اختصاصی «تابناک باتو»؛ در سال های اخیر، پدیده ای به نام «زنان چای فروش» در سودان و با مرکزیت شهر خارطوم شکل گرفته است. در زبان محلی به آنها «ست الشای» گفته می شود. آنها مجموعه ای از زنان هستند که در جاده ها و اماکن عمومی و در هوای باز و در مکان های بدون سقف به فروش چای به شکل کاملا ابتدایی اقدام می کنند. ابزارهای آنها یک قوری مربعی شکل آهنی به نام «المنقد» است بر روی زغال می گذارند و چند شیشه مربا و عسل که در آن قند، شکر، قهوه و ادویه های افزودنی مثل زردچوبه، دارچین و... قرار داده اند. این صحنه ابتدایی با «البنبر» که مدت هاست از خانه های سودانی رخت بر بسته کامل می شود. البنبر صندلی است که فقط چند سانتیمتر با زمین فاصله دارد و از آهن و کش لاستیکی درست شده است.
در حال حاضر ۱۳۰۰۰ زن چای فروش در خارطوم وجود دارند که ۴۴۱ تن از آن ها از تحصیلات دانشگاهی برخوردارند. چای فروشی شغلی است که زنان سودانی برای بهبود اوضاع اقتصادی خانواده های خود در پیش گرفته اند. در سال های اخیر و با افزایش ناآرامی ها و جنگ در گوشه و کنار سودان و ورود سیل مهاجرین به خارطوم، این پدیده گسترش بیشتری یافته است.
حوا يکی از زنان چای فروش است. او می گوید: جنگ در دارفور و مرگ همسرم باعث شد تا من و فرزندانم به خارطوم بیاییم، سواد ندارم، و فرصت کار کردن در مشاغل دولتی و مانند آن برایم فراهم نیست، چاره ای جز چای فروشی ندارم و خدا را شکر می توانم دخل و خرج فرزندانم را درآورم.
می گویند
«ست الشای» ورژن سودانی هاید پارک لندن بوده و یا شبیه جاهایی است که در خود سودان وجود داشته و به «الشمارات» معروف است.
علاوه بر انتقال اخبار سیاسی، ورزشی، فرهنگی و هنری در گعده های چای نوشی زنان چای فروش اسرار مگو و اخبار محرمانه بسیاری نیز رد و بدل می شود.
افراد از طبقه های اجتماعی مختلف از دانش آموز و کارمند گرفته تا نمایندگان و وزرای سودانی در این مکان ها دیده می شوند. به تازگی پای دختران نوجوان و جوان هم به ست الشای های سودانی باز شده و قبح آن برای زنان سودانی ریخته است، زیرا در زمانی نه چندان دور، رفت و آمد زنان به چنین مکان هایی زشت و مذموم شمرده می شد. در اتیوپی و اریتریا هم به تقلید از سودانی ها، پدیده زنان چای فروش به شکل قابل توجهی در حال گسترش است.
زنان خانه دار در سودان از شکل گیری چنین پدیده ای سخت نگران هستند. آن ها وجود چنین نقاطی را در خیابان ها و کوچه ها خطری برای همسران خود می دانند. سعاد یک زن میانسال سودانی است، او می گوید؛ همسر من پس از بازنشستگی بیشتر وقت خود را در کنار زنان چای فروش و در کنار بساط آن ها صرف می کند و وقتی اعتراض می کنم می گوید اصلا برای چای نمی روم. می خواهم با دوستانم باشم.
جامعه سودان در مواجهه با چنین پدیده ای دو بخش شده است؛ افردی که از آن دفاع و افرادی که به آن حمله می کنند. مخالفان وجود زنان چای فروش را عامل فساد و تباهی جامعه می دانند و بر این باورند که بسیاری از افراد به هدف چای به این نقاط نمی روند، بلکه چنین مراکزی بستری برای تجمع و فعال شدن اراذل و اوباش در نقاب نوشیدن چای است، به طوری که حتی گروهی این پدیده را یکی از عوامل گسترش فحشا و مواد مخدر در سودان می دانند؛ اما طرفداران چای فروشی زنان می گویند که آن ها زنان سخت کوشی هستند که در زیر نور خورشید و... برای مدت طولانی می نشینند تا لقمه نان حلالی به دست آورند.
عبدالله یک شهروند سودانی است و می گوید: ست الشای جایی است که با دوستانم جمع می شوم و با هزینه کم تفریح می کنم. محمد فیری شهروند دیگر سودانی هم می گوید؛ آمدن جوانها به اینجا صرفا به خاطر چای و یا قهوه نیست، بیشتر آنها به خاطر خود فروشنده ها می آیند، قیافه و نوع حرف زدن این زنان باعث جذب مردم می شود. اما یوسف نظر دیگری دارد. او از جمله کسانی است که فقط به خاطر نوشیدن چای به این جا می آید، از نظر او چای اینجا مزه بهتری دارد که نمی داند دلیلش چیست.
در مناسبت های مختلف و مراسم خاص تجمعات مردم سودان در این مکان ها بیشتر می شود، برای مثال در آغاز سال نو تعداد بیشتری از مردم به خصوص فقرایی که پول صرف هزینه های گزاف را برای مراسم های مختلف در خانه های خود را ندارند به این مراکز هجوم می آورند و از شب تا صبح به خوشگذرانی می پردازند. یک فنجان چای در ست الشای ها سه جنیه است که در خیابان «نیل» گرانترین خیابان خارطوم حداکثر به چهار جنیه می رسد.
یک کارشناس مسائل اجتماعی به نام علی عبدالله درباره عوامل اقبال مردم به ستات الشای در خیابان های سودان می گوید: «مردم سودان اوضاع و احوال خوبی ندارند، آنها می خواهند حالشان خوب شود. بیکاری، عدم توانایی برای رسیدن به آرزوها و رویاها، احساس سرخوردگی، عدم رضایت از زندگی، گذشته ای منسوخ و آینده ای مبهم، نداشتن اعتماد به هیچ چیز و هیچ کس باعث شده تا جوانان سودانی اوقات خود را به اباطیل بگذرانند. آن ها به ست الشای ها می روند و در آنجا تجمع می کنند تا موقت احساس رضایت و سرخوشی کنند» .
چندی پیش هم وزارت امورخارجه آمریکا، نام یک زن سودانی دستفروش که بیشتر به چای فروشی شهرت داشت در لیستی موسوم به ده زن شجاع دنیا قرار داد و در مراسمی از او تقدیر کرد. این زن که (عوضیه محمود کوکو) نام دارد از سال ۱۹۷۹ چای فروشی کرده و ۸۰۰۰ زن دیگر نیز به تشویق و ترغیب او به چنین فعالیتی روی آورده اند.
شغل خوب
حالا اگر اینکار را بزرگ مردی می کرد نامش می شد ابتکار و روزی حلال