اختصاصی تابناک باتو ــ آیا برای شما نیز روزها سریعتر از گذشته می‌گذرد؟ این سوالی است که احتمالا در بسیاری از دورهمی‌ها یا گفت‌وگو‌های روزانه می‌توانید بشنوید. اما چرا روزها برای ما بسیار کوتاه‌تر از گذشته به نظر می‌رسد؟ یکی از علت‌های این موضوع را می‌توانیم در انقلاب کیهانی جست و جو کنیم. در ۲۹ ژوئن امسال، زمین یک رکورد غیرمعمول زد:؛ از دهه ۱۹۶۰، زمانی که دانشمندان شروع به اندازه گیری چرخش سیاره با ساعت‌های اتمی با دقت بالا کردند، زمین کوتاه‌ترین روز خود را سپری کرد.
به طور کلی، زمین هر ۲۴ ساعت یک دور کامل به دور محور خود انجام می‌دهد. این چرخش یک روز را مشخص و چرخه طلوع و غروب خورشید را هدایت می‌کند که الگوی زندگی را برای میلیارد‌ها سال شکل داده است. اما در روز ۲۹ ژوئن امسال پدیده‌ای نادر در تمام طول تاریخ اتفاق افتاد؛ نیمه شب ۱.۵۹ میلی ثانیه زودتر از حد انتظار اتفاق افتاد.
در چند سال گذشته شاهد انبوهی از رکورد‌ها بوده‌ایم که در آن روز‌های کوتاه‌تر به طور مکرر ثبت می‌شدند. در سال ۲۰۲۰، زمین ۲۸ مورد از کوتاه‌ترین روز‌های خود را در ۵۰ سال گذشته نشان داد که کوتاه‌ترین آن‌ها در ۱۹ ژوئیه بود که ۱.۴۷ میلی‌ثانیه از ۸۶۴۰۰ ثانیه که ۲۴ ساعت را تشکیل می‌دهند، کم کرد. اما مجددا این رکورد به شکسته شدن نزدیک شد.
از این رو، سوالی بزرگ و در عین حال ترسناک ایجاد می‌شود: آیا سرعت حرکت جهان در حال افزایش است؟ اگر این مساله را در درازمدت و با توجه به مقیاس‌های زمانی زمین‌شناسی (که ظهور و سقوط دایناسور‌ها را در یک جدول کوچک می‌توانند نشان دهند) در نظر بگیریم باید بیان کنیم که خیر، زمین در واقع کندتر از گذشته می‌چرخد. اگر زمان ۱.۴ میلیارد سال به عقب برگردانده شود، خواهید دید که در گذشته‌های بسیار دور یک روز کمتر از ۱۹ ساعت داشت؛ بنابراین می‌توان دریافت که، به طور متوسط، روز‌های زمینی به جای کوتاه‌تر شدن، در حدود یک به ۷۴۰۰۰ ثانیه در هر سال طولانی‌تر میشوند که در بروز این پدیده ماه بیشترین اثر را دارد. ماه کشش گرانشی کمی زمین را منحرف می‌کند و اصطکاک جزر و مدی ایجاد می‌کند که به طور پیوسته چرخش زمین را کند می‌کند.
اتحادیه بین‌المللی مخابرات به عنوان یکی از نهاد‌های سازمان ملل متحد، برای حفظ ساعت‌ها در راستای چرخش سیاره، اقدام به اضافه کردن گاه به گاه ثانیه‌های کبیسه در ماه ژوئن یا دسامبر می‌کند که در آن عملاً ساعت‌ها برای یک ثانیه متوقف میشوند تا چرخش زمین با ساعت جهانی هماهنگ شود. اولین ثانیه کبیسه در سال ۱۹۷۲ اضافه شد. با این حال، دانشمندان در نظر داشتند که اضافه شدن ثانیه کبیسه در دسامبر ۲۰۲۲ نیز صورت گیرد. اگرچه با توجه به افزایش سرعت چرخش زمین در این اواخر، بعید به نظر می‌رسد که به آن نیازی باشد.
اگرچه سرعت چرخش زمین در بلندمدت رو به کاهش است، اما وضعیت میزان سرعت چرخش این سیاره در مقیاس‌های زمانی کوتاه‌تر، بدتر است. درون زمین یک هسته مذاب وجود دارد. سطح آن توده‌ای از قاره‌های در حال تغییر، اقیانوس‌های بزرگ و یخچال‌های طبیعی در حال محو شدن وجود دارد. همچنین کل سیاره در یک پتوی ضخیمی از گاز‌ها پیچیده شده است. همه این موارد می‌توانند بر چرخش زمین تأثیر گذارند، آن را سرعت بخشند یا آن را کاهش می‌دهند؛ اگرچه این تغییرات اساساً نامحسوس هستند.
به گفته ناسا، باد‌های شدید ال نینو می‌تواند چرخش سیاره را کندتر کند و روز را به اندازه کسری از میلی ثانیه افزایش دهد. از سوی دیگر، زلزله می‌تواند تأثیر معکوس داشته باشد. زمین لرزه سال ۲۰۰۴ که یک سونامی را در اقیانوس هند به راه انداخت، به اندازه‌ای صفخات قاره‌ای را جابجا کرد که طول روز را نزدیک به سه میکروثانیه کوتاه کرد.
هر عاملی که جرمی را به سمت مرکز زمین سوق دهد، چرخش سیاره را تسریع می‌کند؛ دقیقاً همان‌طور که یک اسکیت باز در حین چرخش به دور خود، با جمع کردن بازو‌ها به سمت بدن، سرعت خود را افزایش می‌دهد. در مقابل، فعالیت‌های زمین شناسی که جرم را از مرکز زمین به بیرون می‌رانند، اثر معکوس خواهند داشت و سرعت چرخش را کاهش می‌دهند.
اینکه چگونه همه این فرآیند‌های مختلف کنار هم قرار می‌گیرند تا بر طول روز تأثیر بگذارند، سؤالی است که دانشمندان همچنان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اما اگر روند روز‌های کوتاه‌تر برای مدت طولانی ادامه یابد، می‌تواند منجر به ارائه درخواست برای اولین " جهش منفی ثانیه " شود. به عبارت دیگر، به جای افزودن یک ثانیه به ساعت‌ها، یک ثانیه از ساعت جهانی کم شود تا ساعت‌ها با سرعت چرخش سیاره زمین همگام شود.
مطلب جالبی بود