اختصاصی تابناک باتو ــ زیتون، فلفل قرمز، آنچوی، توفو، سوشی، شیرین بیان، پنیر آبی، قارچ، مایونز از جمله خوراکی‌هایی هستند که برخی شدیداً به آن‌ها علاقه دارند و برخی دیگر حتی با شنیدن نام آن‌ها نیز حالشان بد می‌شود. اما چرا مردم برخی از غذا‌های خاص را دوست دارند و از برخی دیگر متنفرند؟
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که پاسخ این سوالات تنها به فرهنگ مردم یا حتی نوع جوانه‌های چشایی آن‌ها مرتبط نیست؛ بلکه باید دلیل اصلی آن را در ژن‌ها جست و جو کرد.
یافته‌های این مطالعه چه بودند؟
این مطالعه جذاب که توسط دانشگاه ادینبورگ و موسسه تحقیقاتی Human Technopole در میلان انجام شد، ۴۰۱ نوع ژن منحصر به فرد را در بدن انسان شناسایی کرد که بر ذائقه افراد تأثیر گذارند. در این مطالعه که یکی از بزرگترین مطالعات در نوع خود بود، محققان با UK Biobank به منظور جمع آوری اطلاعات در مورد میزان علاقه مندی بیش از ۱۵۰۰۰۰ نفر در به ۱۳۹ نوع غذا و نوشیدنی همکاری کردند.
تیمی اجرایی این مطالعه، یک نقشه به اصطلاح "نقشه غذا" ایجاد کرده اند که نشان می‌دهد چگونه علاقه مندی شرکت کنندگان به گروه‌های غذایی مختلف و طعم‌های خاص تحت تاثیر انواع ژن‌ها قرار می‌گیرد. این نقشه سه دسته اصلی از غذا‌ها را نشان می‌دهد که دارای یک جزء ژنتیکی مشابه هستند.
دکتر نیکولا پیراستو، مدیر ارشد واحد آمار زیستی در Human Technopole توضیح داد: «ما غذا‌ها را به سه دسته اصلی تقسیم کردیم. اولین گروه شامل مواد غذایی اشتها آور و پرکالری همچون گوشت، دسر و سیب زمینی سرخ کرده بود. گروه دوم مواد غذایی سالم مانند میوه، سبزیجات و ماهی تازه را شامل می‌شدند. اما در گروه سوم مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی همچون قهوه، ادویه جات، ترشی جات و الکل قرار می‌گرفتند که با وجود ضرر فراوان، بسیاری از افراد به آن‌ها علاقه مندند.»
محققان دریافتند که در علاقه مندی به این سه دسته غذایی ژن‌هایی به صورت مشترک دخیل اند که با چندین ویژگی سلامتی مرتبط هستند. به عنوان مثال، غذا‌های بسیار خوش طعم تحت تأثیر همان گونه‌های ژنتیکی هستند که با چاقی و سطوح پایین فعالیت بدنی مرتبط هستند.
دکتر پیراستو به بخش فرهنگی یورونیوز گفت: «علاقه مندی به غذا‌های بسیار خوش طعم نیز با سایر رفتار‌های نه چندان سالم مانند ورزش نکردن و کم تحرکی همبستگی زیادی دارند. این در حالی است که افراد علاقه‌مند به مواد غذایی سالم، ورزش کردن را نیز دوست داشتند.»
علاقه بیشتر به غذا‌ها و نوشیدنی‌هایی مانند زیتون و قهوه با احتمال بیشتر بروز رفتار‌های اعتیادآور مانند سیگار کشیدن و نوشیدن الکل مرتبط بود.
همچنین در این مطالعه محققان اسکن‌های MRI از شرکت کنندگان گرفتند و بدین سبب توانستند یک ارتباط بین ناحیه از مغز که مسئول پردازش لذت و تنوع ژنتیکی مرتبط با غذا‌های بسیار اشتها آور و پر کالری است را پیدا کنند. این در حالی بود که دو گروه غذایی دیگر با مناطقی از مغز که مسئول تصمیم گیری و حافظه بودند ارتباط نزدیکتری داشتند.
اهمیت این یافته‌ها چیست؟
به گفته کارشناسان، درک بهتراز عوامل دخیل در ذائقه و علاقه مندی‌های غذایی می‌تواند منجر به تولید محصولات غذایی، بهبود روش‌های درمانی تغذیه‌ای و حتی توسعه دارو‌هایی برای کمک به کاهش وزن افراد بسیار چاق شود.
دکتر پیراستو گفت: «این باور وجود دارد که اگر کودکان تنها در معرض برخی از مواد غذایی قرار گیرند، صرفا به همان مواد غذایی علاقه‌مند باقی می‌مانند و به دنبال خوراکی‌های مضر نمی‌روند. اما ما نشان دادیم که این باور لزوماً درست نیست.»
وی افزود: «اگر برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد عدم علاقه به کلم بروکلی هستند، نمی‌توانید آن‌ها را مجبور به خوردن آن کنید، مگر اینکه بفهمید چرا کلم بروکلی را دوست ندارند و یا حتی چرا کلم بروکلی برای آن‌ها مفید نیست.»
پروفسور جیم ویلسون، رئیس شخصی ژنتیک انسانی در دانشگاه ادینبورگ بیان داشت: «این مطالعه، یک مثال عالی از به کارگیری روش‌های آماری پیچیده برای مجموعه داده‌های ژنتیکی بزرگ به منظور آشکارسازی زیست‌شناسی بدن انسان در رابطه با علایق غذایی افراد است.»
