بي ترديد، تأمل و تفكر عميق در برخي آفرينش هاي بشري، روزنه هاي بديع و روشني را به سمت و سوي كشف مجهولات و ناشناخته هاي عالم هستي، مي گشايد. گاهي روزها و ساعت ها، زمان لازم است تا يك رمان ادبي يا يك اثر تاريخي، مورد مطالعه دقيق قرار گيرد؛ اما نتيجه مطالعه، خيره كننده است، زيرا تأثير ماندگار و شگرفي را بر ذهن خواننده به جاي گذاشته و جالب اينكه معمولا" بر خلاف انتظار، حجيم ترين و طولاني ترين آثار فكري، بيشترين درجه مانايي و پايندگي در حافظه را به همراه دارند.
مطالب و اطلاعاتي كه با اين روش به مغز انسان وارد مي شود، نه تنها در قالب محفوظات وارد مخيله و تبديل به ملكه ذهن آدمي مي شوند، بلكه عميقا" درك و دريافت مي شوند و حتي با وصف گذشت ساليان متمادي، غبار فراموشي به خود نخواهند گرفت. اما آيا فضاي مجازي نيز از چنين خاصيتي برخوردار است؟! سرعت بي بديل انتقال داده ها و امكان مطالعه شتابنده موضوعات مختلف و متنوع در فضاهاي تلگرامي و مجازي، قابليتي منحصر به فرد است كه مطلوبيت و جذابيت اين فنآوري مدرن را دو چندان مي سازد.
اما در بعضي مواقع، گشت و گذار بي هدف و طولاني در اين ساحت بي منتها، انسان را دچار "مرض اعتياد و روزمرگي" مي كند؛ زمان بي آنكه متوجه باشي، همچو برق و باد سپري مي شود و دست آخر، جستجوگر اين فضا، از ناكجاآبادهايي سر در مي آورد كه شگفتا فكرش نيز در جهان واقع به ذهن هيچ عقل سليمي خطور نمي كند.
در اين شرايط، حتي در اوج ملال و خستگي، حسب عادت رايج و مألوف، دست به دامان تلگرام و ديگر فضاهاي مجازي مي شوي و صفحات گروهك هاي منافق و مرافق را توريست وار پيموده؛ روزگار عجيب و غريب مجاز را تورقي شتابان ميزني و از بوستان پهناور هر ساحتي، گل واژه اي رنگارنگ بر مي چيني و به قدر حاجت، خوراك موعظه و سخنوري، توشه راه مي سازي و چون اطرافيان را به غايت، واله و شيفته شنود مي پنداري، مستمعين را پاي منبر كلام و خطابه اي جانفرسا، ميخكوب نموده و اظهار فضل و كمال مي نمايي.
گويي مغز انسان در چنين شرايطي، نه در نقش يك نرم افزار پردازشگر، بلكه به مثابه يك دوربين فيلمبرداري كه قابليت آن صرفا" محدود به "ضبط و پخش" محفوظات است، عمل مي كند و از اين روی، داده هاي محفوظ، با همان سرعتي كه جذب مي شوند، دفع مي گردند؛ چنانچه بعد از مدتي كوتاه، در باب چيستي يا محتوا و پيام مطالب مزبور، از گوينده يا ناطق اين اقوال، استعلام شود، احتمالا" عاجز و ناتوان از ارائه پاسخي شايسته و قانع كننده، معترف خواهد بود كه از هر پيام، تنها فرصت مطالعه چند سطر يا عنوان كوتاه را داشته و نبايد از ايشان انتظار معجزه و تحليل دقيق وقايع را داشت.
در واقع، اگر به عنوان يك مصرف كننده مجازي، هيچ ايده خلاقانه اي براي توليد فكر و انديشه در اين محيط ارائه ندهيم، شايد به مرور زمان، گرفتار عارضه فراموشي، ضعف استدلال و كاهش قوه تحليل، تنبلي ذهني، فاصله گرفتن از جهان پيراموني، كاهش آستانه تحمل پذيري، كمرنگ شدن عواطف و احساسات انساني و نظاير اينها شويم.
تجربه حضور در دنياي مجازي، به ما مي آموزد كه چنين فضايي، هم فرصت و هم تهديد محسوب مي شود. فراموش نشود به جاي آنكه، چنين فضايي ما را مديريت و هدايت كند، اين ما هستيم كه به عنوان يك انسان، بايد تكنولوژي را به تسخير خويش درآورده و شيوه استفاده بهينه و متعارف از آن را آموخته و تجربه کنیم، زيرا دستآورد ها و اختراعات بشري، بدين سبب توليد و خلق شده اند تا در خدمت انسان باشند؛ نه اينكه خود انسان ها به عنوان خالق اين مصنوعات، در خدمت چنين آفرينش هايي قرار گيرند.
قدر مسلم، بايد تلاش کرد در همه حال، بر هوش و اراده خويشتن مسلط بوده و اجازه ندهيم كه يك آيتم " فرعي" تبديل به دغدغه "اصلي" زندگي مان شود و محيط مجاز، ما را از حقيقت اطرافمان دور و غافل نمايد. ناگفته پيداست كه حتي كارآمدترين و فايده مند ترين فنآوري هاي بشري نيز، جايگزين مطمئن و مطلوبي براي روابط متعارف اجتماعي، احساسات و عواطف انساني نبوده و نخواهند بود.
ايوب ميلكي، وكيل دادگستري
