عروسک ماتریوشکا (Matryoshka) نماد کشور روسیه و فرهنگ آن است. این عروسک ها در ابتدا اسباب بازی کودکان بوده اند؛ اما قدمت تاریخی آن ها و پیشینه ی بیش از صدساله ماتریوشکا و فرم هنری اش ـ که می توان از آن برای دکور استفاده کرد ـ سبب شده که ماتریوشکا چیزی فراتر از یک اسباب بازی باشد.
ماتریوشکا عروسک های تودرتویی هستند که هر یک از دو بخش جداگانه تشکیل می شوند. نقاشی روی آن ها معمولا تصویر یک زن است که
لباس سنتی روسی به تن دارد. این زن یک مادر است. نام های
ماتریونا و
ماتروشا از نام های دخترانه و معروف و البته محبوب مردمان روس است. این دو نام از ریشه mater به معنای مادر گرفته شده اند. به این ترتیب ماتریوشکا در زبان روسی به معنای مادر کوچک است.
بزرگترین ماتریوشکا که در دل آن ماتریوشکاهای کوچک قرار گرفته اند در واقع استعاره ای از یک مادر باردار است که ماتریوشکا یا به معنای دیگر نوزادی در شکم خود دارد و این تسلسل ادامه دارد. ماتریوشکا نماد باروری و مادرانگی است و از اهمیت جایگاه مادر در فرهنگ مردم روسیه حکایت می کند. این عروسک ها معمولا به صورت تخم مرغی و بیضی شکل ساخته می شوند.
تصاویری که بر روی این
عروسک های تو در تو نقاشی می شوند، لزوما شبیه به هم نیستند؛ برای مثال عروسک بزرگتر می تواند لباس سنتی قرمز داشته باشد، عروسکی که درون آن است لباس سبز و سومی لباس آبی و به همین ترتیب چهارمی در رنگی متفاوت. در عین حال ماتریوشکاهای تودر تو می توانند تصاویری شبیه به هم داشته باشند؛ با این اختلاف که هر کدام یک چیز متفاوت در دست دارند. برای مثال ماتریوشکا ی اول یک گرده نان در دست دارد. نان نماد خوش آمد گویی است. دومین ماتریوشکا ممکن است یک کاسه نمک در دست داشته باشد. این کاسه نماد تمام ثروت و دارایی خانواده است که به مهمان پیشکش می شود. سابقا کاسه ی نمک به ندرت بر روی ماتریوشکاها نقاشی می شد. سومین ماتریوشکا به احتمال ممکن است چند چغندر در دست داشته باشد که نماد حاصلخیزی و ثروت زمین است و چهارمین ماتریوشکا یک سبد توت فرنگی که نماد مهربانی زمین و شیرینی حاصل از آن است.
از دیگر تم هایی که روی ماتریوشکا نقاشی می شود، تصاویر گل های رنگارنگ است. هر گلی نشان دهنده ی شهری است که عروسک ها در آنجا ساخته شده اند. گل ها اغلب روی شال ها و پیش بند ماتریوشکا نقاشی می شوند. روی بعضی از آن ها صورت طراحی نمی شود، بلکه هنرمندان بر روی آنها داستان های قدیمی جن و پری را به تصویر می کشند و به این صورت آن ها را نقل می کنند.هر بخش از داستان بر روی یک ماتریوشکا نقاشی می شود.
هنرمندان روس ممکن است غیر از تصاویر یاد شده تصاویر دیگری را نیز نقاشی کنند از چهره ی شخصیت های سیاسی و تاریخی گرفته تا ورزشکاران مشهور جهان اعم از فوتبالیست و بسکتبالیست و... .
چند نکته درباره ماتریوشکا* ایده ی اولیه ماتریوشکا الهام گرفته از چند عروسک ژاپنی بوده است.
* ماتریوشکا از جنس چوب است و از درختانی که چوب نرم تر و سبک تری دارند ساخته می شود.
* ماتریوشکا سوغات کشور روسیه است.
* نسخه ی مردانه ماتریوشکا،
بابوشکا یا
ددوشکا نام دارد که معمولا تصویر یک پیرمرد است.
منبع:encyclopedia.com
سعیده ملایی 
ماتروشکا به نقل از مردمان سرزمین های یخ زده روسیه نمادی از جنس زن است که دارای لایه های پنهان چند لایه می باشد.