ژوزف نوز (به فرانسوی: Joseph Naus) مشهور به مسیو
نوز یکی از اهالی بلژیک بود که در دوران مظفرالدین شاه قاجار به وزارت کل
گمرکات ایران رسید و یکی از شخصیتهای تاثیرگذار در آغاز جنبش مشروطه
ایران شد.
ورود به ایران و انتصاب به عنوان وزیر گمرکات
در
سال ۱۲۷۸،کارشناس بلژیکی را برای انجام امور گمرک به ایران آوردند که نوز
به عنوان «مدیرکل گمرکات» رئیس آنان بود.= مدیرکل گمرکات زیر نظر صدراعظم
فعالیت می‌کرد. یک سال بعد شاه به همراه صدراعظم به فرنگ رفت و با دوری
صدراعظم از کشور، نوز به «وزارت کل گمرکات» رسید. نوز در تعرفههای گمرک
ایران دگرگونی پدید آورد و امور را به شیوه اروپایی اداره کرد مدیریت او به
عنوان مدیرکل گمرکات در مدت زمانی کوتاه (حدود یک سال) نتایج «بسیار
امیدوارکننده‌ای» داشت و درآمد گمرک بیش از ۳۵% افزایش یافت.
همچنین نوز از سال ۱۳۱۶ تا سال ۱۳۲۲، درآمد گمرک را از ۲۰۰٬۰۰۰ پوند به
۶۰۰٬۰۰۰ پوند در سال رساند.= پس از آن مستشاران بلژیکی‌های بیشتری وارد
ایران شدند و سازمان‌هایی مانند پست نیز بدان‌ها سپردهشد. با این وجود و
با وجود حمایت شاه و دربار، نوز با ارباب‌ها و زمین‌داران مشکلات زیادی
داشت.
احمد کسروی
در تاریخ مشروطه ایران می‌نویسد از آنجا که مردم و روحانیون، وجود یک
خارجی را بر مصدر امور نمیپذیرفتند، ناخشنود بودند. بلژیکیها در قبال
به سخت‌گیری و بدرفتاری با ایرانیان (به ویژه مسلمانان) می‌پرداختند و میان
یک ایرانی و یک خارجی؛ و حتی یک ایرانی مسیحی و یک ایرانی مسلمان تبعیض
می‌گذاشتند. این مسائل باعث منفوریت وی شد. بازاری‌ها و بازرگانان که با
نوز مشکل داشتند، به بهانه تعارف مشروب در جلوی درب یک مشروبفروشی به یک
روحانی؛ دو روز بازار را بستند و غوغا به‌پا کردند.
نوز (راست) به همراه همکارش پریم با عبا و عمامه و قلیان
در
ماه محرم سال ۱۳۲۳ ق. برابر ۱۲۸۴ خ. عکسی از نوز به دست‌آمد که در میهمانی
بالماسکه، لباس آخوندی پوشیده‌بود و عمامه به‌سر داشت. این عکس به میرزا
مصطفی آشتیانی رسید، تکثیر شد و در میان مردم پخش شد آیت‌الله سید عبدالله
بهبهانی، به این ماجرا واکنش نشان داد. وی در کلاس‌های درس و بالای منبر از
«توهین به مذهب» می‌گفت و خواستار برکناری نوز و عین‌الدوله شد.
میهمانی بالماسکه خارجیهای مقیم ایران و خانواده‌هایشان با حضور ژوزف نوز
بهبهانی
در ششمین جلسهٔ انجمن مخفی به تاریخ ۱۲ محرم ۱۳۲۳ در خانهٔ خویش به منبر
رفت و از وضع گمرک و قوانینی که نوز برای دریافت عوارضی مقرر داشته، آزار
مسلمانان در مرزها و استخدام یهودیان به جای مسلمانان در گمرک انتقاد کرد.
او همچنین در سخنرانی به عکس اشاره کرد و گفت که نوز «مسلمانان را به
استهزاء گرفته» و «کمر اسلام را شکسته». وی در پایان از شاه خواست که نوز
را به دلیل خیانت اخراج کند. عین‌الدوله بدین گفته ها بی‌اعتنایی کرد و
پاسخ داشت «چون ملاها خواهان عزل او هستند او را نگه‌می‌دارد» و بر اعتبارش
افزود. بازرگانها در اعتراض به بست‌نشینی در شاه‌عبدالعظیم پرداختند و
محمدعلی میرزای ولیعهد، آیت‌الله بهبهانی را موقتاً قانع کرد که نوز برکنار
خواهدشد.
در
این میان، این واقعه و چند رویداد دیگر آیت‌الله سید محمد طباطبایی را به
بهبهانی نزدیک‌تر کرد.این اتحاد، از دید احمد کسروی و ناظم‌الاسلام کرمانی
ریشه انقلاب مشروطه بود.
نوز
در پایان، با فشار مشروطه‌خواهان و مقامات پادشاهی متحد بریتانیا از پا
درآمد و با وقوع انقلاب مشروطه و روی کار آمدن مجلس شورای ملی از ایران
اخراج شد.
فردا
ولی اگر نوز در ایران مانده بود الان حداقل گمرکاتمان درست شده بود