اختصاصی «تابناک با تو» - در تصاویر دیجیتالی پیکسل (به انگلیسی: Pixel) کوچکترین جزء ساختاری یک تصویر را گویند. پیکسل را بعضاً در مباحث مربوط به گرافیک و تصویر، نقطه نامیده و آن را کوچکترین نقطه تشکیل دهنده تصویر نیز میخوانند.
یک پیکسل چه خصوصیتهایی دارد؟
شیوهی ثبت عکس در دوربینهای Point and Shoot و همچنین موبایلهای هوشمند بسیار ساده است. این دوربینها ار یک لنز ابتدایی برای فوکوس روی سوژه استفاده میکنند، نور از دهانهی لنز وارد میشود و بر روی صفحهای شیشهای متشکل از دانههای رنگی به رنگ قرمز، سبز و آبی که به ترتیب یاد شده نیز چیده گشته اند تابانده میشوند. پشت شیشهی مشبک، سنسوری کوچک و ارزان قیمت قرار دارد که از سیلیکون ساخته شده است. سنسور مذکور با توجه به نور خروجی از شبکههای رنگی، متوجه میشود که هر پیکسل باید به چه رنگی باشد.
بسیاری از شرکتها به دلیل این که کاربران تنها با مگاپیکسل آشنا هستند، قید کیفیت واقعی عکس را میزنند و سنسورهایی بسیار کوچک با مگا پیکسلهای بزرگ –و البته تصاویری پر از نویز- را تولید میکنند.
از اینجا به بعد است که پای محدودیتها به دوربینها باز میشود. هر سنسور مقدار خاصی نویز را به همراه دارد. نویز در عکس یعنی تفاوتهای تصادفی در شدت نوری که در تصویر دیده میشود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که نور کافی به سنسور نرسد. "تفاوتهای تصادفی در شدت نور" در منظرهی واقعی وجود ندارند و تنها در عکس ظاهر میشوند.
سنسورهایی که نویز کمتری دارند گرانتر هستند و برای سنسورهای بزرگتر (البته نه با مگا پیکسل نجومی) مسئلهی نویز سالها است که حل شده، زیرا نور کافی به آنها میرسد و عدم وجود نویز تضمین میگردد (دلیل اصلی نویز زیاد دوربین موبایلها در مکانهای تاریک، کوچکی سنسورشان است). حذف نویز از تصویر تشکیل شده در سنسورهای کوچک کاری به واقع سخت است و اگر هم شدنی باشد، بسیار هزینه بر است. بسیاری از شرکتها به دلیل این که کاربران تنها با مگاپیکسل آشنا هستند، قید کیفیت واقعی عکس را میزنند و سنسورهایی بسیار کوچک با مگا پیکسلهای بزرگ –و البته تصاویری پر از نویز- را تولید میکنند.
مسئلهی بعدی هم شاید جالب توجه باشد، وقتی اندازهی سنسور ثابت باشد، هر چه تعداد پیکسلها افزایش یابد، کیفیت لنز نقش پر رنگ تری پیدا میکند. لنزهای ارزان تا حدی باعث محو شدن تصویر میشوند، البته این محو شدگی با چشم عادی قابل مشاهده نیست.
حال تصور نمایید بدون در نظر گرفتن کیفیت لنز، تعداد پیکسلهای سنسور را افزایش دهیم، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ لنز نمیتواند برای هر پیکسل اطلاعات متمایزی را وارد سنسور کند و این یعنی پیکسلهای کنار هم، همرنگ میشوند. در نهایت چیزی که عاید شما میگردد، عکس مثلا ۱۵ مگا پیکسلی است که در واقع از ۵ میلیون رنگ دانهی مجزا تشکیل شده است.
بدتر از همهی این ها، لنزهای بی کیفیت میتوانند باعث نفوذ رنگها در هم شوند. نوری که به فیلتر رنگی میرسد، آن قدر زیاد است که در بقیه پیکسلها هم تاثیر میگذارد. اگر با یک دوربین ارزان، اما با مگاپیکسل بالا در یک روز آفتابی از یک گل سرخ آتشین عکس گرفته باشید، حتما متوجه هالهی قرمز رنگ دور گل شده اید. این هالهی قرمز رنگ همین نفوذ رنگها در یکدیگر است.
مگاپیکسل
مگاپیکسل (به انگلیسی: Megapixel)، یک میلیون پیکسل است. این عبارت، تنها برای مشخّصکردن تعداد پیکسلهای تصویر بهکار نمیرود؛ بلکه کاربرد دیگر آن، نشاندادن شمار عناصر گیرنده تصویر یا تعداد عناصر نمایشی نمایشگرهای دیجیتال است. برای مثال، دوربینی با ابعاد ۲۰۴۸×۱۵۳۶ عنصر حسگر را معمولاً «۳٫۱ مگاپیکسل» (۳٬۱۴۵٬۷۲۸ = ۱۵۳۶ × ۲۰۴۸) میخوانند. از مگاپیکسل اغلب بهعنوان یکی از مشخّصههای بهتربودن یاد میشود، بههمینخاطر یکی از ویژگیهایی است که کیفیّت دوربین را مشخّص میکند.
یکی از مواردی که در رقابتهای بازاریابی دوربینهای عکاسی دیجیتال بهشکل نادرست مصطلح شدهاست این عبارت میباشد: «هر چقدر عدد مگاپیکسل بیشتر باشد بهتر خواهد بود»، اما این گونه ارزیابی لزوماً درست نبوده و تعداد پیکسلها تنها یکی از عوامل متعدد تأثیرگذار در کیفیت تصویر میباشد و لزوماً افزایش تعداد پیکسلها نشانه بهتر بودن دوربین نخواهد بود. میزان کیفیت هر پیکسل را میتوان بر حسب مواردی همچون دقت هندسی، دقت رنگ، گستره دینامیکی و میزان نویز مورد بررسی قرار داد. کیفیت پیکسل به عواملی همچون «تعداد تشخیص دهندههای تصویر»، کیفیت لنز، نوع سنسور، اندازه دیدودهای حساس به نور، کیفیت مؤلفههای دوربین، توانایی پردازشگر دوربین، فرمت ذخیرهسازی و عواملی دیگر بستگی خواهد داشت.
دقت هندسی:
دقت هندسی و سه بعد نمایی با توجه به تعداد پیکسلهای مستقر بر روی سنسور و میزان قابلیت لنز در تطبیق با رزولوشن آن تعیین میگردد.
دقت رنگ:
در نمونههای قدیمی سنسور، از آرایه فیلتر رنگیای استفاده میشد که تنها دارای یک سلول حساس به نور در هر پیکسل بوده و بنابراین به علت از دست رفتن بعضی از پیکسلها در هر کانال رنگ که بر اساس الگوریتمهای “demosaicing” برآورد شده بود بعضی از رنگها با دقتی پایین در لبههای تصویر نمایان میشدند. سنسورهای "ّFoveon" مجهز به سه "ردیاب تصویر" در جایگاه هر پیکسل بوده که به این ترتیب میتوانند با حذف آثار غیرطبیعی "artifacts" رنگهایی با دقت بالاتر ارائه دهند. متأسفانه میزان حساسیت این سنسورها پایینتر از نمونه سنسورهای قدیمی میباشد.
گستره دینامیکی:
اندازه جایگاه هر پیکسل بر اساس انداره دیود حساس به نور تعیین میشود که این امر تأثیر بسیاری بر گستره دینامیکی خواهد داشت. سنسورهایی که از کیفیت بالاتری برخوردار میباشند قادر به بازدهی گستره دینامیکی بزرگتری بوده که این موضوع در هنگام ذخیزه سازی پیکسلها در فرمت فایلهای تصویری RAW قابل توجه میباشد.
نویز: ارزش پیکسل شامل دو مؤلفه زیر میباشد:
۱- پیکسلهای دقیق که هدف اصلی شما هستند (پیکسلهای سالم)
۲- پیکسلهایی که شما تمایل رویت آنها را در تصویر ندارید (نویز)
با توجه به مطالب فوق شما میبایست بر اساس کاربرد مورد نظرتان دوربین عکاسی خود را انتخاب کنید برای مثال اگر قرار است تصاویر گرفته شده را در بعاد بزرگ چاپ کنید تعداد رزولوشن برای شما اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.
پیکسل و مگاپیکسل چیست و چه تاثیری روی کیفیت تصاویر دارند؟
سایز، رزولوشن و فرمت؛ در تمام این موارد پیکسل نقش خیلی مهمی دارد. یکی از مواردی که زمان خرید دوربین به آن توجه میکنید، مگاپیکسل آن است. یا ممکن است متوجه شده باشید عکسی روی صفحه نمایش از کیفیت بالایی برخوردار است، اما زمان چاپ کیفیت آن کاهش مییابد. این موارد به دلیل اشتباه گرفتن پیکسل و بایت، کیفیت و کمیت و سایز و رزولوشن رخ میکند.
با ما همراه باشید تا ببینیم پیکسل چیست و نکاتی را یاد بگیرید که زندگی شما را راحتتر و جریان کارتان را روانتر میکند. همچنین با استفاده از این نکات خیلی راحتتر از قبل میتوانید ابعاد تصاویر خود را تغییر دهید.
این عکس با ابعاد ۷۵۰X۵۰۰ پیکسل، رزولوشن ۷۲dpi، فرمت JPG و حجم ۱۷۴ کیلوبایت ذخیره شده است.
یکی از بزرگترین سوء تفاهمها در مورد پیکسل مربوط به مفهوم رزولوشن است. در صورتی که شما هم در این مورد اشتباه میکنید، مطمئن باشید که تنها نیستید. مشکل اینجاست که رزولوشن ممکن است به موارد متعددی اشاره داشته باشد که دو مورد از آن به بحث امروز ما مرتبط است و در ادامه هر دو را توضیح میدهم. اما یک نکته مشترک بین هر دوی آنها وجود دارد و آن هم این است که هر دو به پیکسل مربوط هستند.
حداقل زمانی که دوربین خود را میخرید کلمه پیکسل را خیلی زیاد میشنوید. در سطح بازار اهمیت خیلی زیادی به پیکسل داده میشود و به همین خاطر مقاله امروز را با پیکسل چیست شروع خواهیم کرد.
عکس دیجیتال چیز غیرقابل تقسیمی نیست. در صورتی که به اندازه کافی روی یک عکس دیجیتال زوم کنید، متوجه میشود که عکس شما از خانههای مربعی خیلی زیادی تشکیل شده است. در عکاسی به این خانهها پیکسل گفته میشود.
تعداد این پیکسلها و نحوهی پخش شدن آنها در سطح تصویر دو فاکتور خیلی مهم هستند که برای آشنایی با رزولوشن باید در نظر داشته باشید.
تعداد پیکسل چیست؟
رزولوشن میتواند به تعداد پیکسل اشاره داشته باشد. این مورد تعداد تمام پیکسلهایی است که تصویر شما را تشکیل دادهاند. فرمول محاسبه رزولوشن تصویر در این مورد همان فرمول محاسبه مساحت مستطیل یعنی حاصل ضرب طول در عرض است. برای مثال در صورتی که یک عکس با ابعاد ۴۵۰۰ پیکسل در ۳۰۰۰ پیکسل دارید، رزولوشن آن برابر با ۱۳,۵۰۰,۰۰۰ پیکسل است. به دلیل اینکه استفاده از این عدد خیلی سخت است، شما میتوانید آن را بر یک میلیون تقسیم کنید تا به مگاپیکسل تبدیل شود؛ بنابراین ۱۳,۵۰۰,۰۰۰ / ۱,۰۰۰,۰۰۰ برابر است با ۱۳.۵ مگاپیکسل.
تراکم پیکسل چیست؟
یکی دیگر از انواع رزولوشن که ممکن است به آن اشاره شود، نحوه پراکندگی تمام پیکسلهای یک عکس است که معمولا به آن تنوع پیکسل گفته میشود.
در این مورد از dpi (Dots Per Inch) یا ppi (Pixel Per Inch) برای اشاره کردن به رزولوشن استفاده میشود. در صورتی که رزولوشن یک تصویر ۷۲dpi باشد بدین معنی است که در هر اینچ مربع از آن ۷۲ پیکسل وجود دارد.
ابعاد نهایی تصویر تا حدود زیادی به رزولوشن انتخابی شما بستگی دارد. در صورتی که ابعاد یک عکس ۴۵۰۰ * ۳۰۰۰ پیکسل باشد بدین معنی است که شما میتوانید با تراکم پیکسل ۳۰۰dpi آن را در ابعاد ۱۵ * ۱۰ اینچ چاپ کنید، اما با تراکم پیکسل ۷۲dpi امکان چاپ آن با ابعاد ۶۲.۵ * ۴۱.۶ نیز وجود دارد. با وجود اینکه سایز فایل چاپی تغییر میکند، اما شما در واقع ابعاد فایل عکس را تغییر نمیدهید بلکه فقط پیکسلهای موجود را جابجا میکنید.
برای مثال یک تکه کش را تصور کنید؛ شما میتوانید آن را بکشید و یا جمع کنید. اما در واقعیت چیزی به ترکیب آن اضافه یا کم نمیکنید.
در پایان باید گفت که رزولوشن و ابعاد عکس یکی نیستند، اما به یکدیگر وابسته هستند.
پس کیفیت و کمیت برابر هستند؟
به دلیل ارتباطی که بین ابعاد و رزولوشن یک عکس وجود دارد، خیلی از مردم فکر میکنند که مگاپیکسل تعیینکننده کیفیت یک عکس است. البته این نظر تا حدودی صحیح است، زیرا هرچقدر تعداد پیکسل بیشتری داشته باشید، عمق پیکسل شما هم بیشتر است.
اما علاوه بر تعداد پیکسل، شما باید به عمق پیکسل هم توجه داشته باشید. عمق پیکسل چیزی است که مقادیر تونال تصویر شما را تعیین میکند. به بیانی دیگر عمق پیکسل تعداد رنگها در هر پیکسل است. برای مثال یک عکس با عمق پیکسل ۲ بیت فقط توانایی نگهداری رنگهای سفید، مشکی و دو طیف خاکستری را دارد، اما نوع فراگیرتر آن عمق پیکسل ۸ بیتی است. این مقادیر به صورت نمایی افزایش مییابند؛ بنابراین در یک عکس ۸ بیتی (۲ به توان ۸ = ۲۵۶) شما ۲۵۶ تون سبز، ۲۵۶ تون آبی و ۲۵۶ تون قرمز دارید. این یعنی تصویر شما توانایی نگهداری ۱۶ میلیون رنگ مختلف را دارد.
این مقدار خیلی بیشتر از چیزی است که چشم غیرمسلح توانایی تشخیص آن را داشته باشد؛ بنابراین یک عکس ۱۶ بیت با یک عکس ۳۲ بیت تفاوت زیادی برای ما ندارد. اما یک عکس ۳۲ بیتی خیلی سنگینتر از یک عکس ۱۶ بیتی با ابعاد یکسان است، زیرا اطلاعات خیلی بیشتری در هرکدام از پیکسلهای آن وجود دارد. به این خاطر است که گفته میشود کیفیت و کمیت هیچوقت برابر نیستند.
طبق مواردی که گفته شد تعداد پیکسل کمک زیادی به شما میکند، اما سایز و عمق هر پیکسل نیز نقش خیلی زیادی در تعیین کیفیت عکس شما دارد. به همین دلیل است که گفته میشود در زمان خرید دوربین باید به مشخصات آن و سایز سنسور نیز توجه کرد و فقط تعداد پیکسل مهم نیست. تعداد پیکسل تا یک نقطهی مشخص میتواند به شما کمک کند، بیشتر از آن فقط باعث افزایش حجم فایل میشود و هیچ تاثیری روی کیفیت تصویر ندارد.
نحوهی انتخاب و کنترل ابعاد تصویر و حجم فایل
اکنون که به خوبی با مفهوم پیکسل چیست آشنا شدید زمان آن رسیده است که نحوه کنترل ابعاد تصویر و حجم فایل آشنا شوید. برای این کار اول از همه باید مشخص کنید که تصویر را برای چه کاری نیاز دارید؟ برای مثال در صورتی که قرار است عکس موردنظر را فقط در فضای آنلاین چاپ کنید، ۷۲dpi کافی و حتی برخی اوقات بیشتر از نیاز شماست. اما این مقدار برای چاپ عکس خیلی کم است. در صورتی که قصد دارید عکسی را چاپ کنید باید مقداری بین ۳۰۰ تا ۳۵۰dpi انتخاب کنید.
البته هر مانیتور و هر پرینتر رزولوشن متفاوتتری دارد و این مقادیر فقط مقادیر عمومی هستند. اما برای چاپ عکس از مثال زیر استفاده کنید تا بتوانید رزولوشن مناسب را پیدا کنید. در صورتی که میخواهید عکسهای خود را با ابعاد ۸ در ۱۰ اینچ پرینت کنید باید عکس شما حداکثر ۲۴۰۰ * ۳۰۰۰ پیکسل باشد، زیرا ۳۰۰ * ۸ = ۲۴۰۰ پیکسل و ۳۰۰ * ۱۰ = ۳۰۰۰ پیکسل است. هرچیزی بزرگتر از این مقدار فقط فضای هارد درایو شما را اشغال میکند.
چطور یک دوربین خوب انتخاب کنیم؟
بیایید فرض کنیم که قرار است یک موبایل با یک دوربین با کیفیت تهیه کنیم. اگر مگاپیکسلها در کیفیت دوربین بی تاثیر هستند، پس باید به چه چیزی توجه کرد؟ جواب دقت رنگ کارائی در نور کم و کیفیت لنز است. شاید تعجب کنید اگر بگوییم که اندازهی سنسور اکثر موبایلها یکسان و چیزی در حدود ۴ در ۶ میلی متر است (این عدد را با سنسورهای فول فریم ۳۵ در ۲۴ میلی متری مقایسه کنید).
متاسفانه شرکتهای سازنده اطلاعات مناسبی را در زمینههای ذکر شده ارائه نمیدهند. بهترین راه حل مراجعه به سایت ها، وبلاگها و کلا مجامع تخصصی بررسی دوربینهای موبایل است، که تعداد آنها نیز کم نیست. بسیاری از سایتها نمونه عکسهای دوربینها را در حالتهای مختلف عرضه میکنند که میتواند کمک بزرگی باشد. در حال حاضر بهترین دوربینهای بازار موبایل توسط نوکیا تولید میشود (یا تولید میشد) و به واقع لنز دوربین Lumia ۱۰۲۰ از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است. عکسهای این موبایل نزدیکترین کیفیت را به دوربینهای DSLR دارا هستند.
یکی از امیدهای دوربین دوستان دوربینهای Pelican Imaging هستند. این محصولات متشکل از چند دوربین دیجیتال معمولی هستند و هر دوربین از رنگ خاصی عکس برداری میکند- تا در کیفیت رنگهای مختلف اختلالی ایجاد نشود- سپس این عکسهای تک رنگ توسط پردازنده با هم ترکیب میشوند و عکس با کیفیتی را تشکیل میدهند.
این نوع از دوربین هزینهی تولید کمتری نسبت به دوربین موبایلهای هوشمند فعلی دارند و اگرچه محصول یاد شده هنوز وارد بازار نگشته است، اما انتظار میرود تا یک سال دیگر با ورودش به عرصهی تجاری کیفیت عکس برداری تلفنهای هوشمند را تا حد زیادی متحول نماید.
به نظر شما در حال حاضر بهترین دوربینهای دیجیتال – غیر از DSLR ها- کدام دوربینها هستند؟ شما از کیفیت عکس برداری دوربین موبایل تان راضی هستید؟ کدام موبایلها را پیشنهاد میکنید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
سخن نهایی
این تمام مواردی بود که در مورد پیکسل و مگاپیکسل باید یاد میگرفتید. در این مقاله به خوبی متوجه شدید که منظور از پیکسل چیست و یاد گرفتید که کیفیت، کمیت، سایز و رزولوشن همگی به پیکسل بستگی دارند؛ زیرا پیکسل کوچکترین واحد تشکیلدهندهی عکس است. اکنون شما میتوان عکسهای خود را با بهترین کیفیت ممکن چاپ و یا به اشتراک بگذارید.