جای زخم و آسیب‌دیدگی روی پوست (اِسکار پوست) زمانی ایجاد می‌شود که پوست عمیقا بریده شده یا به شکل دیگری آسیب دیده باشد. جای زخم ممکن است ناشی از آسیب‌های جزئی مانند خراش روی پوست یا آسیب‌های پوستی بزرگ مانند سوختگی باشد.
شکل‌گیری این محل‌های زخم و آسیب در واقع روشی ترمیمی است که بدن - وقتی پوست عمیق‌تر از لایه رویی آسیب دیده است- برای درمان زخم به کار می‌گیرد.
اگر چه اسکار یا جای زخم بسیار شایع است اما برخی از آنها بیشتر به چشم می‌آیند و بسیاری از مردم می‌خواهند برای بهبود ظاهر پوست از شر آن خلاص شوند.
برخی از این جای زخم‌ها به مرور زمان محو می‌شوند. اگرچه هیچ درمانی برای از بین بردن جای زخم وجود ندارد، با برخی از درمان‌های پزشکی و خانگی می‌توان ظاهر آن را - البته با توجه به نوع زخم - کاهش داد.
انواع محل زخم و نحوه شکل‌گیری آنها
انواع متعددی از محل‌های زخم وجود دارد. این جای زخم‌ها از درون بافت زخم و آسیب پوستی شکل می‌گیرند تا شکاف‌های ناشی از زخم پوست را پر کنند.
این محل‌های زخم به علت‌های مختلفی مانند جراحت، عمل جراحی، عفونت یا التهاب بافت به وجود می‌آیند.
هرجا که پوست آسیب ببیند، جای زخم می‌ماند. محل این زخم‌ها صاف، فرورفته، توده‌ای یا رنگی و در هر فردی متفاوت است. به این ترتیب، هیچ دو محل زخمی کاملا شبیه به هم نیستند.
با توجه به اندازه زخم و عمق آن، علت زخم - جراحی، سوختگی یا آکنه - محل آسیب‌دیدگی در بدن و نحوه درمان زخم، ظاهر جای زخم ممکن است متفاوت باشد.
عواملی که بر ظاهر زخم اثر می‌گذارند:
جای زخم کلوئیدی
جای زخم کلوئیدی نوعی محل زخم برجسته است که روی پوست ایجاد می‌شود و برخلاف موارد دیگر، بزرگ‌تر از زخمی است که آن را به وجود می‌آورد.
شکل‌گیری کلوئید ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد و هنگام رشد نیز دردناک شود یا خارش داشته باشد.
برخی پوست‌ها مستعد کلوئیدند و این نوع جای زخم معمولا بعد از مواردی مانند آکنه یا آبله مرغان، سوراخ کردن بدن از جمله در گوش، زخم ناشی از بریدگی، جراحی، خراش یا بیماری پوستی و همچنین خالکوبی به وجود می‌آید.
همچنین، پژوهش‌ها نشان داده است که ژنتیک در ایجاد کلوئید نقش دارد. در حدود ۳۳ تا ۵۰ درصد از افرادی که مستعد ایجاد کلوئیدند، یکی از بستگان خونی‌شان نیز چنین استعدادی داشته‌اند.
جای زخم هیپرتروفیک
جای زخم هیپرتروفیک اصطلاحی پزشکی برای جای زخم برجسته است. محل زخم هیپرتروفیک در روی پوست ایجاد می‌شود و ظاهری برجسته و سفت روی زخم ایجاد می‌کند که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا صاف شود.
احتمال دارد این نوع جای زخم در هر جایی از بدن ایجاد شود اما بیشتر در قسمت بالای پشت بدن، قفسه سینه یا شانه‌ها دیده می‌شود.
محل زخم آتروفیک
این محل‌های زخم زیر پوست ایجاد می‌شوند و به پوست حالت فرورفته و حفره‌ای می‌دهند. محل‌های زخم آتروفیک بیشتر روی صورت دیده می‌شود. این جای زخم اغلب به دنبال از بین رفتن آکنه‌های شدید و آبله مرغان به وجود می‌آید. این محل‌های زخم معمولا با افزایش سن و شل شدن پوست بیشتر دیده می‌شود.
محل زخم انقباضی
محل زخم انقباضی یا اِسکار انقباضی زمانی ایجاد می‌شود که یک ناحیه بزرگ پوست آسیب می‌بیند یا از بین می‌رود، مانند محل زخم ناشی از سوختگی شدید.
در محل زخم انقباضی لبه‌های پوست به طرف هم کشیده می‌شوند که باعث سفت شدن پوست در آن ناحیه می‌شود و حتی ممکن است حرکت قسمت آسیب‌دیده بدن را سخت‌تر کند.
برای مثال، جای زخم انقباضی روی یک مفصل مانند زانو، خم شدن یا صاف کردن مفصل را دشوار یا حتی غیر ممکن می‌کند.
محل زخم به شکل خط ظریف
جای زخم با خط ظریف پدیده‌ای طبیعی است که پس از برش پوست یا برش جزئی ایجاد می‌شود، مانند جای زخم‌های ناشی از جراحی یا بریدگی با چاقو.
محل‌های زخم ریز معمولا به صورت خط قرمز و برجسته ظاهر و با گذشت زمان صاف و محو می‌شوند، اگرچه به‌طور کامل از بین نمی‌روند.
محل زخم گسترده
محل زخم گسترده زمانی ایجاد می‌شود که زخم‌های ریز مانند زخم‌های بعد از جراحی، کشیده و گشاد شوند. این جای زخم صاف و رنگ‌پریده و بدون درد است. همچنین، اغلب پس از جراحی زانو یا شانه ظاهر می‌شود. این محل زخم که مانند ترک خوردن پوست است، پس از دوران بارداری و کاهش وزن نیز دیده می‌شود.
راهکارهایی برای از بین بردن جای زخم‌ها
به گزارش روزنامه ایندیپندنت، اگر چه محل زخم‌ها معمولا با گذشت زمان محو می‌شود اما به طور کامل از بین نمی‌رود. برخی از درمان‌های پوستی می‌تواند به زایل شدن ظاهر این زخم‌ها کمک کند. البته عوامل گوناگونی از جمله سن، سابقه پزشکی، وضع سلامت و همچنین نوع و محل و شدت زخم در درمان‌های پزشکی نیز در رفع ظاهر جای زخم اهمیت دارند.
برخی از روش‌های پزشکی برای محو کردن جای زخم‌ها:
ژل یا ورق سیلیکونی
سیلیکون با کاهش دادن تورم، قرمزی، اندازه و سختی جای زخم می‌تواند ظاهر برجسته آن را به حداقل برساند. سیلیکون همچنین می‌تواند از تشکیل جای زخم برجسته جلوگیری کند.
ورقه‌های ژل سیلیکون نازک و چسبنده‌اند و معمولا روزها و گاهی ماه‌ها روی جای زخم می‌مانند.
استروئیدها
استروئیدها هم گزینه درمانی مناسبی برای درمان جای زخم‌های کلوئیدی‌اند. استروئیدها به بافت محل زخم تزریق می‌شوند تا اندازه و سختی محل زخم را کاهش دهند. همچنین، احتمال دارد این شیوه درمانی علائم ناراحت‌کننده محل زخم مانند خارش و احساس سوزش را کاهش دهد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی گزینه‌ای برای بهبود انواع محل زخم‌ها از جمله جای زخم‌های برجسته یا فرورفته ناشی از آکنه و کلوئید است. لیزر درمانی می‌تواند ظاهر محل زخم و همچنین درد و خارش یا محدودیت حرکتی مرتبط با جای زخم را کاهش دهد. این شیوه درمانی پیچیده و دوری از نور خورشید در آن ضروری است.
تزریق پرکننده‌های پوستی
تزریق پرکننده‌های پوستی یا فیلرها روشی دیگر برای ترمیم محل زخم است. در این مورد، با تزریق حجم‌دهنده‌ها در خطوط ریز محل زخم می‌توان ظاهری پرتر و سالم‌تر در پوست ایجاد کرد.
لایه‌برداری شیمیایی
لایه‌برداری شیمیایی ممکن است محل زخم‌های سطحی و نه عمیق را درمان کند که از طریق برداشتن لایه بیرونی یا رویی پوست انجام می‌شود. پوست جدیدی که ایجاد می‌شود به پوست بدن، ظاهری صاف‌تر می‌دهد.
از دیگر روش‌های درمانی استفاده از برخی کرم‌های دارویی است. کرم‌ها به صورت موضعی روی جای زخم مالیده می‌شوند و بسته به دفعات و مدت استفاده انواع متفاوتی دارند. در این موارد، حتما باید به متخصص مراقبت‌های بهداشتی و پزشک مراجعه کنید.
برخی افراد نیز برای کاهش سطح ناخوشایند این جای زخم‌ها سراغ درمان‌های خانگی می‌روند.
آلوئه ورا
آلوئه ورا گیاهی دارویی است که باعث بهبود انواع زخم‌ها از جمله سوختگی و زخم‌های جراحی می‌شود. آلوئه ورا معمولا به‌صورت ژل یا پماد مصرف می‌شود.
عسل
عسل قرن‌هاست به عنوان دارویی سنتی برای التیام زخم استفاده می‌شود، زیرا پ‌هاش (PH) پایین آن محیط مناسبی برای اجزای ترمیم‌کننده پوست از جمله تولید کلاژن، فراهم می‌کند.
سرکه سیب و روغن نارگیل از دیگر موادی هستند که خواص ضدمیکروبی دارند اما هیچ شاهد علمی درباره تاثیر آنها روی جای زخم‌ها وجود ندارد.
داروهای پزشکی بهترین گزینه برای بهبود ظاهر محل زخم‌اند. اگر به دنبال درمان های طبیعی می‌گردید، بهتر است با متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید.
ایسنا
