پس از مدت زمان کوتاهی هم به کشور بازگردند. مشکل اینجاست که عمده آمار مطرح شده در این حوزه براساس دریافت همین گواهی‌هاست.»
همه برای مهاجرت نمی‌روند
سفر پزشکان تنها به یک دلیل یعنی مهاجرت انجام نمی‌شود و دلایل دیگری هم می‌تواند منجر به خروج چند ماهه یا چند ساله آنها از کشور شود که البته در نهایت با بازگشت آنها همراه است:
شرکت در دوره‌های تخصصی و آموزشی (۳ماه تا دو سال)
ادامه تحصیل (یکسال و بیشتر)
تمدید ویزای اقامتی در کشوری دیگر
پیشنهادهایی برای رفع دغدغه متخصصان
پزشکان بخش دولتی سال‌هاست که با وجود همه مشکلات به فعالیت خود ادامه می‌دهند، آنهایی که عمدتا مطب شخصی ندارند و در بخش خصوصی هم طبابت نمی‌کنند. در این‌باره ضرورت دارد که رفع مشکلات آنها به‌عنوان مهم‌ترین بازوی درمانی کشور از سوی حاکمیت مورد توجه قرار بگیرد.
اصلاح تعرفه‌های پزشکی
ارائه خدمات و تسهیلات
تسهیل صدور مجوزها
معافیت‌های مالیاتی
افزایش حقوق و دستمزد دوره‌های تخصصی
همشهری
وقتی در کشوری قدر نخبگان رو ندونن ، اون کشور به بحران شدیدی دچار خواهد شد که هیچی جاشو پُر نخواهد کرد... 