تابناک باتو ــ دانشمندان با رمزگشایی کامل کروموزوم مرموز ایگرگ (Y) موجود در مردان در درک ژنوم انسان‌ــ طرح ژنتیکی ما‌‌ــ گامی مهم برداشته‌اند. این دستاورد به پیشبرد تحقیقات در حوزه ناباروری مردان کمک شایانی خواهد کرد.
محققان روز چهارشنبه از اولین توالی کامل کروموزوم ایگرگ انسان پرده‌برداری کردند که یکی از دو کروموزوم جنسی است و معمولا از والدین مذکر به فرزندان منتقل می‌شود. کروموزوم دیگر اکس (X) نام دارد.
کروموزوم ایگرگ آخرین کروموزم از ۲۴ کروموزوم موجود در ژنوم انسان است که به صورت توالی مشخص شده است. این ۲۴ کروموزوم در یک ساختار رشته‌مانند، اطلاعات ژنتیکی را از سلولی به سلول دیگر منتقل می‌کنند.
افراد در هر سلول یک جفت کروموزوم جنسی دارند. مردان یک کروموزوم ایگرگ و یک کروموزوم اکس و زنان به استثنای برخی موارد، دو کروموزوم اکس دارند.
ژنهای کروموزوم ایگرگ به کنترل عملکردهای حیاتی تولید‌مثل از جمله تولید اسپرم کمک می‌کنند و حتی در خطر و شدت سرطان نقش دارند. اما شکستن این کروموزوم به دلیل ساختار بسیار پیچیده‌اش دشوار است.
آرنگ ری، دانشمند پژوهشکده ملی ژنوم انسانی در ایالات متحده و نویسنده اصلی پژوهش منتشرشده در نشریه نیچر، می‌گوید: «من به فناوری‌های جدید توالی‌یابی و روش‌های محاسباتی در این پژوهش استناد می‌کنم.
سانتا کروز، استاد مهندسی بیومولکولی دانشگاه کالیفرنیا، گفت: «این تحقیق اولین نمای کامل از کد کروموزم ایگرگ است و بیش از ۵۰ درصد از طول کروموزوم را که قبلا در نقشه‌‌‌ها گم شده بود، نشان می‌دهد.»
توالی کامل کروموزوم اکس در سال ۲۰۲۰ منتشر شد. اما بخش کروموزوم ایگرگ در ژنوم انسان ابهام‌های بسیاری داشت.
کروموزوم ایگرگ کوچک‌ترین و سریع‌ترین کروموزوم در ژنوم انسان است که بیشترین میزان تکرار را دارد. به این معنی که بخش‌هایی از دی‌ان‌ای آن چندین بار تکرار شده است.
در این پژوهش، ویژگی‌هایی از این کروموزوم مشخص شده است که اطلاعات ژنتیکی برای رشد و عملکرد ارگانیسم‌ــ حاوی چندین ژن درگیر در تولید اسپرم‌ــ را منتقل می‌کند.
متخصصان معتقدند درک کامل‌تر و جدید از ژنهای کروموزوم ایگرگ نویدبخش کاربردهای عملی‌تر از جمله در حوزه ناباروری است.
بسیاری از این ژن‌ها در باروری و تولید‌مثل و به‌ویژه اسپرم‌زایی مهم‌اند. به این ترتیب، در فهرست‌بندی تغییرات طبیعی ژن‌ها و همچنین موقعیت‌های مربوط به فقدان منی در اسپرم برای آی‌وی‌اف یا لقاح آزمایشگاهی بسیار سودمند است.
محققان علاوه بر شناسایی برخی ژنهای کروموزوم ایگرگ، دریافتند که مواردی از دی‌ان‌ای این کروموزم در پژوهش‌های قبلی به اشتباه دارای ماهیت باکتریایی در نظر گرفته شده‌اند. دانشمندان البته همچنان درکشان از ژنتیک انسانی را گسترش می‌دهند.
پژوهشگران در ماه مه نسخه جدیدی از ژنوم را منتشر کردند که با گنجاندن تنوع زیادی از افراد نسبت به نمونه‌های قبلی، بهبود یافته بود تا جمعیت هشت میلیاردی ساکن سیاره زمین را بهتر بازتاب دهد.
منبع: رویترز
