تابناک باتو ــ مردی نزدیک پایه میکروفن نشسته است. اشک چشمانش را پر میکند. سرش را دودستی میگیرد. میگوید: «واقعا شرمآور است. زشت است، من شرمندهام.» همسرش پشت سر او اشکهایش را با دستمالی مچاله پاک میکند.
چند روز قبل، برندون ایوینگــ که دنبالکنندههایش در پلتفرم پخش آنلاین توییچ (Twitch) او را به نام اتریوک (Atrioc) میشناسندــ در جریان یک پخش زنده، صفحه مانتیورش را به اشتراک گذاشت. یکی از تبهای باز قابلمشاهده یک سایت پورنو پولی را نشان میداد که کارش تولید تصاویر جنسی با هوش مصنوعی یا «جعل عمیق» است. هیچکدام از آنها رضایت نداده بودند.
از زمانی که کاربران سایت رسانه اجتماعی ردیت (Reddit) از هوش مصنوعی برای تعویض چهره استفاده کردندــ گذاشتن سر فردی روی بدن فردی دیگر به روش دیجیتالــ پنج سال میگذرد. این کار باعث میشود شبیه او حرکت کند و حتی طوری حرف بزند که فرد واقعی هیچوقت آنطور حرف نزده است. در سال ۲۰۱۸، به نظر میرسید واکنش رسانهها به این «جعل عمیق» جدید در حوزه ظرفیت آن برای فریبهای سیاسی دور میزند. نگرانی عمده این بود که این فناوری بهسرعت درحال پیشرفتــ که به معنای واقعی کلمه این توان را داشت هر حرفی را در دهان هر شخص مهمی روی کره زمین بگذاردــ ما را بیش از پیش در وجودی پساحقیقی و عصری نوین از گردشی محصول هوش مصنوعی فرو ببرد.
با این حال، از همان ابتدا، اکثریت قریب به اتفاق جعل عمیقهایی که تولید و به صورت آنلاین منتشر شدند، اصلا انگیزه سیاسی نداشتند. بیشترشان هرزهنگاری بودند و هنوز هم هستند. در واقع، خود اصطلاح «جعل عمیق» ساخته یکی از کاربران ردیت است که با آن عنوان به تالار گفتوگو [فروم] هرزهنگاری افراد سرشناس میرفت و آنجا ترکیبهایی از چهره افراد سرشناس روی بدن بازیگران را که هوش مصنوعی تولید کرده بود، پست میکرد. نتیجه: ویدیوهایی بهظاهرواقعی از افراد در هر موقعیتی که هرگز اتفاق نیفتاده بود.
امروز، چیزی که در ابتدا یک سرگرمی نامعقول شخصی بود، تمام اینترنت را پر کرده است. طبق آمار سایتی که به طور مجازی عکس زنان را برهنه میکند، در هشت ماه نخست سال ۲۰۲۱، سیوهشت میلیون بازدیدکننده داشته است.
همکاران، دوستان، دختری که کسی در اینستاگرام او را دنبال میکنید، یکی از اعضای خانواده کسی. تنها با چند کلیک و صرفا استفاده از عکس روبرو از چهره افرادی که رضایتی به این کار ندارند، میتوان ویدیوهای غیرمشروع ساخت و به اشتراک گذاشت و سودی به جیب زد. اساسا جعل عمیقها این نوارها پسا حقیقتاندــ تصاویر خصوصی ساختگی که برای مخدوش کردن شهرت زنان، اجبار آنها به سکوت یا اخاذی از آنها استفاده میشود. شاید «جعلی» باشند اما آسیبشان کاملا واقعی است.
با این حال، بسیاری از پاسخها به جای اذعان به رنج این زنان از دستکاری و توزیع تصاویرشان، یا پذیرش موضوع اصلی یعنی رضایت، بیانگر فقدان همدلی نگرانکنندهای ست.
میگویند زنها از این نظر که ثروتمند، محبوب، زیبا یا صرفا آنلایناند یک طعمه حاضر و آمادهاند. ناراحتیشان هم به این دلیل است که «آسیبپذیر»، ضعیف یا زیادی حساساند. مفهوم این حرف آن است که «خیلی به خودشان میگیرند» با وجود اینکه آنچه خرید و فروش میشود، به معنای واقعی کلمه، شخصیت آنها است. گرفتن و به اشتراک گذاشتن تصاویر خصوصی افراد بدون رضایت آنها سوءاستفاده است. با این حال به نظر میرسد که بسیاری از مردم هنوز نمیخواهند هرزهنگاریهای جعل عمیق را سوءاستفاده «واقعی» با پیامدهایی در دنیای واقعی بپندارند.
نشانههایی هست که میگوید سرانجام قانونگذاران هرزهنگاری جعل عمیق را جدی گرفتهاند. پاییز سال گذشته، دولت بریتانیا اعلام کرد که به منزله بخشی از لایحه جنجالی امنیت آنلاین که پس از تاخیری چند ساله در ماه دسامبر به پارلمان بازگشت، هرزهنگاری جعل عمیق بدون توافق را جرم محسوب میکند. هرچند هنوز موانع احتمالی وجود دارد. با بازگشت این لایحه به پارلمان، بریت داوسون، روزنامهنگار برای [نشریه] دیزد نوشت: «تاخیر به این معنی است که چنانچه قوانین در همان زمان یا بالاخره روزی تصویب شوند، متناسب با هدف نیستند.» همانطور که داوسون نیز آن زمان اشاره کرد، «قانون سوءاستفاده از تصویر خصوصی قبلا مفرهایی داشت از جمله اینکه بر قصد ایجاد آزار یا تحقیر متمرکز بود، نه رضایت و به فقدان پیگرد قضایی منجر شد.»
هرزهنگاریهای جعل عمیق اغلب مشکلی حلنشدنی بهنظر میرسند، چون فناوری بسیار سریعتر از آن پیش میرود که قانونگذار بتواند از آن پیشی بگیرد. با این حال، از آنجا که قوانین میکوشند در این مسابقه پیروز شوند، تغییر فرهنگ به صورت گستردهتر اهمیت بیشتری مییابد. این به هیچوجه به هوش مصنوعی یا فناوری ربطی ندارد، بلکه موضوع رضایت است و اینکه چگونه بدن زن را سوژه مناسب میپندارند.
منبع: ایندیپندنت فارسی