دیدگاه‌های نمایندگان زن مجلس درباره استانی‌شدن انتخابات؛
از کم‌شدن شانس ورود زنان به مجلس تا سخت‌شدن دسترسی زنان به نمایندگان
استانی‌شدن انتخابات به صلاح استانی مانند استان ما که حالت قومیتی دارد، نیست. از سوی دیگر، بعد مسافت نیز مطرح است. حوزه انتخابیه ما از زابل تا چابهار بین 1200 تا 1300 کیلومتر فاصله است و این بعد مسافت باعث می‌شود رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده در حد مطلوب نباشد و نماینده در مرکز استان می‌نشیند و کار خود را انجام می‌دهد.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: مهم‌ترین اشکال استانی‌شدن انتخابات این است که دسترسی به نمایندگان بسیار مشکل می‌شود. وظایف اصلی نماینده، نظارت و قانون‌گذاری است، اما من نماینده برای این‌که در قانون‌گذاری مؤثر باشم باید بدانم مشکلات مردم چیست که این را از طریق مکاتبات مردم و ارتباط حضوری با آن‌ها متوجه می‌شوم، اما اگر انتخابات استانی شود ارتباط مردمی کمرنگ می‌شود و این مسئله در قانون‌گذاری و تعیین اولویت‌های یک نماینده اثر می‌گذارد.
موضوع استانی‌شدن انتخابات در دوره‌های اخیر مجلس شورای اسلامی همواره مورد بحث قرار گرفته و به رأی گذاشته شده، اما همیشه با مخالفت شورای نگهبان مواجه شده است. این طرح تغییر و تعیین حدود جدید حوزه‌های انتخابیه را مدنظر دارد که باعث می‌شود وسعت حوزه‌های انتخابیه از سطح تقسیمات فعلی، به سطح استانی تبدیل شود. طرح استانی‌شدن حوزه‌های انتخابیه مجلس که ابتدا در 5 ماده دارد. در ماده اول این طرح اشاره شده است که در انتخابات مجلس محدوده جغرافیایی هر استان به‌عنوان حوزه انتخابی اصلی، و حوزه‌های انتخابیه موجود تابعه استان، حوزه‌های انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند.
ماده دوم این طرح تصریح دارد که داوطلبان نمایندگی باید منحصراً برای یکی از حوزه‌های انتخابیه فرعی استان ثبت‌نام کنند. در ماده سوم اشاره شده که داوطلب باید متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه فرعی محل ثبت‌نام بوده یا سابقه نمایندگی مجلس از آن حوزه یا سابقه حداقل 5 سال سکونت در آن محدوده را داشته باشد.
طبق تصریح ماده چهارم، انتخابات در حوزه‌های مشمول این قانون، یک‌مرحله‌ای است و از هر حوزه فرعی داوطلب یا داوطلبانی که بالاترین رأی را در کل استان به‌دست آورده‌اند، نماینده یا نمایندگان استان از آن شهرستان محسوب می‌شوند. طبق ماده پنجم نیز در انتخابات مجلس مشمول این قانون، هیئت اجرایی مرکزی در مرکز حوزه انتخابیه اصلی توسط استاندار، و هیئت اجرایی فرعی در مرکز حوزه‌های انتخابیه فرعی و سایر فرمانداری‌ها و بخشداری‌های تابعه مرکز حوزه انتخابیه فرعی تشکیل خواهد شد.
روز 16 خرداد سال جاری سیاست کلی انتخابات و طرح استانی‌شدن انتخابات در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی و در نتیجه، استانی‌شدن انتخابات مجلس از سیاست‌های کلی انتخابات حذف شد. با این حال، روز 18 خرداد، دخیل‌عباس زارع‌زاده‌مهریزی؛ سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس، از نهایی‌شدن طرح 13 ماده‌ای استانی‌شدن حوزه‌های انتخابیه خبر داد و اعلام کرد این طرح به‌زودی در صحن علنی مجلس بررسی می‌شود.
وی این طرح را متفاوت با طرحی که مجمع تشخیص مصلحت نظام رد کرده دانست و گفت: در مجمع تشخیص مصلحت نظام، استانی‌شدن به این معنا بوده که مردم به فهرست رأی دهند و مشابه نظام انتخاباتی عراق به صورت حزبی و فهرستی نمایندگان خود را انتخاب کنند، اما در طرح کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس، نامزدی که 15 درصد اکثریت مطلق آرای حوزه انتخابیه شهرستان را کسب کند و در سطح استان نیز اکثریت نسبی آرا را داشته باشد و در مجموع بیشترین رأی را کسب کرده باشد، به‌عنوان نماینده انتخاب می‌شود؛ یعنی در این طرح، کسب اکثریت آرا در شهرستان و اکثریت نسبی در استان، ملاک انتخاب قرار گرفته است. در این شیوه، انتخابات به دور دوم منتهی نمی‌شود و در یک مرحله تکلیف آن مشخص می‌شود.
با توجه به مطرح‌شدن طرح استانی‌شدن انتخابات در مجمع تشخیص مصلحت نظام و کمیسیون شوراهای مجلس، با برخی از نمایندگان زن مجلس نهم گفتگو کردیم تا نقطه‌نظرات خود را پیرامون طرح استانی‌شدن انتخابات از منظر زنان و خانواده ارایه کنند.
فاطمه آلیا؛ نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در خصوص استانی‌شدن انتخابات به خبرنگار مهرخانه گفت: یکی از امتیازات و دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی این است که مردم وکلایی که به آن‌ها رأی می‌دهند را می‌شناسند و این افراد در دسترس آن‌ها قرار دارند. امام خمینی (ره) در دوره شاه به مردم گفتند من دست شما را می‌گیرم و می‌برم تا ببینم اصلاً نمایندگان مجلس را می‌شناسید یا خیر؟ در جمهوری اسلامی مردم از نزدیک با نمایندگانشان ارتباط دارند. در حوزه‌های انتخابیه به دفتر نمایندگان می‌روند و مسائلشان را مطرح می‌کنند.
ارتباط با مردم باعث می‌شود نماینده به اشکالات و خلأهای قانونی پی ببرد
وی افزود: استانی‌شدن انتخابات اشکالات متعددی دارد، اما مهم‌ترین اشکال این است که نمایندگان از دسترس عمومی مردم خارج می‌شوند و دسترسی به آن‌ها خیلی مشکل می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم دو وظیفه اصلی نماینده، نظارت و قانون‌گذاری است، اما من نماینده برای این‌که در قانون‌گذاری مؤثر باشم، باید بدانم مشکلات مردم چیست؟ این را از طریق مکاتبات مردم و ارتباط حضوری با آن‌ها متوجه می‌شوم، اما اگر انتخابات استانی شود، این ارتباط مردمی تا حدود زیادی کمرنگ می‌شود و این مسئله در قانون‌گذاری و تعیین اولویت‌های یک نماینده اثر می‌گذارد. الان مردم از کوچک‌ترین بخش حوزه انتخابیه با ما مکاتبه می‌کنند، همچنین هر هفته در مجلس ملاقات حضوری داریم و وقتی می‌بینیم یک مسئله فراوانی پیدا کرده، یعنی تنها مسئله یک شخص نیست و نشان می‌دهد که در آن مورد خاص خلأ یا اشکال قانونی وجود دارد.
نماینده مردم تهران خاطرنشان کرد: اشکالات دیگر استانی‌شدن انتخابات این است که در صورت تصویب آن، بیشتر آدم‌های مشهور یا کسانی که به ثروت و قدرت دسترسی دارند، به مجلس راه پیدا می‌کنند و مردم فرد توانمندی را که برای اولین‌بار می‌خواهد در انتخابات شرکت کند، نمی‌شناسند که به او رأی دهند؛ درحالی‌که همین شخص در یک حوزه انتخابیه کوچک‌تر با مردم ارتباط دارد، او را می‌شناسند و به او رأی می‌دهند.
لاله افتخاری دیگر نماینده مردم تهران نیز در رابطه با طرح استانی‌شدن انتخابات به خبرنگار مهرخانه گفت: در صورت تصویب این طرح، انتخابات در شهرستان‌ها نیز شبیه کلان‌شهرها می‌شود. البته اگر ارتباطات مردم با نمایندگان به خوبی طراحی شود، مشکلی پیش نمی‌آید، اما کار سنگین می‌شود و قطعاً باید بقیه مسایل به نحوی دیده شود که دسترسی مردم به نمایندگان راحت باشد.
شانس ورود زنان به مجلس کمتر می‌شود/ پیشنهاد اختصاص درصدی به زنان در لیست‌های انتخاباتی
عضو فراکسیون زنان و خانواده اظهار داشت: اگر انتخابات استانی شود، احتمالاً شانس ورود زنان به مجلس کمتر می‌شود. ازاین‌رو، فراکسیون زنان مجلس پیشنهادی را برای برای فراهم‌آوردن زمینه مشارکت بیشتر زنان در این عرصه تقدیم ریاست محترم مجلس کرده است. براین اساس، پیشنهاد شده است در حوزه‌هایی که بیش از 5 نماینده دارند یکی از این نمایندگان زن باشند و لیست‌های مختلف از استان‌ها درصدی را به زنان اختصاص دهند. این الگو تقریباً شبیه الگویی است که در اندونزی به کار می‌رود و گروه‌های مختلف درصدی را برای زنان قرار می‌دهند که البته در اندونزی این درصد هنوز نتوانسته برای زنان پر شود. باید به این نکته توجه داشته که این مسئله مانع انتخاب مردم نمی‌شود و مردم خودشان نمایندگان را انتخاب می‌کنند.
استانی‌شدن انتخابات به صلاح استان‌های درگیر مسائل قومیتی نیست
از طرفی حلیمه عالی؛ نماینده مردم زابل، زهک و هیرمند در گفت‌وگو با خبرنگار مهرخانه، گفت: استانی‌شدن انتخابات به صلاح استانی مانند استان ما که حالت قومیتی دارد، نیست. از سوی دیگر، بعد مسافت نیز مطرح است. حوزه انتخابیه ما از زابل تا چابهار بین 1200 تا 1300 کیلومتر فاصله است و این بعد مسافت باعث می‌شود رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده در حد مطلوب نباشد و نماینده در مرکز استان می‌نشیند و کار خود را انجام می‌دهد.
استانی‌شدن انتخابات دسترسی زنان به نمایندگان را سخت می‌کند
زهره طبیب‌زاده نماینده مردم تهران نیز به خبرنگار مهرخانه گفت: من شخصاً به دلایل متعددی با بحث استانی‌شدن انتخابات موافق نیستم که یکی از این دلایل، عدم دسترسی آحاد مردم شهرستان و روستا‌ها به نماینده‌ای است که به صورت استانی انتخاب شده و این عدم دسترسی اعم از زن و مرد است و این مشکل برای هر دو جنس ایجاد خواهد شد.
منبع: مهرخانه
