اختصاصی «تابناک با تو» - عدسی ها در زندگی روزمره انسان نقش های بسزایی دارند اگر بخواهیم به طور خلاصه عدسی را تعریف کنیم می گوییم عدسی محیط شفافی است که به یک یا دوسطح برآمده یا فررفته محدود می شود. انون عدسی، نقطهٔ کانونی یا فوکوس، نقطه‌ای است که پرتو‌های نور پس از تابیده شدن به سطح عدسی، در آن نقطه به هم می‌رسند.
در عدسی محدب نقطه کانونی، مثبت است و معنی آن این است که پس از تابیده شدن نور به عدسی و عبور از آن، نقطه کانونی در جلوی عدسی تشکیل می‌شود و در عدسی مقعر نقطه کانونی، منفی است و معنی آن این است که پس از تابیده شدن نور به عدسی و بازتاب آن، نقطه کانونی در همان سمت تابش نور تشکیل می‌شود.
در عکاسی نیز به تنظیم فاصلهٔ سوژه تا دوربین فوکوس گفته می‌شود. اشیایی که در عمق میدان فوکوس (وضوح) قرار داشته باشند واضح و سایر اشیا، محو دیده می‌شوند.
چکیده
عدسی از جمله ابزار‌هایی است که نور در اثر عبور از آن می‌شکند. عدسی‌ها معمولا در ساخت عینک به کار می‌روند. عدسی‌ها نیز مانند آینه‌ها دارای تصویر حقیقی و مجازی هستند. عدسی‌ها انواع گوناگونی دارند. مانند عدسی‌های واگرا و همگرا، که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
عدسی قطعه‌ای شیشه‌ای و یا پلاستیکی شفاف است که نور هنگام عبور از آن می‌شکند. در ساخت عینک طبی، ذره بین، دوربین‌های عکاسی و دوربین‌های شکاری، تلسکوپ و میکروسکوپ از عدسی استفاده می‌شود. در گذشته نیز از نوعی عدسی برای متمرکز کردن نور خورشید و روشن کردن آتش استفاده می‌شده است.
به طور کلی عدسی‌ها از نظر شیوه شکست نور در آن‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛
۱- عدسی‌های هم گرا که به آن‌ها محدب یا کوژ نیز گفته می‌شود، در این نوع عدسی پرتو‌های نور بعد از تابش و گذر از عدسی دچار شکست می‌شوند و به همدیگر نزدیک می‌شوند. این نوع عدسی اشیا را بزرگ‌تر نشان می‌دهد؛ بنابراین در ساخت ذره بین، تلسکوپ و میکروسکوپ استفاده می‌شود. عینکی که افراد دوربین از آن استفاده می‌کنند نیز از عدسی همگرا ساخته شده است. عدسی هم گرا معمولا از وسط برجسته است و دارای کناره‌های نازکی می‌باشد. خوب است بدانید که ذره بین یک نوع عدسی هم گرا محسوب می‌شود که از اجسام ریز و کوچکی که در فاصله‌ی کانونی قرار دارند، تصویر بزرگ‌تر و مستقیم تری را تشکیل می‌دهد.
۲- عدسی‌های واگرا که به آن‌ها عدسی‌های مقعر یا کاو نیز گفته می‌شود. عملکرد این نوع عدسی برعکس عدسی همگرا است. در این نوع عدسی پرتو‌های نور بعداز تابش و گذر از عدسی دچار شکست نور می‌شوند و از هم دور می‌شوند. این نوع عدسی‌ها اشیا را کوچک‌تر نشان می‌دهند. در عدسی‌های واگرا، انحنا رو به درون است. در نتیجه وسط آن از کناره‌های آن نازک‌تر است. عینکی که اشخاص نزدیک بین به چشم دارند از عدسی واگرا ساخته شده است، زیرا عدسی واگرا پرتو‌های نور را از هم دور می‌کند. ولی در عدسی همگرا برعکس این اتفاق می‌افند، یعنی پرتو‌های نور بعد از عبور از عدسی همگرا به هم نزدیک و در یک نقطه جمع می‌شوند.
آزمایش کنید
شمع، کبریت، کاغذ و یک ذره بین تهیه کنید. شمع را روشن کرده و ذره بین را بین شمع و صفه کاغذ قرار دهید. حال ذره بین را آن قدر جابه جا کنید که تصویر شعله شمع روی کاغذ تشکیل شود.
به وسیله عدسی را می‌توان تصویر اجسام را روی پرده نمایش داد.
کانون عدسی
کانون عدسی نقطه‌ای است که پرتو‌های نور بعد از عبور از عدسی در آن جمع می‌شوند. به این نقطه کانون گفته می‌شود. در عدسی محدب نقطه کانونی، مثبت است، یعنی بعد از این که نور به عدسی تابیده می‌شود و از آن عبور می‌کند، نقطه کانونی در جلوی عدسی تشکیل می‌شود. در عدسی مقعر نقطه کانونی، منفی است، یعنی بعد از این که نور به عدسی تابیده می‌شود و بازتاب می‌کند، نقطه کانونی در همان سمت تابش نور تشکیل می‌شود.
ذره بین در واقع تصاویر غیر واقعی به شما نشان می‌دهد. اگر شیئی را زیر ذره بین بگیرید، آن شی بسیار بزرگ‌تر از چیزی که هست نشان داده می‌شود. زیرا همان طور که گفتیم ذره بین یک عدسی همگرا است و پرتو‌های نور بازتاب شده از شی بعد از عبور از ذره بین از هم دور می‌شوند.
کاربرد‌های عدسی
همان طور که گفتیم از عدسی در ساخت انواع عینک ها، دوربین‌ها و تلسکوپ‌ها استفاده می‌شود. مشاغل گوناگونی نیز وجود دارند که از عدسی به طور مستقیم در کار خود استفاده می‌کنند.
عدسی مقعر (یا برآمده)
عدسی مقعر یا واگرا فرورفته ضخامت وسط عدسی مقعر کم‌تر از لبه‌های آن است.
این عدسی مانند آینه برآمده (محدب) پرتو‌های موازی نور را واگرا می‌کند.
علت این امر این است که نور در هنگام ورود به عدسی و خروج از آن شکست پیدا می‌کند.
عدسی مقعر مانند آینه‌ی برآمده همیشه تصویری مستقیم و کوچک‌تر از جسم ایجاد می‌کند
و تصویر نسبت به خود جسم از عدسی دورتر است.
در همان سمتی که جسم قرار دارد تشکیل می‌شود با کمک عدسی مقعر نمی‌توان تصویر را روی دیوار یا پرده نمایش انداخت.
تصویر در عدسی مقعر
در عدسی مقعر تصویری که از جسم ایجاد می‌شود مانند آینه‌های محدب می‌باشد یعنی عدسی مقعر از تمامی اجسام در فواصل مختلف تصویری مستقیم، کوچک‌تر از جسم، نزدیک‌تر و مجازی ایجاد می‌کند.
کاربرد عدسی‌های عینک شخص نزدیک بین
عدسی محدب (یا فرورفته)
عدسی محدب یا همگرا در این نوع عدسی ضخامت وسط عدسی بیشتر از لبه‌های آن است.
این عدسی مانند آینه‌ی فرورفته پرتو‌های موازی نور را همگرا می‌کند.
تصویر در عدسی محدب
در عدسی محدب تصویری که از جسم ایجاد می‌شود مانند آینه‌های مقعر می‌باشد.
ویژگی‌های تصویری که از یک جسم در عدسی محدب تشکیل می‌شود به فاصله‌ی جسم تا عدسی بستگی دارد.
اما به طور کلی تصویر در عدسی‌های محدب وارونه حقیقی گاهی کوچک‌تر و گاهی بزرگ‌تر است.
در انتها برای شما فیلم کوتاهی از آینه های فرورفته و برآمده را آورده ایم.
