وب سایت توریستگاه یک راهنمای سفر بسیار جامع و کامل در مورد دیدنی های ایران و دیدنی های جهان می باشد که تمامی اطلاعات مربوط به مقصد مورد نظر مانند از شهر، مراکز دیدنی، مراکز خرید، رستوران ها، هتل ها، سرگرمی و فعالیت ها گرفته تا نصیحت های شهر در آن با جزییات کامل قرار گرفته است.
در ادامه چند نمونه از مکان های دیدنی اصفهان یا بهتر است بگوییم کاروانسراهای خاصی که در این شهر زیبا و تاریخی قرار گرفته را به شما گردشگران عزیز معرفی می کنیم و پیشنهاد می کنیم جهت مشاهده اطلاعات بیشتر در خصوص هر یک از این مکان ها و مشاهده سایر دیدنی ها و تفریحات اصفهان و همچنین دسترسی به اطلاعات دیگر نظیر معرفی رستوران ها و بهترین مراکز خرید اصفهان حتما به سایت توریستگاه سر بزنید.
1- کاروانسرای ابوزید آباد (آبروز شاه عباسی)
کاروانسرا ها همواره محلی برای استراحت کاروانیان بوده اند و در میانه راه های شهر ها در راه های اصلی ساخته می شدند تا افراد و چهارپایان در طول سفر در آن استراحت کنند. شاه عباس در دوران حکومت صفویه 999 کاروانسرا در سر تا سر ایران ساخت که تعدادی از آنها تا کنون سر پا هستند.
یکی از این بناها کاروانسرا ابوزید آباد یا کاروانسرای آبروز شاه عباسی است. این کاروانسرا از آنجایی که بین شهر های یزد و کاشان و اصفهان، پایتخت حکومت شاه عباس، قرار داشت بسیار پر اهمیت بود و همچنین به خاطر ورودی فرو رفته اش که در هیچ کاروانسرا دیگری یافت نمی شود.
معماری کاروانسرای ابوزید آباد:
کاروانسرا ابوزید آباد در یک طبقه و 2200 متر مربع مساحت ساخته شده است. این کاروانسرا 29 حجره، 8 برج، 4 اصطبل، 2 تنور و 1 اتاق مهمانی دارد. نکته جالب دیگر در ساخت این بنا دسترسی به اصطبل ها از 4 طرف بنا است. یکی از وجوه زیبایی این مجموعه هشتی ورودی کاروانسرا و حوض کوچک میان حیاط است که باعث زیبایی و طراوت مجموعه شده است.
امروزه کاروانسرا وجهه اقامتی دارد و کمتر به شکل موزه استفاده می شود، البته شما می توانید گشتی در حیاط مجموعه بزنید و حال و هوای دوران صفوی را در خاطرتان مجسم کنید.
اقامت در کاروانسرای ابوزید آباد:
با اقامت در این مجموعه شما می توانید با یک تجربه عالی از اقامت در کویر در نهایت به زندگی شهری خود برگردید. این کاروانسرا امروزه با سرویس بهداشتی، رستوران، صبحانه روی اتاق و سایر امکانات رفاهی در خدمت مسافران است.
جاذبه های گردشگری اطراف کاروانسرا:
در سفر به کاشان، علاوه بر کویر و کاروانسرای ابوزید آباد، از قلعه کرشاهی، مقبره سهراب سپهری و شهر زیر زمینی اویی نیز می توانید بازدید کنید.
کاروانسرا ابوزید آباد با شماره 2371 در 23 مردادماه سال 1378 به ثبت ملی رسید.
2- کاروانسرای مورچه خورت (کاروانسرای مادر شاه عباسی)
کاروانسرا مورچه خورت از قدیمی ترین بناهای تاریخی شمال اصفهان محسوب می شود و قدمت آن به دوران صفوی می رسد. این بنا در میان اکثر مردمان اصفهان با نام کاروانسرا مادر شاه شهرت دارد.
وجه تسمیه
کاروانسرا مورچه خورت به دلیل قرارگیری در دهستان مورچه خورت شهرستان شاهین شهر، به این نام خوانده می شود. با این وجود این بنا از جمله 999 کاروانسراهای شاه عباس بوده و به همین دلیل به کاروانسرا عباسی نیز شهرت دارد. از نام های دیگر این بنا، کاروانسرا مادر شاه است و همانطور که گفته شد، بیشتر بومیان با این نام آن را می شناسند.
شاردن از جهانگردان معروف دنیا نیز در سفرنامه های خود، از مورچه خورت با نام موچاکن یاد می کند.
معماری کاروانسرای مادر شاه عباسی
این بنا در فضایی با 75 و 86 متر طول و عرض بنا شده است. شما از بیرون سردری با شکوه به همراه 4 برج مدور در گوشه های بنا را می بینید. 2 برج توپر بودند و مابقی برج های قرار گرفته در نزدیکی در ورودی، توخالی بودند که به عنوان سرویس بهداشتی استفاده می شدند. پس از عبور از ورودی در واقع وارد راهرویی با 3 دهانه می شوید، یکی از راهروها کوتاه، دیگری سرسرا و سومی ایوان بزرگ شرقی است و به حیاط مرکزی راه دارد. در این درگاه اتاقک ها و بالاخانه هایی نیز وجود دارد تا محلی برای استفاده نگهبانان باشند.
با ورود به حیاط مرکزی شکل و پلان بنا و تشابه آن به بقیه کاروانسراهای صفوی نشان می دهد این بنا متعلق به دوره حکومت شاه عباس اول بوده است. اتاق یا حجره و اصطبل های مجموعه در گرداگرد حیاط مرکزی بنا شده اند.
سرگذشت کاروانسرا مورچه خورت
در سال 1321 خورشیدی این کاروانسرا به پادگان نظامی تبدیل شد و بعد از انقلاب فرهنگی سال 1357 در اختیار سپاه پاسداران بود تا اینکه در سال 1379 توسط شرکت توسعه گردشگری و 5 سال بعد توسط دو شرکت خصوصی خریداری شد.
اکنون کاروانسرا تاریخی مورچه خورت رنگ و لعاب هنر نیز به خود گرفته است و به عنوان مجموعه رستورانی شامل 3 رستوران، به فعالیت مشغول بوده و جزو رستوران های درجه اول اصفهان محسوب می شود.
3- کاروانسرای مرنجاب
اگر در روز های آخر سال یا در روز های آخر بهار هوس اقامتی تاریخی به سرتن زد، بی درنگ کاروانسرای مرنجاب را انتخاب کنید. این کاروانسرا به دستور شاه عباس در سال 1012 قمری ساخته شد و می توان گفت بسیاری از کاروانسرا های امروز را، از دوران حکومت او به یادگار داریم.
کاروانسرای مرنجاب به دلیل ساخته شدن در دل کویر مرنجاب، به این نام خوانده می شود. با توجه به خاک بسیار شور کویر مرنجاب، قنات آب شیرین موجود در کاروانسرا، دلیل احداث بنا در این منطقه شد و هر ساله هزاران نفر را به بازدید این بنای قدیمی می کشاند تا تناقض خشکی و آب را از نزدیک ببینند.
بنای کاروانسرا در مساحتی حدود 3500 متر مربعی با 29 اتاق ساخته شده و دور تا دور یک حیاط 20 در 30 متر قرار دارند، سپس با چند پله از سطح حیاط می توان وارد اتاق ها شد. 6 برج در دیواره های کاروانسرا وجود دارد و از آن ها برای دیده بانی استفاده می شد.
سازمان میراث فرهنگی کاروانسرا مرنجاب را در سال 1378 خورشیدی خریداری کرد و تا سال 1382 خورشیدی به باز سازی آن پرداخت. جذابیت این ساختمان کویری باعث شده تا امروزه پذیرای بازدید کنندگان بی شماری باشد.
هدف شاه عباس از ساختن این کاروانسرا و سایر همتایانش، رفاه و امنیت مسافران و پیشرفت اقتصادی آن ناحیه ها بود. کاروانسرای مرنجاب با قرارگیری در مسیر 2 شهر مهم یعنی اصفهان پایتخت و مشهد مقدس، کاملا به هدف خود رسید، حتی تا امروز نیز باعث رفاه مسافران بوده است و یکی از اقامتگاه های اصلی در کویر مرنجاب به شمار می رود.
از تفریحات پر هیجان این اقامت می توانیم تجربه تفریحات کویری مانند سافاری را به شما پیشنهاد کنیم. همچنین می توانید شب در ناحیه های تعبیه شده در کنار گپ و گفت با همراهانتان، به تماشای آسمان پر ستاره کویر بنشینید و از عجایب آن لذت ببرید. در محوطه کاروانسرا نیز حوضچه آبی به طول و عرض 50 و 15 متر وجود دارد و درختان بید و گز آن را در بر گرفته اند تا فضای دلنشین را به وجود آورند.
امکانات رفاهی:
درون کاوانسرا سفره خانه ای سنتی تاسیس شده و همچنین سرویس های بهداشتی عمومی، علاوه بر حمام و سرویس بهداشتی اختصاصی هر اتاق، برای تمامی بازدیدکنندگان تعبیه شده است.
بهترین زمان سفر به کاروانسرای مرنجاب:
با توجه به این که کاروان سرا در دل کویر قرار دارد، آب و هوای آن گرم و خشک است و در نتیجه شب های بسیار سردی دارد. بنا بر این توصیه می شود در اواخر بهار و زمستان با هوا معتدل تر، سفر به کویر زیبا و اعجاب آور مرنجاب را انتخاب کنید.
4- کاروانسرای گز
این بنا در حاشیهء غربی شهر گز در سمت راست اتوبان اصفهان-تهران قرار دارد.گز در فاصلهء 17 کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است. جهانگردان زیادی طی سفر خود به اصفهان از این بنا یاد کردهاند؛یکی از آنها جیمز موریه است که در سال 1809 م.شرح مختصری در مورد آن نوشته است. در حال حاضر چند سالیست که این کاروانسرا به صورت یک پادگان نظامی درآمده و به همین دلیل امکان بازدید بنا وجود ندارد.کاروانسرای گز با توجه به ابعادی که دارد(83*96 متر) یکی از بزرگترین کاروانسراهای منطقه است. در چهار گوشهء آن چهار برج وجود دارد که برفراز برج شمال شرقی چراغ راهنمایی وجود دارد که قابل مقایسه با چراغ راهنمایی کاروانسرای دمبی است.دورتادور دیوارهای خارجی بنا صفه های عمیق و محلهای بستن چهارپایان دیده میشود.این امکانات جهت ایجاد تسهیلات بیشتر برای مسافران و امکان بارگیری بهتر چهارپایان بوده است. سردرورودی از طریق راهروی طویلی به حیاط راه مییابد.پیرامون این راهرو جهت استقرار نگهبانان و انجام خدمات به مسافران فضاهایی وجود دارد.
نمای داخلی حیاط به سبک چهار ایوانی بوده و در اطراف ایوانهای چهارگانه ایوانهای کوچکتری وجود دارد که هر کدام به یک اتاق منتهی میشوند.در گوشهها چهار ایوان وجود دارد که هر کدام به سه اتاق منفصل میشوند.پشت ایوانها و اتاقها اصطبلهای بزرگ و انبارها وسیع موجود است.این اصطبلها هشت ورودی دارند که در انتهای هر ضلع حیاط واقع شدهاند. آجر مهمترین مادهء بکار رفته در بناست و از سنگ در پی وازاره های بنا استفاده گردیده است. هیچ کتیبهای در بنا وجود ندارد.ماکسیم سیرو معتقد است کاروانسرای گز به همراه کاروانسرای ونداده(آقا کمال پایین)و کاروانسرای چاه قاده(آقا کمال بالا) هر سه به دست یک معمار در زمان شاه عباس اول بنا شده است. اکثر جهانگردان این بنا را به زمان شاه عباس اول نسبت دادهاند.در تایید این انتساب می توان به نکات زیر اشاره کرد.شباهت زیاد این بنا با کاروانسرای و نداده به طوری که غیر از سردر ورودی و سرسرا قسمتهای دیگر کاملا شبیه یکدیگرند.کاروانسرای ونداده دارای کتیبهای مربوط به زمان شاه عباس اول است.از طرفی سردر ورودی کاروانسرای گز شباهت زیادی با کاروانسرای یزدخواست دارد که این بنا نیز مربوط به زمان شاه عباس اول است.
آنچنانکه از گفتههای جهانگردان مشخص میشود این کاروانسرا در دورهء قاجار متروک شده و مورد استفاده نبوده است و به جای آن از چاپارخانهای که در کنار آن ساخته بودند استفاده میشده است. امروزه هیچ اثری از این چاپارخانه باقی نمانده است.
5- کاروانسرای شیخ علیخان
این کاروانسرا داخل روستای چاله سیاه(جهاد آباد)قرار دارد.جهاد آباد در 45 کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع گردیده است. طبق گفته جهانگردان و مورخان از این کاروانسرا بعنوان محلی برای پذیرایی و اقامت مهمان خارجی استفاده میشده. اوژن اوبن سفیر فرانسه در ایران مقارن با مشروطیت طی سفرش از اصفهان به بغداد در این کاروانسرا اقامت داشته و مطالبی در مورد آن نوشته است.
این کاروانسرای زیبا و مستحکم دارای ابعاد 82*82 متر است سر در ورودی در ضلع جنوبی قرار گرفته و در طرفین آن 12 طاقنما وجود دارد درگاه ورودی از طریق راهرویی با سه دهانه شامل راهروی کوتاه،سرسرا و در انتها ایوان بزرگ جنوبی به حیاط داخلی راه دارد.در طرفین سرسرا صفهها و اتاقهایی به همراه دو بالا خانه وجود دارد. این فضاها که همگی به سرسرای ورودی راه دارند.محلهایی بودهاند برای استقرار نگهبان و همچنین مکانهایی برای انجام خدمات مختلف به مسافران از قبیل خواربار فروشی،نانوایی ،آشپزخانه… در طرفین سرسرای ورودی نزدیک گوشههای بنا دو حیاط کوچک هشت ضلعی واقع شده که از هر جهت شبیه یکدیگرند جز اینکه حیاط جنوب شرقی به سرسرا راه دارد.ورود به این حیاطها از طریق ورودی اصطبلهای سراسری امکانپذیر است. دورتادور حیاطها اتاقها و ایوانهایی وجود دارد.این دو حیاط کوچک احتمالا مخصوص استفادهء بانوان بوده است.چنین نظری با توجه به اینکه کاروانسرا در مسیر زیارتی قرار داشته و همچنین بنا از زمره کاروانسراهای سلطنتی محسوب میگشته و شاه و درباریانش به همراه زنان حرمسرا در آن اقامت میکرده اند،منطقی به نظر میرسد.
این بنا یکی از بهترین نمونههای کاروانسراهای صفوی است.تمام وسایل و امکانات رفاهی به حد متناسب و وفور در قسمتهای مختلف به کار رفته است.وجود قسمتهای مختلف با کاربرد خاص نشاندهندهء اوج پیشرفت در طراحی این کاروانسراست.قسمتهایی همچون حیاطهای مخصوص بانوان،تالارهای هشت ضلعی،دو تالار پذیرایی واقع در پشت ایوان شمالی،اتاقهای متعدد برای اقامت نگهبانان و قافله داران،مکانهایی جهت انجام خدماتی از قبیل نانوایی،خوار و بارفروشی،آشپزخانه و…این اجزا با وجود طاقچهها، رفها و بخاریهای متعدد به همراه هواکشها از حد اکثر امکانات رفاهی برخوردار بودهاند.چنین امکانات و اجزایی در کمتر کاروانسرایی دیده میشود و ثابت می‌کند این کاروانسرا جزء کاروانسراهای سلطنتی محسوب میشده که پادشاهان صفوی برای اقامت خود از آنها استفاده میکردهاند و همچنین سخن جهانگردان مبنی بر استفاده از این کاروانسرا به عنوان محلی برای استقبال از سفیران خارجی قبل از ورود به اصفهان را بیش از هر چیز ثابت می‌کند.از طرفی جلال و شکوه شاهانهای که در ساخت اجزایی مختلف بنا دیده میشود،نشاندهندهء اهمیت و کارکردهای خاص کاروانسرا به عنوان مکانی جهت استقبالهای رسمی از پادشاه و نوای خارجی است.ویژگیهای ساختمان و ابعاد عظیم بنا حاصل کار هنرمندان بزرگیست که از حمایتهای شایستهء شاهانه برخوردار بودهاند.
منبع: www.touristgah.com
