ایرانیها از قدیم تسلطی خاص به علم نجوم داشتهاند که شب یلدا
برایشان شبی خاص و ویژه بوده است. اما طولانیترین شب امسال دقیقا چقدر
خواهد بود که ایرانیها آن برای لحظاتی بیشتر در کنار هم بودن جشن
میگیرند؟
کوتاه و بلند شدن شبهای سال یکی از اتفاقاتی است که انسان
هر روز با آن مواجه می شود و اهمیت مهمی در زندگی روزمره مردم داشته و
دارد. همین مسئله سبب شده نحوه زندگی در کشورهایی که طول شب و روز آنها
تنها چندساعت است با کشورهایی که تقریباً طول و شب روز آنها با هم برابر
است، تفاوت آشکاری داشته باشد. ایرانیها اما از بسیار قدیم با احاطه به
علم نجوم از این تغییر مطلع بودهاند و شب یلدا را با سنتهای ویژه ای در
نظر گرفتهاند. این در حالی است که شب یلدا گاهی فقط یک دقیقه یا حتی کمتر
با شبهای قبل و بعد خود تفاوت دارد. با پشت سر گذاشتن اول مهر که برابری
شب و روز در کل کره زمین اتفاق می افتد، به مرور در نیمکره شمالی به طول
شب ها اضافه و از طول روزها کاسته می شود و در نهایت در شب اول زمستان
طولانی ترین شب سال یا همان یلدا اتفاق میافتد.
شامگاه روز دوشنبه 30 آذر 1394، لحظه غروب خورشید ساعت 16:55 دقیقه و
طلوع خورشید در بامداد سه شنبه اول دی ماه، ساعت 7:12 دقیقه خواهد بود که
با این حساب طولانی ترین شب سال با مدت زمان 14 ساعت 17 دقیقه رقم می خورد.
![](http://www.jomhouriat.ir/UserUpload/Image/2%281553%29.jpg)
روز سه شنبه ساعت 8:18 دقیقه خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می رسد و در
پایان طولانی ترین شب سال، روز اول دی ماه کوتاه ترین روز سال در نیمکره
شمالی خواهد یود. شب یلدا یا شب چله از لحاظ نجومی اول زمستان و برابر با
انقلاب زمستانی است. خورشید در حرکت سالیانه خود در اول زمستان در جنوبی
ترین نقطه شرق طلوع کرده و در جنوبی ترین نقطه غرب غروب می کند و با کم شدن
زاویه حرکتی خورشید در آسمان در این زمان ما شاهد بلندترین شب سال و
کوتاه ترین روز سال هستیم چرا که مدار حرکت زمین با دایره البروج 23/5
درجه اختلاف دارد و در نقطه انقلاب زمستانی زمین به پایین ترین حد خود و
بیشترین اختلاف با مدار دایره البروج می رسد که23/5 - درجه است. ولی از
انقلاب زمستانی و یا شب چله به بعد خورشید از جنوبی ترین نقطه شرق و غرب
فاصله گرفته و کم کم به نقطه شرق و غرب نزدیک شده تا به اعتدال بهاری
برسد.
![](http://www.jomhouriat.ir/UserUpload/Image/3%28905%29.jpg)
ایرانیان باستان به این تقسیمات زمان و تفاوت طول شبانه روز و به
صورت طبیعی زوایای بین مدارات اشراف کامل داشتهاند و آن را در محاسبات
خود لحاظ می کردند. فراموش نکنید که یلدا واژه ای سریانی به معنای تولد است که به زایش مهر تابان پس از شبی طولانی اشاره دارد.