اختصاصی «تابناک با تو» - اسپیره از تیره گل سرخ بوده و چند نوع دارد که یک نوع آن در آذربایجان ارسباران، قره داغ، جنگلهاى حسن بگلو و مازندران مى روید. گیاه اسپیره علفى به ارتفاع ده تا پنجاه سانتى متر و داراى ساقه زیرزمینى است، که رنگ آن قهوه اى و داراى طعمى گس و بى بو است و داراى چندین نوع عامل مؤثر دارویى است.
مشخصات گیاه: درختچه‌ای خزان پذیر با بلندی ۱/۵ متر
برگ: برگ‌های جوان قرمز بوده و سپس سبز تیره می‌شود گل: سفید و صورتی که در اواسط تابستان ظاهر می‌شود.
مکان: آفتابی و باز و محفوظ از باد‌های سرد
حداقل دمای مورد تحمل: -۱۵ درجه سانتی گراد ازدیاد: از طریق قلمه‌های چوب نرم در تابستان شاخ و برگ این گیاه برخی ویژگی‌های شبیه آسپرین بویژه ضدالتهابی خفیف را دارند، اما اسپیره بر خلاف آسپرین دارای خواص درمانی مشکلت مربوط به معده‌های اسیدی مانند سوزش سر دل و زخم معده است.
گیاه اسپیره کوهی چیست؟
اسپیره کوهی (Filipendula ulmaria) که با نام ملکه چمنزار یا گل علفزار نیز شناخته می‌شود، گیاهی بسیار خوشبو با گلبرگ‌های سفید است.
گل‌های سفید رنگی اسپیره عطری دلنشین و شیرین دارند و در تهیه دمنوش‌های گیاهی مانند چای و دمنوش‌ها بکار گرفته می‌شوند.
این گیاه گلدار بومی اروپا و بخش‌هایی از آسیا ست که در مناطق مرطوب و نمناک، نواحی باتلاقی و در حاشیه رودخانه رشد می‌کند.
در گذشته و امروز، از این گیاه به عنوان طعم دهنده استفاده می‌شود و امروزه نیز به برخی از نوشیدنی‌ها افزوده می‌شود.
در طب سنتی، گیاه اسپیره کوهی برای درمان سوزش و زخم معده، سرماخوردگی، درد مفاصل، آرتریت و نقرس استفاده می‌شود. همچنین به عنوان یک مدر برای افزایش میزان ادرار در افراد مبتلا به عفونت‌های کلیوی و مثانه تجویز می‌شود.
اسپیره کوهی گیاهی گلدار با گل‌های سفید و بسیار خوشبو است که در تهیه چای و دمنوش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از نظر تاریخی، به عنوان مدر و نیز برای درمان بیماری‌های التهابی مانند درد مفاصل و نقرس کاربرد داشته است.
مواد مغذی و ترکیبات اسپیره
گیاه اسپیره کوهی حاوی ترکیبات گیاهی است که برای بدن مفید هستند.
این گیاه دو گروه غالب از ترکیبات گیاهی دارد:
تانن- به طور خاص، انواعی از الاجیتانین که با نام روگوزین‌ها شناخته می‌شوند.
فلاونوئید‌ها که شامل کائمفرول‌ها و کوئرستین هستند.
این ترکیبات همراه با ترکیبات دیگر موجود در اسپیره کوهی به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند.
آنتی اکسیدان‌ها با آسیب سلولی و بافت ناشی از مولکول‌های واکنشی به نام رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند. رادیکال‌های آزاد در بیماری‌های مختلف نقش دارند.
ترکیبات ذکر شده در اسپیره اثرات ضد التهابی دارند.
همچنین اسپیره کوهی حاوی مقادیر اندکی سالیسیلیک اسید است؛ ترکیب فعال در آسپرین که درد و التهاب در بدن را تسکین می‌دهد.
نام‌های دیگر اسپیره
نام‌های دیگر اسپیره در طب سنتی عبارت است از:شیرگا۔ ملک المروج ۔الحیهالقیس ۔ اسپرہ.
فواید اسپیره
مواد مؤثره شبیه آسپرین برای اولین بار در قرن نوزدهم از درخت اسپیره استخراج شدند. شاخ و برگ این گیاه برخی ویژگی‌های شبیه آسپرین بویژه ضدالتهابی خفیف را دارند، اما اسپیره بر خلاف آسپرین دارای خواص درمانی مشکلت مربوط به معده‌های اسیدی مانند سوزش سر دل و زخم معده است. کاربرد‌های درمانی قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌های گلدار اثرات مهم، ضد ترش کردن معده، ضدالتهاب، ضد روماتیسم و قابض سوء هاضمه و ترش کردن، زخم معده و سندروم روده تحریک پذیر، اسپیره یکی از بهترین دارو‌ها برای درمان مشکلات اسیدی معده است و ضمن اینکه از ترشح اسید معده جلوگیری می‌کند، معده را نیز ترمیم می‌کند. در صورت بروز علائم خفیف سوزش سر دل، یا ریفلاکس اسیدی معده استفاده از اسپیره اثرات مثبتی خواهد داشت که البته ممکن است برای حصول بهترین نتیجه نیاز به مصرف بلندمدت آن باشد. خاصیت قابض و سفت کننده‌ی اسپیره آنرا به یک داروی خوب برای اسهال‌های مزمن و سندروم روده تحریک پذیر تبدیل کرده است. درد‌های روماتیسمی، فیبرومیالژیا، اسپیره می‌تواند عضلات و مفاصل سفت و دردناک را تسکین داده، التهاب را کاهش دهد و پسماند‌های اسیدی را نیز از عضلات و مفاصل خارج کند. مخصوصاً در مواقعی که این علائم (درد و سفتی عضلات) در هنگام بیدار شدن یا نشستن طولانی مدت ایجاد می‌شود، مصرف اسپیره همراه با دانه کرفس می‌تواند به منظور کاهش التهاب و کمک به حرکت آزادانه‌تر عضلات کمک کند.
خواص دارویی اسپیره
عطر اسپیره کوهی به انسان نشاط می‌بخشد. از گل‌های این گیاه برای درمان بیماری مالاریا و عفونت‌ها چشمی استفاده می‌شده است.
با کشف اسید سالیسیلیک از غنچه‌های گلی این گیاه به وسیله یک پرفسور ایتالیایی در سال ۱۸۳۹، معلوم شده که چرا این گیاه خاصیت تب بری دارد.
مضرات استفاه از اسپیره
مضرات خاصی برای آن بیان نشده است.
طریقه مصرف اسپیره
ساقه زیرزمینى من قابض، ضد اسهال، مخصوصا ضد اسهال خونى است و بهترین داروى ضد شکم روش براى اشخاص سالمند است. براى ورم معده و جلوگیرى از پیدایش خون در ادرار تجویز مى شود و براى رفع استفراغهاى خونى، بواسیر، نتیجه خوب داده است. جوشاندن آن براى معالجه گلودرد به صورت غرغره و شستشوى دهان با آب براى محکم شدن لثه و دندان مفید مى باشد. کمپرس با جوشانده آن براى برطرف کردن خون مردگى و دردهاى نقرسى نافع مى باشد. مقدار خوراک آن به صورت جوشانده ۲۵ در هزار یک قاشق سوپخورى به فاصله بیست دقیقه براى رفع استفراغ خونى داده مى شود و در موارد دیگر، از دمکرده ۲۵ در هزار سه فنجان در شبانه روز نوشیده مى شود. گرد کوبیده ساقه زیرزمینى من براى ساختن خمیردندانهاى طبى که جهت جلوگیرى از خونریزى لثه‌ها ساخته مى شود به کار مى رود. براى استعمال خارجى به صورت غرغره و مضمضه و کمپرس، معمولا از جوشانده غلیظ من صد گرم در هزار استفاده مى نمایند. یک نوع دیگر من در مرز فوقانى جنگلهاى شمال و جنگلهاى ارسباران و ییلاقات نور و همچنین در همدان، قم، تفرش و دماوند، بطور خودرو مى روید.
موارد احتیاط
با توجه به تحقیقات محدود این گیاه روی انسان، بررسی عوارض و خطرات آن دشوار است.
چای رایج‌ترین شکل مصرفی این گیاه است. اما تنتور آن نیز در دسترس می‌باشد.
مقادیر درج شده در برچسب محصولات حد مجاز استفاده از آن را نشان می‌دهند. این مقادیر برای افراد بزرگسال سالم بی ضرر است. اما به خاطر داشته باشید که هیچ پشتوانه‌ی علمی برای ایمنی یا عوارض جانبی آن در دسترس نیست.
بهترین کار این است که پیش از مصرف با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. بویژه اگر دارو‌های خاص یا مسکن مصرف می‌کنید یا یک بیماری زمینه‌ای دارید.
در صورتی که آسپرین مصرف می‌کنید، در استفاده از این گیاه احتیاط کنید. زیرا حاوی سالیسیلیک اسید است که ماده فعال در آسپرین می‌باشد.
اگر به آسپرین یا سالیسیلات آلرژی دارید، از مصرف گیاه اسپیره کوهی به هر شکلی خودداری کنید.
در نهایت، تحقیقات کافی در مورد ایمنی گیاه اسپیره کوهی در کودکان یا زنان باردار و دوران شیردهی وجود ندارد. بنابراین، این افراد باید از مصرف آن خودداری کنند.
به دلیل کمبود تحقیقات، در حال حاضر دوز استانداردی برای مصرف اسپیره کوهی وجود ندارد. همچنین اطلاعاتی در مورد عوارض جانبی آن نیز در دسترس نیست. اگر قصد استفاده از این گیاه را دارید، ابتدا با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
طرز تهیه چای اسپیره کوهی
چای اسپیره کوهی هم به صورت فله‌ای و هم به صورت کیسه‌ای در برخی فروشگاه موجود است.
در حال حاضر، دوز استانداردی برای مصرف اسپیره کوهی وجود ندارد. دستورالعمل اکثر محصولات توصیه می‌شود که ۱-۲ قاشق غذاخوری (۲-۴ گرم) از چای خشک را با ۱ فنجان آب جوش (۲۳۷ میلی لیتر) مخلوط کنید.
اجازه دهید مخلوط بدست آمده به مدت ۱۵ دقیقه استراحت کند، سپس آن را بنوشید.
خلاصه
در طب سنتی از اسپیره کوهی برای درمان سوزش و زخم معده، درد مفاصل، سرماخوردگی و التهاب استفاده می‌شود.
تحقیقات درباره این گیاه محدود است. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی خواص ضد التهابی این گیاه را نشان داده است. با این وجود، تقریبا هیچ مطالعه‌ای در مورد کاربرد این گیاه در درمان بیماری‌های التهابی مانند آرتروز و آکنه در انسان در دسترس نیست.
گیاه اسپیره کوهی معمولا به صورت چای مصرف می‌شود. در صورت که قصد مصرف آن را دارید، ابتدا با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
