محدودیت‌های تحصیلی در مدرسه و دانشگاه با روی کار آمدن دولت طالبان در افغانستان طی یک‌سال‌و‌نیم گذشته، به جدی‌ترین مشکل دختران افغان تبدیل شده، اما حالا تصمیم جدید حکومت فعلی، آنها را در وضعیت بسیار سخت‌تری قرار داده است.
دختران افغان حدود ۳ماه پیش آزمون کنکور دادند، اما ورودشان به دانشگاه با اما و اگرهایی همراه شد؛ به همین دلیل مهر امسال با شعار «ما را به جرم درس خواندن از دانشگاه اخراج کردند» تجمعات اعتراضی‌ای را مقابل دانشگاه کابل برگزار کردند. همان زمان وزارت تحصیلات عالی طالبان اخراج دختران از دانشگاه کابل را تأیید و اعلام کرد: «این وزارت لوایحی دارد و با هر کسی که از این لوایح سرپیچی کند، برخورد می‌شود.»
اما حالا همان دخترانی هم که رضایت داده بودند با برقع و حجاب کامل در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند از ادامه تحصیل منع شده‌‌اند و این دولت از چهارشنبه گذشته درهای دانشگاه‌ها را به‌طور کامل روی زنان دانشجو بسته است؛ تصمیمی که به‌شدت مورد انتقاد جامعه جهانی قرار گرفته و کشورهای اسلامی همچون ایران، عربستان، ترکیه، قطر و پاکستان و سازمان‌های حقوق بشری آن را خلاف شریعت اسلام و فراخوان قرآن اعلام کرده‌اند. حالا ایران به‌دنبال فراهم‌سازی بسترهای آموزشی برای این دانشجویان دختر است. بهمن زندی، رئیس پژوهشکده آموزش باز و از راه دور دانشگاه پیام‌نور اوایل هفته جاری از آمادگی این دانشگاه برای پوشش آموزش مجازی و از راه دور دختران افغانستانی خبر داده است؛ هرچند که مرکز دانشگاه پیام نور در کابل افغانستان حدودا ۱۵سال پیش آغاز به‌کار کرده، اما حالا دولت طالبان طی چند روز اخیر نامه ممنوعیت ورود زنان به این دانشگاه را هم ابلاغ کرده است و در کلاس‌های حضوری این دانشگاه هم هیچ دانشجوی دختری اجازه حضور ندارد.
البته آمارها نشان می‌دهد که از زمان روی کار آمدن دولت طالبان، میزان حضور زنان و دختران در مراکز آموزشی این کشور کاهش پیدا کرده، اما میزان مهاجرت آنها به ایران افزایشی بوده است.
بر این اساس، تنها در یک ماه گذشته، مراحل پذیرش حدود ۲۳۰دانشجوی افغانستانی برای تحصیل در دانشگاه‌های پیام‌نور ایران انجام شده که ۳۰درصد آنها، دختران هستند. اوایل اردیبهشت۱۴۰۱ هم نشریه میدل‌ایست‌آی با انتشار گزارشی از افزایش مهاجرات دختران افغان به ایران برای ادامه تحصیل خبر داد و نوشت: «تعداد قابل‌توجهی از خانواده‌های افغان پس از آنکه دولت طالبان به وعده خود برای حضور دختران در مدارس عمل نکرد، به کشور همسایه، ایران پناه برده‌اند.» البته که طالبان پاییز امسال به دختران مقاطع راهنمایی و دبیرستان در شمال افغانستان اجازه بازگشت به مدارس را داد، اما شرایط سختی که برای بازگشت آنها وضع کرد، باعث شد که بسیاری از دختران از رفتن به مدارس منصرف شوند. این وضعیت را دانشگاه پیام‌نور در کابل هم تأیید می‌کند که با ریزش آمار دانشجویان به‌ویژه دختران طی یک‌سال و نیم اخیر به‌دلیل سیاست‌های سختگیرانه نسبت به زنان و مشکلات اقتصادی و سیاسی مواجه شده است؛ هر چند که این سختگیری‌ها با واکنش نهادهای آموزشی ایران همراه شده و مهم‌ترین آنها فراهم کردن بسترهای آموزش مجازی برای دختران افغان است تا آنها بتوانند از نعمت تحصیل برخوردار باشند.
رئیس مرکز امور بین‌الملل دانشگاه پیام نور درباره اینکه آیا دختران ممنوع‌الورود به سایر دانشگاه‌های افغانستان هم شامل چنین شرایطی خواهند بود، توضیح می‌دهد: «در دانشگاه پیام نور بن‌بست آموزشی نداریم و اگر دانشگاه مبدأ، مورد تأیید وزارت علوم ایران باشد، این مسئله با رویکرد مثبت در شورای آموزشی دانشگاه قابل طرح خواهد بود. البته طی این مدت افزایش پذیرش دانشجویان افغان هم وجود داشته؛ به‌طوری که تنها در یک ماه گذشته لیست ۲۳۰نفره این دانشجویان تکمیل شده تا تحصیل‌شان را در داخل کشور ادامه دهند. ۳۰درصد از این دانشجویان دختران هستند و تاکنون چنین افزایشی در پذیرش دانشجویان خارجی افغان نداشته‌ایم.»
برای دانشگاه پیام‌نور جذب دانشجوی غیرایرانی در منطقه غرب آسیا به‌ویژه در افغانستان، شبه‌قاره هند، عراق و سوریه در اولویت قرار دارد و باید این نکته را هم مدنظر قرار داد که شهریه دانشگاه پیام‌نور برای دانشجویان غیرایرانی متقاضی تحصیل به‌صورت حضوری در داخل کشور برای ۴گروه علوم انسانی، هنر، فنی و مهندسی و علوم پایه بسیار ارزان و کم‌هزینه‌تر نسبت به سایر دانشگاه‌ها درنظر گرفته شده است؛ «در این‌باره هیأت امنای دانشگاه ماه گذشته اجازه داد که برای برخی از کشورها به‌ویژه کشورهای همسایه (افغانستان) به‌دلیل شرایط خاص اقتصادی و سیاسی؛ این شهریه مصوب درصورت تشخیص تا سقف ۴۰درصد تخفیف درنظر گرفته شود.»
همشهری
