قمر سیاره کیوان به نام انسلادوس یکی از مکان‌های برتر و بالقوه منظومه شمسی از نظر احتمال وجود شکلی از زندگی است. انسلادوس دارای اقیانوسی نمکی در سراسر خود است که از نظر تئوری گرمایش داخلی برای ایجاد دمایی مناسب برای اکوسیستم دریایی را می‌تواند فراهم کند.
اما، تشخیص و کشف وجود این زندگی احتمالی چندان آسان نیست. این قمر توسط پوسته‌ای از یخ محصور شده است که تخمین زده می شود در نازک‌ترین نقطه آن ۵ کیلومتر ضخامت داشته باشد و اقیانوس زیر آن ۱۰ کیلومتر عمق دارد.
اما ممکن است برای کشف و اثبات حیات، نیازی به حفاری در پوسته انسلادوس نداشته باشیم. یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که ما باید بتوانیم زندگی در قمر یخی را در توده‌های آب شوری که از سطح آن فوران می‌کنند، تشخیص دهیم.
رجیس فریر، یک زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه آریزونا، می‌گوید: واضح است که فرستادن رباتی که در شکاف‌های یخی می‌خزد و به عمق دریا می‌رود، آسان نیست.
انسلادوس با زمین بسیار متفاوت است. نباید انتظار موجوداتی مانند موجودات زمینی را در آن داشت. اما اگر شرایط اعماق اقیانوس زمین خودمان را در نظر بگیریم، که دور از نور حیات بخش خورشید است می‌توانیم حدس‌هایی در مورد زندگی در انسلادوس بزنیم. در ژرفای اقیانوس‌ها نوع متفاوتی از اکوسیستم وجود دارد. زندگی در اطراف دریچه‌هایی در کف اقیانوس که گرما و مواد شیمیایی را از خود خارج می‌کنند، نه بر فتوسنتز، بلکه به مهار انرژی واکنش‌های شیمیایی متکی است.
اکوسیستم های مشابهی ممکن است در بستر دریاهای انسلادوس هم وجود داشته باشند. این سیاره هر ۳۲.۹ ساعت یک بار به دور کیوان می‌چرخد و در مسیری بیضوی شکل که طی می‌کند ممکن است باعث نزدیکی آب سطحی به مایع هسته و در نتیجه جذب گرمای بیشتر شود.
این فقط یک نظریه نیست: در قطب جنوب، جایی که پوسته یخی نازک‌ترین حد خود را دارد، توده‌های غول‌پیکر آب به ارتفاع صدها کیلومتر دیده شده‌اند که از زیر یخ فوران می‌کنند. یعنی آبفشان‌هایی بسیار عجیب.
هنگامی که کاوشگر کیوان یعنی کاسینی بیش از یک دهه پیش از میان این توده‌ها عبور کرد، چندین مولکول عجیب را شناسایی کرد – از جمله غلظت‌های بالایی از مواد شیمیایی نسبتا پیچیده مانند متان و مقادیر کمتر دی هیدروژن و دی اکسید کربن.
فریر می‌گوید: «در سیاره ما، دریچه‌های گرمابی با وجود تاریکی و فشار عظیم، مملو از حیات، چه بزرگ و چه کوچک هستند. ساده‌ترین موجودات زنده میکروب‌هایی به نام متانوژن هستند که حتی در غیاب نور خورشید، انرژی خود را تامین می‌کنند.
متانوژن ها دی هیدروژن و دی اکسید کربن را متابولیزه می‌کنند و متان را به عنوان یک محصول جانبی آزاد می‌کنند. فریر و همکارانش امکان زیست جاندارانی شبیه متانوژن‌ها را در انسلادوس مدل‌سازی کرده‌اند.
آنها سپس احتمال خروج سلول‌ها و سایر مولکول‌های بیولوژیکی را از طریق دریچه‌ها، مدل‌سازی کردند و متوجه شدند که به اندازه کافی مولکول‌ها یا سلول‌های آلی قابل کشف از طریق خروجی آبفشان‌ها وجود خواهد داشت. با چند بار نمونه‌برداری ممکن است این کار بااهمیت انجام شود. حتی می‌توان از نمونه‌برداری برای جستجوی اسیدهای آمینه مانند گلیسین هم استفاده کرد.
البته طبق محاسبات، احتمال زندگی در انسلادوس بسیار کم است و این احتمال وجود دارد که ما هرگز مولکول‌های آلی کافی را پیدا نکنیم.
پس ممکن است به جای اثبات حیات ما بتوانیم به این پرسش پاسخ دهیم که چقدر مواد آلی بدون زندگی در انسلادوس وجود دارد.
یک پزشک
