در مورد ناخن قاشقی چه می دانید؟

 ناخن قاشقی یا کویلونیشیا نوعی بیماری مربوط به ناخن است که در آن ناخن ها (غالبا ناخن های دست) تحدب طبیعی خود را از دست می دهند و به شکل مسطح یا حتی مقعر در می آیند. ناخن های قاشقی نازک و نرم و به شکل قاشق کوچکی هستند که اغلب قادر به نگه داشتن یک قطره آب است. دلایل زیادی برای این اختلال وجود دارد، اما شایع ترین آنها کم خونی فقر آهن است.

نام پزشکی ناخن قاشقی کویلونیشیا (koilonychia) است که از واژه های یونانی به معنی توخالی (koilos) و ناخن (onikh) گرفته شده است.

در ناخن های قاشقی به نظر می رسد که مرکز ناخن کنده شده است. ناخن نازک می شود و لبه های بیرونی به سمت بالا می چرخند. حتی ممکن است ناخن ترک بخورد و قسمت بیرونی آن از بستر ناخن خارج شود.

برخی از نوزادان با ناخن قاشقی به دنیا می آیند، اما در نهایت به طور طبیعی از پس آن بر می آیند. اختلال ناخن‌ قاشقی معمولا ناخن ‌های دست را درگیر می‌ کند، اما احتمال بروز در ناخن‌ های پا نیز وجود دارد.

شایع ترین علت ناخن قاشقی کمبود آهن یا کم خونی (آنمی) است. در آنمی سطح گلبول های قرمز خون کمتر از حد طبیعی است. اگر کم خونی باعث ایجاد ناخن های قاشقی شده باشد، بیمار ممکن است حالات زیر را هم تجربه کند:

- خستگی

- رنگ پریدگی پوست

- تنگی نفس

- ضعف

ناخن قاشقی ممکن است فقط روی یکی از ناخن ها، تعداد کمی یا همه آنها تاثیر بگذارد. گفتنی است که تمامی نکات مورد بحث با استناد به مقالات معتبر نمایه شده توسط مجلات متعلق به انتشارات جان وایلی و پسران جمع آوری شده اند.

علت ناخن قاشقی چیست؟

شایع ترین علت ناخن های قاشقی، کم خونی فقر آهن است. اما ناخن های قاشقی می توانند به دنبال موارد زیر نیز ایجاد شوند:

- ضربه به ناخن

- شیمی درمانی یا پرتودرمانی

- قرار گیری مکرر در معرض حلال های نفتی یا مواد شوینده

- ناتوانی در جذب مواد مغذی

برخی از بیماری های مرتبط با ناخن قاشقی عبارت اند از:

- بیماری سلیاک

- دیابت

- امراض قلبی

- هموکروماتوز یا سطح بالای آهن

- لوپوس

- سوء تغذیه

- کمبود پروتئین

- پسوریازیس

- سندرم رینود

- اختلالات تیروئید

- کمبود ویتامین ب

ناخن قاشقی در عین حال می تواند اختلالی ارثی (ژنتیکی) باشد یا توسط عوامل محیطی ایجاد شود. یک مطالعه روی افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی می کردند نشان داد که بیش از 47 درصد از آنها ناخن های قاشقی داشتند. این مطالعه همچنین مشخص کرد که ساکنانی که کار دستی و فعالیت فیزیکی زیادی انجام می‌ دهند، با احتمال بیشتری برای ابتلا به ناخن‌ های قاشقی رو به رو هستند.

مطالعه دیگری نشان داد که ناخن‌ های قاشقی در 32 درصد از کودکانی که در یک منطقه روستایی زندگی می‌ کنند، در مقایسه با 17 درصد کودکان شهری رخ می‌ دهد. نویسندگان این پژوهش نتیجه گرفتند که در سبک زندگی کودکان روستایی به احتمال زیاد آسیب بیشتری به پاها وارد می‌ شود، زیرا برای مثال در مطالعه مذکور اکثر کودکان روستایی با پای برهنه راه می ‌رفتند و اغلب پاهای خود را در آب قرار می‌ دادند.

آرایشگرها نیز ممکن است به اختلال ناخن قاشقی ناشی از محصولات نفتی که برای فر مو و یا رفع موهای زائد از آنها استفاده می کنند، مبتلا شوند.

ناخن قاشقی چگونه تشخیص داده می شود؟

هرچند ممکن است بتوانیم ناخن های قاشقی را به واسطه ظاهر مشخص آنها به راحتی تشخیص دهیم، باید به منظور تعیین علت دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنیم.

پزشک بیمار را تحت معاینه فیزیکی قرار می دهد، از وی مورد سابقه پزشکی او می پرسد و در صورت مشکوک شدن به کمبود آهن یا سطح بالای آهن، درخواست انجام آزمایش خون می دهد.

اگر بیماری سیستمیک زمینه ای مطرح نباشد، ناخن های قاشقی ممکن است نتیجه آسیب فیزیکی به ناخن، وراثت یا عوامل محیطی باشند. گفتنی است که ناخن های قاشقی بدون بیماری زمینه ای بر سلامت بیمار تاثیری نمی گذارند.

ناخن قاشقی چگونه درمان می شود؟

اگر ناخن های قاشقی با بیماری زمینه ای خاصی همراه باشند، پزشک یک برنامه درمانی ویژه برای آن بیماری پیشنهاد می دهد.

برای کم خونی؛ شایع ترین علت ناخن قاشقی، پزشک مکمل های آهن و تغییرات رژیم غذایی را توصیه می کند تا آهن بیشتری از مواد غذایی دریافت شود. بیمار باید دستورالعمل‌ های مصرف مکمل‌ های آهن را به دقت دنبال کند تا بدن قادر به جذب مقادیر کافی از آهن باشد.

اگر بدن ویتامین ب 12 را از مواد غذایی جذب نکند، پزشک ممکن است تزریق دوره ای این ویتامین را مد نظر قرار دهد.

برای جلوگیری از کم خونی باید از رژیم غذایی غنی از آهن استفاده شود. این رژیم متشکل از گزینه های زیر است:

- گوشت قرمز

- طیور

- غذاهای دریایی

- لوبیا

- سبزیجات با برگ سبز تیره

- نخود فرنگی

- میوه های خشک مانند کشمش و زردآلو

بدن معمولا آهن بیشتری را از گوشت نسبت به سایر منابع جذب می کند. اما اگر گوشت مصرف نمی کنید، باید از منابع آهن دیگر یعنی سبزیجات و میوه های بیشتری استفاده کنید. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ث نیز به بدن کمک می کند تا آهن غذا را جذب کند.

علاوه بر این از طرق زیر هم می توانید به بهبود وضعیت ناخن های قاشقی خود کمک کنید:

- ناخن های خود را تمیز و کوتاه نگه دارید

- از نرم کننده یا روغن استفاده کنید تا ناخن ها به خوبی رطوبت رسانی شوند

- ناخن های خود را نجوید