اختصاصی تابناک باتو ــ صدای پرندگان، نسیم خنک، درختان عظیم الجثه و آب پرخروشان در معبد پالالامما در آندرا پرادش در جنوب هند طبیعت بسیار زیبایی را ایجاد کرده اند. آنیام سریدیوی و خانواده اش از جمله افرادی هستند که در نزدیکی این معبد زندگی میکنند. آنها سبدهای رنگارنگ پر از گل و غذا تا معبد حمل میکنند تا آنها را به الهه پالالامما هدیه کنند.
آنیام رامبابو، یکی از پیروان سرسخت و از بازدیدکنندههای مکرر این معبد، میگوید: «بسیاری از زوجهای بیفرزند از معبد پالالامما بازدید میکنند؛ آنها معتقدند که با دعا کردن در این معبد میتوانند صاحب فرزندی شوند».
در این معبد یک بت متواضع از الهه پالالامما وجود دارد که به صورت ضربدری در یک طاقچه کوچک زیر یک درخت بزرگ نشسته است. پیروان این الهه بر این باورند که در صورت تقدیم میوه و طلب برکت از او، خانواده هایشان از سلامتی و رفاه برخوردار خواهند شد. الهه پالالامما به دلیل نزدیک بودن معبد به طبیعت زیبای جنوب هند، به عنوان الهه طبیعت نیز شناخته میشود.
اطراف معبد او را درختان انجیر احاطه کرده اند، سنجابها از تنه این درختان بالا و پایین میدوند و پرندگان در حال پرواز در این منطقه هستند. آنیام سریدوی، همسر رامبابو، میگوید: «مردم آرزو میکنند و نخهای قرمز رنگی را به ریشههای آویزان درختان میبندند تا از الهه برکت بگیرند.»
اعمال مذهبی حدود ۱۰۰، ۰۰۰ تا ۱۵۰، ۰۰۰ نخلستان مقدس را در سراسر هند حفظ کرده است. دانشمندان بیان میدارند که سنتهای فرهنگی و رهبری جامعه هند نقش مهمی در تقویت تلاشهای حفاظتی از طبیعت و افزایش پوشش سبز در هند ایفا میکنند؛ به خصوص در این زمان که بسیاری از پوششهای طبیعی در معرض خطر و نابودی قرار دارند.
لاکشمان آچاریا، کشیش معبد، میگوید: «این چیزی است که در هر عبادت کننده هندو ریشه دوانده است: معابد، درختان و برکهها همگی یک فضای معنوی برای عبادت هستند.»
رامبابو میگوید: «پرستش درختان توسط هندیها از زمانهای بسیار قدیم انجام میگرفته است. به عبارت دقیقتر، این کار برای قدردانی انجام میشود، زیرا ما بر این باوریم که بدون درختان نمیتوانیم زنده بمانیم. برگ و گل درختان بخشی از بسیاری از آیینها و مراسمهای هندی است.»
در هند، حفظ منابع طبیعی از دیرباز بخش مهمی از اخلاق فرهنگی، به ویژه در جمعیتهای روستایی و بومی دور افتاده بوده است. بسیاری از این جوامع خود را بخشی از یک سیستم معنوی میدانند که آنها را به محیط طبیعی خود متصل میکند. از این رو، آنها به گیاهان، حیوانات، رودخانهها و کوههای منحصر به فرد به عنوان اجداد خود احترام میگذارند.
حفظ نخلستانها نتیجه باورهای قوی باستانی است که طبق آن هر گونه آسیب به نخلستان باعث خشم خدای ساکن در آنجا میشود. عبادت کنندگان بر این باورند که خدا از مزاحمی که تمامیت بیشه را هتک حرمت میکند انتقام خواهد گرفت. مارها نماد تولد دوباره در هند هستند و به طور ویژهای از آنها محافظت میشود. اعتقاد بر این است که اگر یک مار کشته شود، بسیاری از مارها دوباره متولد میشوند تا از مجرم انتقام بگیرند.
Annu Jalais، دانشیار دانشگاه Krea در آندرا پرادش و نویسنده کتاب Forest of Tigers، در مورد Sundarbans، جنگلهای حرا وسیع، میگوید: «روستاییها معتقدند هر موجودی جای مناسب خود را در این جهان دارد. آنها محیط زیست یا منابع را بدیهی نمیدانند. آنها جنگلها را میپرستند، زیرا این جنگلها به مردم هر آنچه برای داشتن یک زندگی پایدار نیاز است میدهند.»
ماهیگیران هندو و مسلمان از جنگلهای سانداربان دیدن میکنند تا "الهه بنبیبی" را پرستش کنند که معتقدند از آنها در برابر حملات ببر محافظت میکند. این جنگلها زیستگاه گونههای متنوعی مانند خرس، نخل نیپا و سیب حرا، به همراه حیوانات در معرض تهدید مانند گربه ماهی، تمساح، سمور، مارمولک و دلفین رودخانه گنگ است.
قبایل غارو و خاسی در شمال شرقی هند از نخلستانهای مقدس خود در برابر هرگونه دخالت انسانی محافظت میکنند. آنها نخلستانها را مقدس میدانند و از چیدن میوهها و شاخ و برگهای ریخته شده خودداری میکنند. در همین حال، گوندهای هند مرکزی، قطع درختان را ممنوع میکنند، اما استفاده از تکههای افتاده آنها را در بیشههای مقدس مجاز میدانند. Jalais میگوید: «این باور قوی وجود دارد که وقتی به خدایان و اماگن مقدس آسیبی نمیرسد، سلامتی و رفاه را برای مردم به ارمغان میآورند.»
رامبابو با تأمل در مکانهای مقدس محلی در جامعه خود موافق است. او بیان میدارد: «هرکس الهه مادر را میپرستد و از طبیعت مراقبت میکند، همیشه توسط او محافظت میشود.»
برخی از سازمانهای محیط زیست محلی، مانند بنیاد تحقیقات محیطی کاربردی (AERF) در پونا، در حال کار با جوامع برای حفظ و احیای نخلستانهای مقدس نادیده گرفته شده هستند. تا به امروز AERF توانسته است ۸۰ نخلستان مقدس را بازسازی کند. Archana Godbole، گیاهشناس و مدیر AERF، میگوید: «تا زمانی که مکانیزمی ایجاد نکنیم که مردم مزایای حفاظت از جنگلهای مقدس را ببینند، جنگلها برای نسل بعدی ما باقی نمیمانند. این مسئله برای ما مهم است.» این مرکز تحقیقاتی حدود ۳۰ سال است که از نخلستانهای مقدس محافظت میکند.
AERF با همکاری با جوامع محلی و آموزش آنها در مورد اکولوژی نخلستان ها، به حفاظت از چهار گونه جانوری در نخلستانهای مقدس که تقریباً در معرض خطر انقراض بودند، حفاظت از پانگولینها و انجام مطالعات تحقیقاتی بر روی گونههای دانههای روغنی و گیاهان دارویی کمک کرده است.
AERF همچنین به جوامع روستایی کمک میکند تا از طرحهای حفاظتی درآمد کسب کنند و آنها را تشویق میکند تا ۲۵ نخلستان مقدس را حفظ کنند. به عنوان مثال، AERF توانست جوامع در شمال غربی گات را تشویق کند تا از قطع درختان جلوگیری و به جای آن به جمع آوری میوههای سودمند تجاری و دارویی بپردازند. برای مردم محلی، این منبع درآمد مطمئن تری را فراهم کرد و این مشارکت به حفاظت از چهار گونه جانوری کمک کرد که لانههای خود را در درختان غول پیکر این منطقه میساختند.
سانتوش بهیده که در روستایی در نزدیکی پونا زندگی میکند، میگوید: «با کمک AERF، من شروع به جمعآوری میوه کردهام و از این طریق امرار معاش میکنم.»
حفاظت از جنگل
هند برنامههای بلندپروازانهای برای حذف ۲.۵ تا ۳ میلیارد تن دی اکسید کربن تا سال ۲۰۳۰ با افزایش پوشش درختی فعلی به میزان ۲۵ تا ۳۰ میلیون هکتار (۹۷۰۰۰ تا ۱۱۲۰۰۰ مایل مربع) دارد. بر اساس گزارش جنگلداری هند در سال ۲۰۲۱، پوشش جنگلی و درختی این کشور حدود ۸۱ میلیون هکتار (۳۱۲۷۴۲ مایل مربع) گسترش یافته است.
برای دستیابی به اهداف بلند مدت در رابطه با آب و هوای هند، افزایش پوشش درختی و جنگلی حیاتی است. دولت هند با تشویق به کشت گونههای بومی مخلوط مانند درختچه ها، گیاهان دارویی، چمن و دیگر گونههای درختی، از طریق برنامه ملی جنگل کاری و ماموریت هند سبز، کار بر روی زمینها را تشویق میکند. از مجموع اعتبارات آزاد شده برای برنامههای جنگل کاری تحت این ماموریت، ۸۲ درصد به کاشت جنگل اختصاص یافته است و مابقی صرف نگهداری و نظارت میشود.
اما جنگل زدایی، شهرنشینی و توسعه صنعتی این تلاشها را تضعیف میکند.
بر اساس گزارش دیده بان جنگل جهانی، هند بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱، ۳۷۶۰۰۰ هکتار (۱۴۵۰ مایل مربع) از جنگلهای اولیه مرطوب را از دست داده است که معادل ۲۰۴ مگاتن دی اکسید کربن (یا سوزاندن ۱۰۰۰۰۰ تن زغال سنگ) است.
علیرغم این فعالیت ها، بسیاری از نخلستانهای مقدس هنوز تا حد زیادی دست نخورده باقی ماندهاند و تنوع بیولوژیکی غنی را حفظ میکنند و بهعنوان عوامل از بین برنده کربن عمل میکنند و انتشار گازهای گلخانهای از جو را کاهش میدهند.
۱۲۱۴ نخلستان مقدس در کوداگو در ایالت کارناتاکا در جنوب غربی وجود دارد. گفته میشود که این نخلستان خانه بیش از ۱۶۵ خدای مختلف هستند. ساتیش باتراهالی نارایاناپا، استادیار دانشکده جنگلداری در کوداگو، میگوید که در ۱۵ سال گذشته، این منطقه به دلیل تجاوزاتی مانند سازی و گسترش مزارع کشاورزی کوچک شده است. باتراهالی بیان داشت که با این حال، زمین باقی مانده در مقایسه با شهرکهای حلبی در وضعیت عالی قرار دارد. مردم معتقدند که اگر از بیشه محافظت کنند، خدا از آنها نیز محافظت خواهد کرد. این مسئله حفاظت از نخلستانها را تضمین کرده است.
بر اساس مطالعهای در سال ۲۰۱۸، نخلستانهای مقدس از نظر تنوع زیستی و گونههای درختی بسیار غنی هستند. محققان خاطرنشان کردند: ۱۴۴ گونه درختی در بیشههای مقدس در گاتهای مرکزی-غربی ثبت شده است و افزودند که تنوع زیستی بالا میتواند به افزایش ترسیب کربن کمک میکند. این مطالع نشان میدهد که تنوع گیاهی باعث افزایش بهره وری از زمینها میشود و افزایش میزان کربن ذخیره شده در خاک سبب استفاده کارآمدتر از منابع شده است.
یک مطالعه نشان داد که دو نخلستان مقدس شهری، Deorali و Enchey در سیکیم، در شمال شرقی هند، در مقایسه با جنگلی که به طور طبیعی در حال بازسازی طبیعی است، در طول ۳۵ سال تقریبا دو برابر کربن جذب و ذخیره کرده است.
جلایس میگوید: «کمکهای جوامع محلی، مانند متولیانی که از نخلستانهای مقدس محافظت میکنند و آیینهای سنتی مرتبط با خدایان، در حفظ این محیط سالم بسیار مهم است.»
در بسیاری از نخلستانهای مقدس هند حوضهای مقدس متصل به معابد وجود دارد. این حوضچهها زیستگاههای مهمی برای حیات وحش مانند لاک پشت، کروکودیل، اردک و ماهی در بیشهها هستند و همچنین هنگام تجمع مواد آلی و جذب کربن به عنوان یک غرق کننده طبیعی کربن عمل میکنند.
برخی از آنها مسئول حفاظت از گونههای در معرض خطر لاک پشت ها، کروکودیلها و اسفنج آب شیرین کمیاب بوده اند. بطرحالی میگوید: «هرجا که بیشه مقدسی باشد، آبی نیز پیدا میشود.» او میگوید: «سطح آب زیرزمینی حتی در تابستان نیز کم نمیشود.» این امر برای جوامع روستایی در زمانهای خشکسالی هند، منبع آب ثابتی را فراهم میکند.
تی وی راماچاندرا، هماهنگ کننده مرکز علوم زیست محیطی در بنگلور، میگوید: «هرجا که نخلستانهای مقدس وضعیت خوبی داشته باشند، مردم در طول سال از آب کافی برخوردار میشوند که از معیشت آنها نیز حمایت میکند. کشاورزان در هر جریب سالانه ۱۲۴۰۰۰ روپیه (۱۶۵۰ دلار، ۱۲۷۲ پوند) درآمد دارند که به دلیل جنگل زدایی به ۳۲۰۰۰ روپیه (۴۲۵ دلار، ۳۲۸ پوند) در سال کاهش مییابد.»
محدودیتها
در حالی که باورهای سنتی نخلستانهای مقدس را حفظ میکنند، در سالهای اخیر تحولاتی در اطراف بسیاری از مکانهای مقدس پدید آمده است.
بیشه مقدس Manil Ayyappa زمانی به میزان ۲۵ هکتار (۶۲ هکتار) در سال ۲۰۰۰ گسترش داشت، اما اکنون فقط دو هکتار (پنج جریب) را پوشش میدهد. در واقع بخشی از این زمینها به شهر تبدیل شده است. بادام نوکاراجو، یکی از پیروان معبد مقدس در آندرا پرادش، میگوید: «معابد بزرگ، گردشگران زیادی را به خود جلب میکنند، از این رو، زبالههای زیادی به اطراف پرتاب میشود و درختان در حال نابودی هستند.»
راماچاندرا میگوید که درباره تجاریسازی مکانها و ساختن معابد بزرگتر نیز سؤالاتی وجود داشته است. سالها قبل بین حفاظت از طبیعت و سنتهای هندی پیوندی وجود داشت و بتها برای به حداقل رساندن آسیب به نخلستانهای مقدس پرستش میشدند، اما اکنون ماهیت این معابد تغییر یافته است. نخلستانهای مقدس به دلیل تجاریسازی از بین رفته اند.
باتراهالی بزرگترین تهدید برای نخلستانها را جنگل زدایی برای کشاورزی، سوخت، توسعه زیرساختها و شکار غیرقانونی میداند. نانجاپا گودا، که در روستایی در کوداگو زندگی میکند، میگوید: «بسیاری از مردم روستاهای مجاور برای بریدن هیزم میآیند و همیشه خطر شکار غیرقانونی وجود دارد - ما همیشه نمیتوانیم مراقب باشیم.»