بزرگ‌ترین فاجعه انسانی در ایران به دست انگلیس +عکس

دکتر محمدقلی مجد محقق برجسته ایرانی مقیم آمریکا است که به اسناد وزارت امورخارجه آن کشور راجع به تحولات تاریخ معاصر ایران دسترسی دارد. وی طی سالهای اخیر با استفاده از این اسناد آثار متعددی درباره حوادث تاریخی ایران و نقش مخرب استعمار، به رشته تحریر درآورده که با استقبال پژوهشگران و محققان مواجه گردیده است. آقای مجد در مصاحبه ای اختصاصی دیدگاه‌های خود را درباره یکی از آثار خود تحت عنوان «قحطی بزرگ» و آمارهای ارائه شده در این اثر تشریح کرده است.
 
* اگر ممکن است خیلی خلاصه برای مخاطبان جوان بفرمایید اصل ماجرای این قحطی چیست؟
 
مجد: در جنگ جهانی اول ایران بی طرفی خودش را اعلام کرد ولی متاسفانه مورد تجاوز و تهاجم نیروهای انگلیسی از جنوب و شرق، نیروی روسی از شمال و نیروهای عثمانی از غرب واقع شد. در عمل ایران تبدیل شد به یک صحنه نبرد بین این ارتش‌های دول بیگانه و مقدار زیادی خرابی و تلفات در ایران بوجود آمد و دچار هرج و مرج شد. قدرت دولت مرکزی تقریباً صفر شد. بعداً در سال 1296 شمسی که مطابق 1917 میلادی است در ایران یک قحطی بسیار عظیم شد که در سالهای 1296-1297-1298 در حدود سه سال ادامه داشت. در این قحطی چیزی در حدود 8 تا 10 میلیون ایرانی یعنی 40 تا 50 درصد این مملکت قربانی شد.
 
* جمعیت ایران در آن دوران چقدر بوده است؟
 
مجد: در این مورد اجازه بدهید کمی عقب بروم، در سال 1900 وزارت خارجه آمریکا از وزیر مختار در ایران تقاضا کرد که در مورد جمعیت ایران گزارشی بدهد.
وزیر مختار جواب داد که تا به حال در ایران سرشماری مطمئنی انجام نشده است ولی به عقیده ایرانِ تحصیل کرده و مطلع، و اروپایی هایی که سالهای سال در ایران مقیم بوده ‌اند، جمعیت ایران 12 میلیون نفر است.
این اولین گزارش سفارت آمریکا در ایران در مورد جمعیت ایران است.
10سال بعد دوباره سفارت آمریکا گزارش داد جمعیت ایران 15 میلیون و جمعیت تهران بر اساس مصرف روزانه نان – آن زمان پخش آرد در دست دولت بوده است  و می دانستند که بطور دقیق چقدر مصرف آرد و نان است- 400 هزار نفر اعلام شده بود.
 







از این رو وقتی در سال 1910 جمعیت 15 میلیون بوده است به طور طبیعی می‌بایستی در سال 1920 یعنی دو سال بعد از جنگ، چیزی در حدود 18-20 میلیون باشد. ببینید سال 1910 جمعیت ایران 15 میلیون بوده است و در سال 1920 با توجه به روند رشد جمعیت می بایستی  یک چیزی در حدود 18-20 میلیون باشد، ولی عملا در سال 1920 جمعیت ایران را فقط 10 میلیون گزارش کرده اند، این 8 تا 10 میلیون چه شده اند بعضی‌ها می گویند این 8 تا 10 میلیون مهاجرت کرده اند، ولی در جنگ جهانی اول امکان مهاجرت به جاهای دیگر نبوده است و اصلا آنقدر حمل و نقل مشکل بوده است که حتی مقامات دولتی قادر به سفر به محل خودشان نبوده اند.

 یعنی اگر مثلا ً یک مقام دولتی می‌خواست از تهران به شیراز برود امکان سفر وجود نداشته است. بنابراین ما می‌توانیم بگوییم موضوع مهاجرت یک تخیل است و به این نتیجه می رسیم که حدود 8 تا 10 میلیون ایران در قحطی جنگ جهانی اول از بین رفته اند. یعنی چیزی در حدود 40 تا 50 درصد جمعیت.
اسنادی که در کتاب «قحطی بزرگ» ارائه شده به خوبی نشان می دهد که رقم عظیمی از جمعیت ایران در جنگ جهانی اول تلف شده اند. مثلا ً گزارشاتی هست که اجساد در خیابانها افتاده بوده اند و گاری ها اجساد را جمع می کرده اند.
 
*مثل اتفاقی که امروز در هند رخ می‌دهد؟
 
مجد: بله و شاید هم بدتر. جمعیت تهران در 1917 براساس انتخابات مجلس شورای ملی، یعنی تعداد آرایی که داده شده، 500 هزار نفر به بالا بوده است. در سال 1920 جمعیت تهران فقط 200 هزار نفر گزارش شده است، یعنی 60درصد کم شده است که این علامت قحطی است.
 
البته آنهایی که شرایط احراز در انتخابات داشته اند 500 هزار نفر بوده اند .....
 
مجد: بر حسب آرایی که ریخته شده می گوییم 21 سال به بالا و فقط مردها که می توانسته اند رای بدهند. ما می توانیم بگوییم که جمعیت تهران 500 هزار نفر بوده است و در ضمن در گزارش های وزارت خارجه ایران هم آمده است.

در انتخابات مجلس سوم جمعیت تهران بالای 500 هزار نفر بوده است یعنی چیزی حدود 75 هزار رای ریخته شده و چون فقط مردهای بالای 21 سال حق رای داشته اند می توانیم حساب کنیم که جمعیت تهران بالای 500 هزار نفر بوده است. این 500 هزار نفر در گزارشات وزارت خارجه ایران هم منعکس شده است. بر حسب آن می توانیم بگوییم چون جمعیت تهران در سال 1920 فقط 200 هزار نفر بوده این نمایانگر فاجعه ایست که در ایران اتفاق افتاده است .
 
یعنی اینکه تهران از یک جمعیت 500 هزار نفری رسیده است به 200 هزار نفر. این آمار سرشماری 1920 بوده است؟
 
مجد: این گزارشات سفارتهای آمریکا و انگلیس بوده است.
 
* پس هنوز در ایران سرشماری انجام نشده است؟
 
مجد: نه خیر تا 1335 سرشماری انجام نشده است
 
* شما جایی در کتابتان می گویید «بر اثر چنین فاجعه عظیمی بود که جامعه ایرانی به شدت فروپاشید و استعمار بریتانیا توانست حکومت دست نشانده ی خود را در قالب کودتای 1299 به ایران تحمیل کند » بعد می گویید که « تردیدی نیست که انگلیسی ها از قحطی و نسل کشی به عنوان وسیله برای سلطه بر ایران استفاده می کردند.»  این گزاره یعنی اینکه انگار انگلیسی ها برنامه ریزی کرده اند که قحطی بشود و مردم ضعیف بشوند.
 این مصداق آن مثالی است که میگوید برای آنکه بتوانی حکومت کنی مردم را گرسنه نگه دار. هدف این بود که درنهایت بتوانند یک حکومتی بیاورند که نگاه خودشان در آن غلبه داشته باشد ؟
 
مجد:ببینید موضوع اینست که من فقط اسناد را ارائه می دهم چیزی از خودم نمی آورم، در زمان جنگ جهانی اول که از سال 1917 به بعد، یعنی بعد از انقلاب کبیر روسیه، ارتش اشغال گر روسیه در ایران متلاشی شد و بعد از آن انگلیس آمد و تمام ایران را به اشغال نظامی خود در آورد. یعنی زمانی که قحطی در ایران اتفاق افتاد ایران در اشغال نظامی انگلیسی‌ها بود.
 خب می‌پرسیم انگلیسی ها چه اقدامی در مقابل قحطی کردند که به مردم ایران کمک کنند، نه تنها کمکی نکردند بلکه اقدامات آنها قحطی را تشدید کرد. مثلا ً ارتش انگلیس مشغول خرید مقدار عظیمی غلات در غرب و شرق ایران بوده است برای صادرات به بین النهرین و استفاده نیروهای خودشان در بین النهرین و ایران
یا اینکه انگلیسی ها از واردات غلات به ایران از بین النهرین از هندوستان و حتی از ایالات متحده جلوگیری می کردند یعنی اجازه ورود نمی دادند.
 
به چه انگیزه ای؟
 
مجد: انگیزه شان این بود که کمبود کشتی و حمل و نقل دریایی موجود است و این کمبود به ما اجازه نمی دهد که از ممالک دیگر به ایران غلات وارد کنیم. آنها همین کار را در جنگ جهانی دوم تکرار کردند که بحثی  است جداگانه و انشاالله به جنگ جهانی دوم هم خواهیم رسید. خب، اگر این یک واقعیت است چه نتیجه میگیریم؟ اصلا موضوع توطئه مطرح نیست موضوع یک واقعیت است که انگلیسی ها در زمان قحطی نه تنها کمکی به مردم ایران نکردند بلکه  اوضاع را بدتر کردند. مشرق