تابناک باتو ــ همه آمارهای موجود حاکی از شروع موج جدیدی از همه گیری کروناست مثلا اخیرا انگلستان واضحا شروع موج جدید کرونا توسط زیرسویه جدید BA.۴ و BA.۵ را گزارش کرد و دفتر ملی آمار این کشور یک افزایش ۴۳ درصد در یک هفته را در برخی نقاط انگلستان اعلام نمود. اکنون در انگلیس از هر ۵۰ تست کووید۱۹ یکی مثبت میباشد. آلمان، پرتغال، سوئد و آمریکا نیز از دو هفته پیش آمار افزایش ابتلا به کرونا همراه با افزایش مرگ و میر داشتند و چین نیز قرنطینه جدی در شهرهای بزرگ خود اعمال نمود.
نتایج دانشگاه UCL لندن و همچنین آمار موجود از ONS و شواهد اپیدمیولوژیک حاکی از آن است که زیرسویههای BA.۴ و BA.۵ اومیکرون از لحاظ قدرت سرایت بالاتر از سویه اصلی اومیکرون بوده و از نظر علایم و شدت بالینی خفیفتر از آن نیست و این باور غلطی است، اگر فکر کنیم موج جدیدی که فعلا در اروپا و آمریکا و چین دیده میشود و احتمالا به سایر کشورها برسد، از دو موج قبلی اومیکرون خفیفتر خواهد بود.
باید گفت کرونا به درجاتی میتواند به دلایل زیر امواج جدید ایجاد کند؛
پیدایش سویه سریعتر و ایمنی گریزتر از اومیکرون که چندین برابر بیش از اومیکرین اصلی از ایمنی واکسن و ایمنی ناشی از ابتلای قبلی میگریزد و مثلا آمار ۲۱ ژوئن (۳۱ خرداد) آمریکا حاکی از ۲۱۰ هزار ابتلای جدید روزانه دارد که تقریبا دو برابر هفته گذشته و سه برابر دو هفته پیشتر از آن است، در حالی که مرگ و میر روزانه کووید۱۹ نیز در این کشور به ۷۷۰ نفر در همین تاریخ رسیده است. البته فعلا در ایران آمار روزانه تغییر ندارد که میتواند ناشی از کاهش چشمگیر در اعمال تستهای تشخیصی PCR در سطح اول مراقبتهای بهداشتی باشد و یا اینکه هنوز موج جدید به ما نرسیده.
کاهش چشمگیر سطح رعایت پروتکلهای بهداشتی در جهان، در کنار سرایت پذیری بالای سویههای BA.۴ و BA.۵ زمینه ایی برای احتمال رشد سریع در آمار ابتلاست. هرچند اومیکرون به لحاظ بالینی از شدت کمتری نسبت به سوشهای قبلی کرونا برخوردار است، اما کماکان میتواند منجر به بستری و حتی مرگ، به خصوص در گروههای آسیب پذیر، شود.
با گذشت زمان از قدرت ایمنی زایی واکسنها کاسته میشود (برخی واکسنها درمقابل BA.۴ و BA.۵ تا ۷ برابر کاهش پس از ۶ ماه نشان میدهند) و این در حالی است که در بسیاری از کشورها هنوز پوشش دوز سوم خوبی وجود ندارد که از جمله در ایران این پوشش ۳۲درصد میباشد و متاسفانه در بعضی کشورها حتی پوشش دوز دوم و در تعداد کمتری نیز هنوز پوشش دوز اول (برخی زیر ۱۸درصد) به قدر قابل قبول نرسیده. طبق آمار ۳۱ خرداد وزارت بهداشت، از جمعیت حدود ۸۴ میلیون نفری ایران ۶۴ میلیون نفر یک دوز (۷۶درصد) و ۵۷ میلیون نفر دو دوز (۶۸درصد) و تنها ۲۷ میلیون نفر سه دوز واکسن (۳۲درصد) دریافت نموده اند.
در اثر گردش ویروس در بین واکسن نشدهها و یا افراد با نقص ایمنی و سطح اجتماعی و اقتصادی پایین ممکن است سوش جهش یافته جدیدی که خطرناکتر باشد بروز نماید.
نتیجه میگیریم که احتمال دارد هم اکنون موج جدیدی در کشور ما نیز در حال شکل گیری باشد، ولی نیاز به وحشت نیست، چون خوشبختانه فعلا زیر سویههای جدید BA.۴ و BA.۵ به لحاظ بالینی خطرناکتر از اومیکرون نیستند و کماکان واکسنها بخصوص در مقابل شدت بیماری نیز مقاومت دارند و از میزان مرگ و میر میکاهند؛ لذا موارد زیر پیشنهاد میشود؛
۱) ادامه تست افراد مشکوک و مبتلا و جستجو برای کشف سوش جدید
۲) رعایت پروتکلهای بهداشتی در بیمارستان ها، مراکز بهداشت و درمان، ادارات، اجتماعات و مراکز شلوغ و یا در برخورد با افرادی که علائم مشکوک دارند
۳) اعمال قرنطینه محلی در صورتی که افزایش ناگهانی شیوع کووید۱۹ در منطقه ایی دیده شود
۳) تسریع در پوشش دوز سوم برای جمعیت عمومی و دوز چهارم برای گروههای آسیب پذیر مثل افراد بالای ۵۰ سال و آنهایی که بیماریهای زمینه ایی دارند
۴) آگاهی رسانی عمومی دائمی از آخرین وضعیت
۵) قرنطینه حداقل ۵ روزه برای افراد مبتلا و به کارگیری تستهای مبتنی بر آنتی بادی برای بازگشت به کار
۶) حفظ هشیاری و آمادگی نسبی سیستم سلامت و بخصوص کادرهای درمان
۷) احتمال دهیم علایم شبیه سرماخوردگی کرونا باشد و به افراد آسیب پذیر نزدیک نشویم
دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی