«تابناک با تو» - پس از یک سفر هفت ساله و پیمودن نزدیک به ۴ میلیارد مایل، فضاپیمای OSIRIS-REx ناسا در صبح روز ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۳ با محموله‌ای گرانبها به آرامی در صحرای یوتا فرود آمد. این فضاپیما نمونه‌ای از سیارک بننو را به ارمغان آورد.
تقریباً ۲۲۵ گرم از ماده جمع‌آوری‌شده از سیارک ۷۷.۶ میلیارد کیلوگرمی به دانشمندان کمک می‌کند تا در مورد شکل‌گیری منظومه شمسی و از جمله اینکه آیا سیارک‌هایی مانند بننو حاوی مواد شیمیایی سازنده زندگی هستند، بیاموزند.
بودجه ماموریت ناسا ۸۰۰ میلیون دلار بود و در نهایت حدود ۱.۱۶ میلیارد دلار برای ۲۲۵ گرم ماده هزینه در بر داشت.
اما آیا این گرانترین ماده شناخته شده، همین نمونه سیارک بنتو است؟!
اگر حساب کنیم، این نمونه ۷۰۰۰۰ برابر قیمت طلا ارزش دارد که در این ماه‌ها فیمت جهانی آن (۶۰ تا ۷۰ دلار به ازای هر گرم) بوده است.
اولین مواد فرازمینی که به زمین بازگشت از برنامه آپولو بود. بین سال‌های ۱۹۶۹ و ۱۹۷۲، در شش مأموریت آپولو ۸۴۲ پوند، ۳۸۲ کیلوگرم نمونه از ماه به زمین ارسال شد.
هزینه این برنامه‌های آپولو، با در نظر گرفتن میزان تورم، ۲۵۷ میلیارد دلار بود. پس یک سنگ‌های ماه با قیمت ۶۷۴ هزار دلار به ازای هر گرم ارزش بیشتری داشتند!
ناسا در حال برنامه ریزی برای بازگرداندن نمونه‌هایی از مریخ در اوایل دهه ۲۰۳۰ است تا ببیند آیا در آنها آثاری از حیات باستانی وجود دارد یا خیر. مأموریت بازگشت نمونه مریخ با هدف بازگرداندن ۳۰ لوله نمونه با وزن کل ۴۵۰ گرم است. مریخ نورد Perseverance قبلاً ۱۰ نمونه از این نمونه‌ها را ذخیره کرده است.
با این حال، هزینه‌ها افزایش یافته، زیرا این ماموریت پیچیده است و شامل چندین ربات و فضاپیما می‌شود. بازگرداندن نمونه‌ها می‌تواند ۱۱ میلیارد دلار هزینه داشته باشد که هزینه آنها را به ۲۴ میلیون دلار در هر گرم، می‌رساند که پنج برابر هزینه نمونه‌های بنتو است.
ما این همه برای نمونه‌های فضایی هزینه می‌کنیم. اما برخی از آنها رایگان به دست ما می‌رسند. تقریباً ۵۰ تن نمونه رایگان از منظومه شمسی هر روز بر روی زمین می‌بارد. بیشتر آنها در جو می‌سوزند، اما اگر به زمین برسند شهاب سنگ نامیده می‌شوند و بیشتر آنها از سیارک‌ها به زمین رسیده‌اند.
مشکل اینجاست که تشخیص و بازیابی آنها ممکن است دشوار باشد. همه سنگ‌ها شبیه به هم هستند مگر اینکه متخصص زمین شناسی ماهری باشید.
بیشتر شهاب‌سنگ‌ها از جنس کندریت هستند و می‌توان آنها را به صورت آنلاین با قیمتی کمتر ۵۰ سنت به ازاری هر گرم خریداری کرد. کندریت‌ها با سنگ‌های معمولی تفاوت دارند، زیرا حاوی دانه‌های گردی به نام کندرول هستند که در زمان تولد منظومه شمسی در ۴.۵ میلیارد سال پیش به صورت قطرات مذاب در فضا شکل گرفتند.
شهاب‌سنگ‌های آهنی با پوسته‌ای تیره که در اثر ذوب شدن سطح به هنگام عبور از جو ایجاد می‌شود و با الگوی داخلی بلور‌های فلزی بلند متمایز می‌شوند.
قیمت آنها ۱.۷۷ دلار به ازای هر گرم یا حتی بالاتر است. پالازیت‌ها شهاب سنگ‌های آهنی هستند که با ماده معدنی الیوین پوشیده شده‌اند. هنگامی که برش داده شده و صیقل داده شوند، رنگ زرد مایل به شفافی دارند و می‌توانند بیش از ۳۵ دلار در هر گرم به ازای هر گرم قیمت داشته باشند.
بیش از چند شهاب سنگ از ماه و مریخ به ما رسیده است. نزدیک به ۶۰۰ عدد از ماه می‌آیند و بزرگترین آنها با وزن ۱.۸ کیلوگرم با قیمتی حدود ۱۶۶ دلار به ازای هر گرم فروخته می‌شود.
حدود ۱۷۵ شهاب سنگ از مریخ آمده اند. خرید آنها گرمی ۳۸۸ دلار است. با استفاده از زمین شناسی و کانی شناسی می‌توان پی به منشا آنها برد.
محدودیت این نمونه‌های «رایگان» این است که هیچ راهی برای دانستن اینکه آنها از کجای ماه یا مریخ آمده‌اند وجود ندارد، که این امر سود علمی آنها را محدود می‌کند. همچنین، آنها به محض فرود روی زمین آلوده می‌شوند و میکروب‌های یا ذرات آلی آنها احتمالا از آلودگی زمینی هستند.
عناصر و مواد معدنی گران قیمت.
اما فراتر از نمونه‌ها و سنگ‌های آسمانی برخی از عناصر و مواد معدنی زمینی گران به علت کمیابی گران هستند.
هفت عنصر رادیواکتیو در طبیعت آنقدر نادر هستند و ایجاد آنها در آزمایشگاه آنقدر دشوار است که حتی قیمتشان با هزینه نمونه‌برداری فضایی از رقابت می‌کند. پولونیوم ۲۰۹ -گرانترین آنها- گرمی ۴۹ میلیارد دلار قیمت دارد.
همچنین قیمت زمرد مرغوب ۱۰ برابر طلا و الماس سفید ۱۰۰ برابر طلا است.
برخی از الماس‌ها دارای ناخالصی بور هستند که به آنها رنگ آبی روشن می‌دهد. آنها بسیار کمیاب هستند و قیمتشان گرمی، ۱۹ میلیون دلار است.
گرانترین ماده صناعی دنیا، یک “قفس” کروی کوچک از کربن است که اتم نیتروژن درون آن به دام انداخته شده. اتم داخل قفس بسیار پایدار است، بنابراین می‌توان از آن برای اندازه‌گیری زمان استفاده کرد. endofullerenes از مواد کربنی ساخته شده و برای ایجاد ساعت‌های اتمی بسیار دقیق استفاده شود. قیمت: ۱۴۱ میلیون دلار به ازای هر گرم
باز هم گران‌تر!
اما پادماده که بسیار ناپایدار است و به محض تشکیل با ماده واکنش نشان می‌دهد و از بین می‌رود، از هر چیزی که می‌شناسیم گران‌ر است.
شتاب دهنده ذرات در سرن می‌تواند ۱۰ میلیون آنتی پروتون در دقیقه تولید کند. خیلی زیاد به نظر می‌رسد، اما با این سرعت، میلیارد‌ها سال طول می‌کشد تا یک گرم پادماده ساخته شود.
با این روند تولید، هزینه تولید یک گرم پاد ماده ۳.۵ در ۱۰ به توان ۱۶ دلار خواهد بود!
منبع: یک پزشک
