«تابناک با تو» - براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سالمندان به افراد بالای ۶۰ سال گفته می‌شود، ولی از نظر تعریفی که در جامعه ما رواج دارد، سالمند به کسی گفته می‌شود که از نظر توانایی‌های جسمی یا فکری دچار ضعف و مشکل شده باشد.
سالمند کیست؟
براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی به افراد بالای ۶۰ سال، سالمند گفته می‌شود. سالمندان به سه زیر گروه سالمند جوان، سالمند میانسال و سالمند پیر تقسیم می‌شود. یا به عبارتی می‌توان سالمندی را چنین تقسیم نمود:
افراد بین ۶۰ – ۷۵ سال = سالمند
افراد بین ۷۶ – ۹۰ سال = پیر
افراد بالای ۹۰ سال = خیلی پیر
البته سالمندی بیش از آن که با سن تعریف شود با شرایط فردی، توانمندی، استقلال، فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شناخته می‌شود.
در فرهنگ عامه، سالمند کسی است که دچار ناتوانی در برخی جنبه‌های مختلف زندگی شود و نیاز به مراقبت داشته باشند.
معمولا افزایش سن می‌تواند با کاهش توان فیزیکی، ظرفیت ذهنی و ارتباط اجتماعی همراه باشد که در نتیجه فرد استقلال خود را از دست داده و تبدیل به یک فرد غیر مولد، غیر مفید و وابسته می‌شود که این حقیقت دردناک روی روان فرد سالمند تاثیر منفی گذاشته و دوری باطل را ایجاد می‌نماید.
معمولا افراد از افزایش سن نمی‌هراسند بلکه می‌ترسند که محتاج و وابسته به دیگران شوند. با آغاز قرن ۲۱ ام، امید به زندگی برای جهان افزایش پیدا کرده و از مرز ۶۶ سال گذشته است؛ بنابراین بر اساس توضیحات کلی که گفته شد تعریف سالمندی ارتباط زیادی با سن افراد ندارد، بلکه سالمندی به معنی کاهش و افت توانایی‌های فکری، جسمی و اجتماعی فرد است که او را از فردی مولد تبدیل به فردی وابسته در جامعه میکند.
سالخوردگی جمعیت چیست؟
در صورتی که افراد سالمند که بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی به افراد بالای ۶۰ سال گفته می‌شود نسبت به افراد زیر ۶۰ سال یک جامعه افزایش پیدا کنند با پدیده‌ای به نام سالخوردگی جمعیت مواجه هستیم.
با کاهش میل به فرزند آوری و کاهش باروری و از سویی دیگر افزایش امید به زندگی احتمال این که ساختار سنی جمعیت به سمت سالخوردگی پیش برود، افزایش پیدا میکند.
هر سال حدود ۱.۷ درصد به جمعیت جهان اضافه می‌شود، ولی افزایش جمعیت سالمندان بالای ۶۵ سال، ۵.۲ درصد است و این فاصله، میانگین سنی جهان را به سوی پیر شدن هدایت میکند.
روز جهانی سالمند
یک اکتبر به عنوان روز جهانی سالمندان در تقویم جهانی نامگذاری شده است.
در سال ۱۹۸۲، سازمان ملل شورای جهانی سالمندی را تاسیس کرد و در سال ۱۹۹۰ شورای سالمندی روز اول اکتربر را به عنوان روز جهانی سالمند و تکریم سالمندان نامگذاری نمود.
روز جهانی سالمند باهدف آگاه سازی افراد و تمرکز روی سازمان‌های مرتبط با سالمندی، نامگذاری شده است و هر ساله از سوی سازمان جهانی شعاری برای روز سالمند در نظر گرفته می‌شود.
به همین مناسبت در همین تاریخ در ایران هفته سالمندان برگزار شده و هر ساله برای هر روز از این هفته یک شعار در جهت بهبود شرایط سالمندان، اختصاص داده می‌شود.
انواع سالمندان
تعریف سالمندی در فرهنگ‌ها و کشور‌های مختلف، متفاوت است. در ایران سن سالمندی تعریف نشده، ولی اگر بخواهیم سالمندی را به عنوان زمان بازنشستگی کامل از خدمت در نظر بگیریم بر اساس قانون امین اجتماعی سن سالمندی برای مردن ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ سال است.
همانطور که قبلا اشاره شد برای سالمندی نمی‌توان سن خاصی را در نظر گرفت و باید با توجه به ویژگی‌های خاص این دوران تشخیص داده شود.
در سالمندی ۵۰ درصد سلول‌های قشر مخ تحلیل می‌رود به خصوص نورون‌های عصبی که با بینایی، شنوایی و حرکت در ارتباط هستند.
در دوران سالمندی قلب نیروی کمتری برای پمپاژ دارد به همین دلیل سالمندان مستعد بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. ضعف سیستم ایمنی بدن در سالمندان باعث می‌شود که زودتر بیمار شده و دیرتر بهبود پیدا کنند.
به طور کلی می‌توان سالمندان را به چند گروه تقسیم کرد:
سالمندانی که به اندازه کافی امکانات دارند و تمایل به استراحت و تفریح و جهانگردی دارند
سالمندانی که به دلیل احتیاج مالی هنوز نیاز به کار کردن و کسب درآمد دارند یا این که اگر کاری باشد تمایل به ادامه کار کردن دارند.
سالمندانی که با وجود داشتن امکانات مالی، ولی چون نمی‌خواهند به عنوان فردی از کار افتاده به آن‌ها نگاه شوند، تمایل به کار کردن دارند.
سالمندنی که از کار افتاده و بیمار هستند.
نیاز‌های سالمندان
سالمندان به دلیل ضعف جسمی که برایشان ایجاد می‌شود از نظر روحی شکننده‌تر هستند و معمولا نیاز‌های عاطفی بیشتری احساس می‌کنند. نیاز‌های سالمندان به طور کلی به موارد زیر تقسیم می‌شود:
- نیاز‌های عاطفی
- نیاز‌های معیشتی
- نیار به تفریح
- نیاز به زندگی اجتماعی
- نیاز به امنیت
علت سالمندی
محققین به توافق کلی درباره روند تکامل جسمی و تغییرات سنی در انسان نرسیده اند. آخرین بار در سال ۱۹۷۴ در گردهمایی پیشرفت علوم آمریکا چهار نظریه برای علت سالمندی عنوان شد:
- اختلال در عملکرد دستگاه ایمنی
- مکانیستم پیر شدن سلولی
- اختلال در غدد درون ریز
- عوامل ارثی
چطور سالمندی را به تاخیر بیندازیم؟
اگر میخواهید سالمندی را به تاخیر بیندازید یعنی از نظر جسمی و ظاهری و ذهنی بدن شما کمتر رو به تحلیل و ضعف پیش برود باید مراقبت‌های لازم را از دوران میانسالی آغاز کنید. نکات کلیدی برای به تاخیر انداختن سالمندی و حفظ توان جسمی و ذهنی در حالت حداکثری عبارتند از:
- تغذیه سالم
- ورزش منظم
- داشتن استقلال مالی
- داشتن فعالیت‌های فکری
- مسافرت یا طبیعت گردی
- یادگیری مهارت‌های جدید
- حضور پر رنگ در اجتماع
- حضور در فعالیت‌های داوطلبانه
- آموزش مهارت‌های خود به دیگران
- حفظ روابط اجتماعی با دوستان و اقوام
- سپری کردن چند ساعت در هفته در کنار کودکان
- داشتن شریک عاطفی مناسب که ابراز محبت جسمی و کلامی داشته باشد.
منبع: بیتوته
يقينا مهمترين عوامل در به تعويق انداختن سالمندي، ورزش، همراه با تغذيه خوب، رفتن به دامان طبيعت و ارامش فكري و داشتن همدم و همنشين همدل است