اختصاصی «تابناک با تو» - مصطکی، (به انگلیسی: Mastic) صمغ زرد رنگی است که از درختچه‌ای به نام پسته مصطکی، (نام علمی: Pistacia lentiscus) گرفته میشود.
در فارسی به نام‌های «رماس»، «رماست» و «کِیَه» خوانده شده‌است. در کتاب‌های طب سنتی با نام‌های «مصطکی»، «مصطکی رومی»، «کندر رومی»، «مستکی» و «علِک رومی» ذکر شده‌است. همچنین در انگلیسی به صمغ عربی (Arabic gum) (نباید با صمغ عربی یا (gum Arabic) اشتباه شود)، صمغ یمن (Yemen gum) و یا اشک خیوس (tears of Chios) هم خوانده میشود.
مشخصات
عصاره زرد رزینی مصطکی در ماه‌های گرم سال به صورت قطراتی کوچک و خود به خودی از ساقه و شاخه‌های درخت مصطکی به بیرون می‌تراود که در مجاورت هوا سفت شده و به شکل قطرات اشک در بازار به فروش می‌رسد.
مصطکی چیست؟
گیاه خارق العاده و ناشناخته مصطکی، از آن دسته گیاهانی محسوب میشود که خواص خود را در طب سنتی به اثبات رسانده است و فواید خارق العاده‌ای دارد. با ما همراه باشید تا به بررسی خواص و مضرات مصطکی بپردازیم.
مصطکی صمغ یا شیره رزینی زردرنگی است که از شاخه‌ها و ساقه‌های درختچه‌ای از خانواده پسته گرفته میشود که درختچه یا درخت کوچکی است به بلندی معمولاً سه متر، ولی اگر پرورش داده شود و از آن مراقبت نمایند در باغها ارتفاع آن تا چهارده متر نیز می‌رسد. درختچه‌ای است با برگ‌های تقریباً ناخزان و همیشه سبز که بوی رزین مصطکی از تمامی اندام گیاه استشمام میشود. با آکسان پلاس همراه باشید.
مصطکی از گیاهان دارویی ناشناخته است که در طب سنتی کاربرد‌های درمانی فراوانی دارد. این گیاه که به «برادر کندر» معروف است، می‌تواند درمانگر بسیاری از مشکلات و درد‌های جسمانی شود. درختچه یا درخت کوچکی است که بلندی آن معمولا تا ۳ متر، ولی اگر پرورش داده شود و از آن مراقبت نمایند، در باغها تا ۱۴ متر نیز می‌رسد. بومی مناطق با آب و هوای مدیترانه‌ای است و در آفریقای شمالی و در بعضی از جزایر یونان که به نام جزایر مصطکی معروف می‌باشند، انتشار دارد.
درختچه‌ای است همیشه سبز که بوی رزین مصطکی از تمامی اندام گیاه استشمام میشود. گل‌های آن دو پایه در ابتدا سبز، ولی به تدریج قرمز رنگ میشود. میوه آن کروی قرمز، کوچک و پس از رسیدن سیاه رنگ میشود. از میوه این درخت اهالی جزایر مصطکی روغنی خوراکی می‌گیرند که قابض است و به جای روغن زیتون در خوراک مصرف میکنند، ولی محصول عمده این درختان رزینی است که از شاخه و چوب و ساقه‌های این درخت در اثر شکافی که وارد میکنند، گرفته میشود و به ماستیک معروف است.
بیشتر بخوانید:
۲۲ نسخه طبی و گیاهی برای ازبین بردن لک‌های پوستی
علائم زخم معده و راه‌های درمان آن
از این گیاه در مصر باستان به منظور مومیایی کردن اجساد استفاده میشده است. همچنین از آن برای خوشبو کردن دهان استفاده میشده و امروزه همچنان از صمغ گیاه مصطکی به عنوان عطر و طعم دهنده در نوشیدنی‌ها و آدامس‌های یونانی استفاده میشود. این گیاه از خانواده پسته بوده، میوه آن کروی و به رنگ قرمز و کوچک است و پس از رسیدن سیاه رنگ میشود. از میوه این درخت روغنی خوراکی استخراج میشود که به روغن مصطکی معروف است و خاصیت قابض داشته، در برخی مناطق به جای روغن زیتون برای پخت خوراک مصرف میشود، ولی محصول عمده آن صمغ رزینی است که در اثر خراش‌های طبیعی یا خراش‌هایی که به همین منظور بر درخت وارد میکنند استخراج و در مصارف دارویی و صنعت داروسازی استفاده میشود.
خواص دارویی و فواید صمغ مصطکی
۱. بهبود هضم و درمان مشکلات گوارشی
صمغ مصطکی برای رفع درد، التهاب و ناراحتی‌های شکمی مفید است و به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ترکیبات ضد التهابی موجود در آن به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.
نحوه مصرف: ۲۵۰ میلی گرم کپسول مصطکی را ۴ بار در روز مصرف کرده یا ۲ قطره روغن صمغ مصطکی را با ۵۰ میلی لیتر آب ترکیب کرده و مانند دهانشویه غرغره کنید، از بلعیدن این دهانشویه خانگی اجتناب کنید.
۲. از بین بردن باکتری اچ پیلوری
مطالعه‌ای نشان داده صمغ مصطکی باکتری‌های اچ پیلوری موجود در دستگاه گوارش را از بین می‌برد. اچ پیلوری نوعی باکتری گوارشی عامل زخم‌های گوارشی است که اگرچه در برابر آنتی بیوتیک‌ها مقاومت نشان می‌دهد، اما صمغ مصطکی روی آن موثر است.
نحوه مصرف: ۳۵۰ میلی گرم صمغ مصطکی خالص را ۳ بار در روز بجوید تا زمانی که عفونت درمان شود.
۳. درمان زخم‌های گوارشی
همان طور که گفتیم عفونت اچ پیلوری یکی از عوامل بروز زخم معده می‌باشد. تحقیقات نشان داده خواص ضد باکتریایی صمغ مصطکی علاوه بر اچ پیلوری می‌تواند با شش باکتری دیگر عامل زخم‌های گوارشی نیز مقابله کند که از خواص ضد باکتریایی، حفاظت کننده سلولی و ضد ترشحی ملایم آن نشات گرفته است.
محققان دریافته اند مصرف دوز‌های کم حتی به اندازه ۱ میلی گرم در روز این صمغ نیز رشد باکتری‌ها را مهار می‌کند اگرچه نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه می‌باشد.
نحوه مصرف: هر روز مقداری مکمل مصطکی بخورید، برای این کار به دستورالعمل درج شده روی مکمل توجه کنید.
۴. کاهش علائم التهاب روده
تحقیقات نشان داده مصرف صمغ مصطکی می‌تواند علائم بیماری کرون – از انواع شایع التهاب روده – را کاهش دهد.
نحوه مصرف: ۲.۲ گرم از پودر صمغ مصطکی را به ۶ دوز تقسیم کرده و به مدت ۴ هفته روزانه میل کنید.
۵. کاهش کلسترول
به نظر می‌رسد صمغ مصطکی اثر مثبتی در کاهش کلسترول دارد، نتیجه مطالعه‌ای نشان داده قند خون کسانی که از این صمغ برای کاهش کلسترول استفاده کرده اند نیز کاهش یافته است.
محققان دریافته اند این صمغ روی افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند تاثیر بیشتری دارد.
نحوه مصرف: ۳۳۰ میلی گرم صمغ مصطکی را ۳ بار در روز به مدت ۸ هفته مصرف کنید.
۶. سلامت کبد
به نظر می‌رسد صمغ مصطکی از آسیب‌های کبدی جلوگیری و به کاهش آنزیم‌های کبدی مرتبط با آسیب کبدی کمک می‌کند.
نحوه مصرف: هر روز ۵ گرم پودر صمغ مصطکی مصرف کنید، می‌توانید این مقدار را به ۳ نوبت در روز تقسیم کنید.
۷. جلوگیری از حفره دندان
طی مطالعه کوچکی که در سال ۲۰۱۴ درباره تاثیر سه نوع صمغ مصطکی روی PH و سطح باکتری‌های بزاق انجام شد شرکت کنندگان به سه گروه تقسیم شده و هر گروه یکی از انواع صمغ مصطکی یعنی مصطکی خالص، مصطکی زایلیتول و مصطکی پروبیوتیک – ۳ بار در روز و به مدت ۳ هفته – مصرف کردند.
نتایج مطالعه نشان داد هر سه نوع مصطکی باعث کاهش سطح استرپتوکوک موتانس – از عوامل ایجاد حفره دهان – شدند، مصطکی خالص و زایلیتول سطح لاکتوباسیل‌ها – از دیگر عوامل ایجاد حفره دهان – را کمی افزایش دادند.
مصطکی پروبیوتیک اگرچه سطح لاکتوباسیل‌ها را به طور قابل توجهی کاهش داد، اما باعث کاهش PH بزاق دهان و اسیدی شدن آن نیز شد که خود از عوامل بروز مشکلات دندانی می‌باشد، بنابراین این نوع مصطکی برای جلوگیری از حفره توصیه نمی‌شود.
روش مصرف: یک تکه صمغ مصطکی را ۳ بار در روز حداقل ۵ دقیقه بعد از هر وعده غذایی بجوید.
۸. کاهش علائم آسم آلرژیک
صمغ مصطکی دارای خواص ضد التهابی است که به مهار التهاب ائوزینوفیل، جلوگیری از تهویه بیش از حد ریه و کاهش تولید مواد التهابی کمک کرده و باعث کاهش مایع و التهاب ریه میشود.
نحوه مصرف: ۲۵۰ میلی گرم کپسول صمغ مصطکی را ۴ بار در روز مصرف کنید.
۹. پیشگیری از سرطان پروستات
طبق مطالعات صمغ مصطکی با مهار گیرنده آندروژن می‌تواند اثر خوبی در کاهش رشد سلول‌های سرطان پروستات داشته باشد.
نحوه مصرف: ۲۵۰ میلی گرم کپسول صمغ مصطکی را ۴ بار در روز مصرف کنید.
۱۰. پیشگیری از سرطان روده بزرگ
تحقیقات نشان داده روغن ضروری صمغ مصطکی در سرکوب تومور‌هایی که به سرطان روده بزرگ منجر میشود موثر بوده و از تکثیر سلول‌های سرطانی روده بزرگ در شرایط آزمایشگاهی جلوگیری می‌کند.
نحوه مصرف: هر روز مکمل مصطکی بخورید، برای این کار به دستورالعمل درج شده روی مکمل توجه کنید.
خواص روغن مصطکی
مزه مزه کردن روغن مصطکی دندان ها و لثه ها را محکم می کند و ضد میکروب است. اگر روغن مصطکی را در دهان مزه مزه کنید، دندان ها را محکم می کند.
غده های سرطانی معده را از بین می برد.
اگر صورت خود را با آن تمیز کنید؛ پوست را سالم و شفاف می کند.
سوختگی پوست را التیام می بخشد.
بهترین روغن برای پوست در زیر آفتاب است، زیرا روغن مصطکی اشعه ی ماورای بنفش خورشید را گرفته و نمی گذارد به پوست صدمه بزند.
ضد سرطان است.
از تورم پوست جلوگیری می کند.
از کرم خوردگی دندان ها پیشگیری می کند.
در قدیم برای جلوگیری از وبا به کار می رفته است.
روغن مصطکی برای پوست بسیار مفید بوده، مالیدن این روغن به پوست باعث شفافتر شدن و نرم شدن پوست شما میشود. همچنین از این روغن جهت التیام سوختگی ها استفاده میشود و از آن می توان به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید استفاده نمود. روغن مصطکی از تورم پوست پیشگیری کرده و به طورکلی در حفظ و سلامت پوست موثر است.
از روغن مصطکی در طب سنتی و در قدیم برای درمان وبا استفاده می شده است.
امروزه از این روغن برای درمان غده های سرطانی استفاده میشود. از روغن مصطکی در طب سنتی و مخلوط آن با روغن زیتون، در بهبود بخشیدن معده، کبد و بیماری های پوستی استفاده می شده و آنرا علاج ورم روده و کبد دانسته اند.
عوارض جانبی و مضرات مصطکی
مصرف صمغ مصطکی معمولا مشکل خاصی ایجاد نمی کند اما در بعضی موارد ممکن است باعث سردرد، ناراحتی معده و سرگیجه شود.
برای کاهش عوارض جانبی این صمغ توصیه می شود از کمترین دوز ممکن شروع کرده و به تدریج دوز را افزایش دهید.
از آن جا که مکمل هایی همچون صمغ مصطکی توسط سازمان غذا و دارو کنترل نمی شوند هنگام خرید آن ها باید به معتبر بودن تولید کننده و فروشنده توجه داشته باشید.
قبل از شروع مصرف حتما با پزشک مشورت کنید، توجه داشته باشید این مکمل به عنوان جایگزین دارویی یا درمانی محسوب نمی شود و ممکن است با برخی داروهای مصرفی تداخل داشته باشد.
مصرف صمغ مصطکی در برخی افراد به خصوص کسانی که به گیاه گل دار فلفل برزیلی یا دیگر گونه های گیاه بنه حساسیت دارند باعث بروز واکنش های آلرژیک می شود.
در صورت بارداری یا شیردهی از این صمغ استفاده نکنید.
در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی مصرف این مکمل را قطع و با پزشک مشورت کنید.
طریقه مصرف
صمغ مصطکی را می توان مانند آدامس جویده یا به صورت پودر، تنتور (نوعی شربت) یا کپسول های مکمل مصرف کرد. روغن ضروری صمغ مصطکی نیز به شکل موضعی برای درمان برخی مشکلات پوستی استفاده می شود.
تداخل دارویی با مصطکی
از مصرف زیاد و خودسرانه با داروهای شیمیایی پرهیز شود.
