یکی از دوستانم به مطب آمد، بیماری اش را توضیح داد، پس از معاینه، توضیحات لازم را دادم. زمانی که داشتم نسخه را می نوشتم، پرسید: چرک خشک کن هم لازم دارم؟
خودکارم را روی دفترچه انداختم؛ آرنجم را روی میز گذاشتم و در حالی که دستم را تکیه گاه صورتم کرده بودم، به او خیره شدم و خندیدم. با تعجب پرسید: کجای این سؤال خنده داشت؟
تعجب او هر لحظه بیشتر می شد و گفت: قضیه پیچیده تر شد!
یکی از تفاوت های ما جهان سومی ها با کشورهای پیشرفته در معنی چرک خشک کن و آنتی بیوتیک نهفته است و ما سال هاست به سادگی از کنار آن عبور می کنیم.
در اوان ورود این دارو به ایران، به چرک خشک کن ترجمه شده و اکنون حتی شما که به زبان انگلیسی مسلط هستید، هرگز به ترجمه ی آنتی بیوتیک فکر نکرده اید.
اکنون از شما می خواهش می کنم آنتی بیوتیک را به فارسی روان ترجمه کنید.
آهسته زمزمه کرد: آنتی یعنی ضد. بیو یعنی...؟!
ناگهان گفت: باورم نمی شود یعنی "ضد حیات"؟
گفتم: این ترجمه کلمه به کلمه آن است. ترجمه ی روان آن چه می شود؟
فوری جواب داد: کُشنده!!
گفتم: حالا راحت تر می شود صحبت کرد.
تفاوت بین چرک خشک کن تا کشنده چقدر است؟ همینقدر تفاوت بین ما و آنهاست.
ماهیت این دارو در اینجا و آنجا یکی است، ولی در آنجا آن را آنتی بیوتیک به معنای کشنده نام نهاده اند تا بار روانی آن نام موجب شود که:
١- بیمار هرگز جرأت نکند مستقیم به داروخانه مراجعه کند و آن را برای خود یا فرزندش بخرد.
٢- پزشک هم به خودش اجازه ندهد، بی دلیل برای بیمار بنویسد، چرا که اگر بنویسد و دلیل نیاورد بیمار هرگز از آن استفاده نخواهد کرد.
به عبارت دیگر با انتخاب نام آنتی بیوتیک که به زبان فارسی معنی کشنده می دهد، برای این گروه از داروها که مصرف بی رویه آن عوارض فردی و اجتماعی را به دنبال دارد، قانونی وضع کرده اند که اجرای آن نیاز به مجری قانون ندارد و مصرف کنندگان خود مجری قانون نیز هستند.
اما در کشور ما به معنای "چرک خشک کن" است. تلقی مصرف کننده این است که سود خوردن این دارو، بیشتر از ضرر آن است، زیرا اگر حتی یک درصد احتمال عفونی بودن باشد، این دارو آن را از بین می برد و کاری به خودم ندارد.
جالب است، بیشترین آسیب را مردم که مصرف کننده هستند می بینند، در حالی که بی گناه ترین آدم ها در این زمینه، همین مردم هستند.
چرا که در بدو ورود این دارو که سازندگان آن، نام آن را آنتی بیوتیک نهاده بودند، در کشور ما به نام چرک خشک کن ترجمه کرده اند. این ترجمه حتی به کسی که به زبان انگلیسی هم تسلط دارد، اجازه ی فکر کردن نمی دهد، تا چه رسد به دیگران که از انگلیسی چیزی ندانند.
اما مصرف بی رویه و بی مورد آنتی بیوتیک، عوارض فردی و اجتماعی خاص خود را دارد.
عوارض فردی
١ - در شرایط معمول روده ی بزرگ، حاوی مقدار زیادی میکروب است که این میکروب ها به عنوان فلور طبیعی روده، دو نقش اساسی را در بدن ایفا می کنند؛
الف) عامل مهم در هضم و جذب مواد غذایی به شمار می رود.
ب) وجود آن در روده، اجازه ی ورود و رشد عوامل بیماری زا را نمی دهد. و مصرف آنتی بیوتیک چه به جا و چه نابجا به طور موقت آنها را از بین می برد.
٢- ایجاد مقاومت فردی.
مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک موجب می شود میکروب ها در مقابل آن، خود را مقاوم کنند و زمانی که واقعا مصرف آن ضروری باشد، دیگر اثری نخواهد داشت و فرد مجبور به استفاده از آنتی بیوتیکی با طیف وسیع تر و عوارض جانبی بیشتر شود.
٣- از زمان شروع مصرف بی مورد یا با مورد آنتی بیوتیک تا سه هفته بعد از مصرف آخرین آن، میکروب های طبیعی موجود در روده از بین می روند، بدیهی است که در این مدت، عمل هضم و جذب مختل می شود.
به همین دلیل شرکت های داروسازی در سالهای اخیر اقدام به تولید کپسول های پروبیوتیک کرده اند.
این کپسول ها حاوی میکروب های طبیعی بدن هستند و باید در یخچال نگهداری شوند تا بیمار در صورتی که به هر دلیل مجبور به استفاده از آنتی بیوتیک شد، پس از اتمام آن، اقدام به مصرف پروبیوتیک بکنند تا هرچه سریع تر، فلور طبیعی روده جایگزین و از عوارض مصرف آنتی بیوتیک تا حد زیادی کاسته شود.
عوارض اجتماعیمصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک موجب ایجاد مقاومت در میکروب های مضر موجود در جامعه می شود و شرکت ها و نهادهای پژوهشی مجبور به تولید آنتی بیوتیک با طیف وسیع تر و در نتیجه عوارض جانبی بیشتر می شوند، در ضمن قیمت آنتی بیوتیک جدید بسیار گران تر از آنتی بیوتیک های قدیمی است.
در شرایط موجود، مراکز تحقیقاتی داروسازی غرب با صرف هزینه ی گزاف، اقدام به تولید آنتی بیوتیک می کنند و کشورهای جهان سوم که در تولید آن نقشی ندارند، با مصرف بی رویه ی آن، موجب بروز مقاوت در میکروب ها می شوند و اثر درمانی آن ها را از بین می برند.
دکتر علیرضا داودی، پزشک دانشگاه خوارزمی و مسئول مرکز بهداشت (تهران)
عالیییییییییییییییی بود . لایک