اختصاصی «تابناک با تو»؛ شاید بسیاری باور نکنند که ترسناکترین زندان تاریخ جهان، فقط از چند سرداب و سقفهای گنبدی زیر زمین تشکیل شدهباشد. این زندان در شهر مکناس در وسط کشور مراکش قرار دارد. تاریخ آن به قرن هجدهم میلادی بازمیگرددد و امروزه به یکی از جاذبههای گردشگری جهان بدل شدهاست.
اسم این زندان قارا نام دارد، که در نوع خود بسیار عجیب است. درباره این اسم و همچنین مساحت و حقیقت این زندان، نظرات مختلفی وجود دارد. هر چه که باشد این زندان بسیار رعبآور است تا جایی که دربارهاش گفتهاند: «از درون ناپیدا و از بیرون پیدا».
برخی میگویند قارا اسم یک اسیر پرتغالی بوده که در زمینه هندسه و معماری دانش بسیاری داشتهاست. سلطانمولایاسماعیل در دورهی «جهاد دریایی»، به او قول میدهد در ازای ساخت یک زندان بسیار بزرگ که گنجایش ۴۰ هزار مخالف و اسیر را داشته باشد، قارا را آزاد کند. قارا گوش به فرمان سلطان، زندان را میسازد.
سلطانمولایاسماعیل به سلاله دولت علویان تعلق داشت و بین سالهای ۱۷۲۷ و ۱۶۷۲، زیست. در دوران او پایتخت مراکش به مکناس منتقل شد، او قلعههای بزرگی را در مراکش برپا کرد، زندان قارا یکی از دستاوردهای حکومت او به شمار میرود.
برخی بر این باورند که نام این زندان عجیب و غریب به دوران استعمار فرانسه برمی گردد؛ در سال ۱۹۱۲، زمانی که مقامات فرانسوی از این مکان زیرزمینی برای زندانی کردن مبارزان مقاومت مراکش استفاده میکردند. نگهبان زندان کچل «أقرع» بود، به طوری که تلفظ این نام مستعار رایج و به «قارا» تبدیل شد.
توضیح مترجم: البته شاید قارا از یک کلمه ترکی «قره» به معنای سیاه گرفته شده باشد، زیرا فضای داخلی این زندان بسیار تاریک بودهاست. مثلا مثل سیاهچاله، یا چیزی شبیه به آن.
طراحی وحشتناک
توصیف های زیادی در مورد طراحی زندان «قارا» وجود دارد که از آن به عنوان یکی از وحشتناکترین و مرگبارترین زندانهای جهان در زمان سلطان مولای اسماعیل و حتی پس از او توسط پادشاهان مراکش نام میبرند. کسانیکه زندان را از نزدیک دیدهاند میگویند زندان «قارا» هزارتویی در زیر زمین است که انتهایی ندارد.
به نوشته مجله مراکشی زمان، این زندان یکی از سازههای عجیب و غریبی است که شکل و معماری آن در روح هرکسی که آن را میبیند ترس و وحشت زیادی ایجاد میکند و اینکه درک مرزها و مساحت آن دشوار است، زیرا کاملاً در زیر زمین ساخته شده است، و دهها کیلومتر در زیر زمین امتداد دارد.
زندان «قارا» به نوشته مجله فوق، دالانها و راهروهایی است که به شکل هزارتویی در میآید که هیچکس نمیتواند به عمق آن پی ببرد و اسرار آن را کشف کند. حتی برخی پا را فراتر گذاشته و میگویند ارواح خبیثه یا نفرین کسانی که رنج میکشیدند در آن محسوس و قابل درک است.هر کسی وارد زندان میشود، حتما راه خود را گم میکند و چه بسیار اجسادی که در قدیم از این زندان خارج شد، آدمهایی که به اشتباه فکر میکردند روزی دوباره طلوع خورشید را خواهند دید.
روایات تاریخی تأیید می کند که این زندان تاریخی به معنای سنتی آن زندان نیست، یعنی در و پنجره آهنی و امکانات مشابهی که معمولاً در هر زندانی یافت می شود ندارد.
زندان قارا شبیه هیچ یک از زندان های دنیا نیست، زیرا نه در دارد، نه پنجره، نه حتی قفل، غل و زنجیر، هر اتاق به اتاق دیگری منتهی می شود، به طوری که راهروها با هم برخورد می کنند و زیاد می شوند، به طوری که زندانی هر چقدر هم که باهوش بود نمیتوانست از آن فرار کند.
پرتاب زندانیان و پرتاب آب و غذا به داخل
زندان قارا، زندانی زیرزمینی به وسعت یک شهر بود، زندانیان را از روزنهای به پایین پرتاب میکردند و آب و غذا را هم به داخل زندان پرتاب مینمودند. زندان مخوف قارا، گاهی مملو از زندانیان میشد و شهری زیرزمینی دالانی را شکل میداد، آب و غذا به کسی میرسید که سرعت عمل بیشتری داشت و یا قلدر تر بود، اینها همه چیزهایی است که ما درباره این زندان میدانیم، اما مطمئنا این زندان عجیب داستانهای غمبار، ترسناک و ماجراجوییهای زیادی را به چشم دیده که ما درباره آنها اطلاعی نداریم.