دکتر حبیب الله طبیب پور پزشک عمومی و متخصص ترک اعتیاد در کرمانشاه بر این باور است که متادون با کاهش علائم ترک اعتیاد به مواد افیونی، میل به مصرف را در فرد معتاد فرو می‌کاهد. متادون یا دولوفین (Dolophine) یا متادون هیدروکلراید یک داروی مشابه با مواد افیونی است که پزشکان برای درمان علائم ترک اعتیاد به مواد مخدر مانند هروئین تجویز می‌کنند. این دارو با اتصال به گیرنده‌های مواد افیونی در مغز، به کاهش شدت ولع مصرف مواد مخدر و علائم ترک کمک می‌کند. متادون به تدریج جایگزین ماده مخدر مورد سوء مصرف در بدن فرد می شود. این جایگزینی باعث کاهش علائم ترک مانند درد، اضطراب، بی قراری و افسردگی می شود. همچنین، متادون برخلاف مواد مخدر غیرقانونی، اثر طولانی‌تری دارد و فرد را نیازمند مصرف مکرر نمی‌کند. این ویژگی به فرد کمک می‌کند تا به تدریج وابستگی خود به مواد مخدر را کاهش دهد.
متادون دارویی است که می‌تواند برای مصارف مختلفی از جمله ترک اعتیاد به هروئین یا سایر مخدرهای مسکن و کنترل دردهای مزمن ناشی از جراحت یا بیماری تجویز شود. زمانی که سطح متادون در خون به حد کافی بالا باشد، می‌تواند علائم ترک اعتیاد را کاهش داده و به فرد معتاد کمک کند تا با آرامش و آسایش بیشتری به زندگی خود ادامه دهد. درصورتی‌که پزشک این دارو را برای شما تجویز کند، حتما مطاق با دستور او متادون را مصرف کنید. اگر دوز بیشتری از این دارو را برای مدت طولانی‌تری استفاده کنید، ممکن است دچار عارضه وابستگی فیزیکی یا ذهنی شوید. این موضوع برای بیماران مسن بیشتر صدق می‌کند.
یکی از مهمترین مزایای استفاده از متادون در درمان نگهدارنده با متادون ، کاهش قابل توجه مرگ و میر ناشی از مصرف مواد افیونی است. این امر به دلیل جلوگیری از رفتارهای پرخطر مرتبط با مصرف مواد مخدر مانند استفاده از سرنگ مشترک و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی مانند HIV و هپاتیت اتفاق می افتد. از کاربردهای خاص این ماده آزمایشگاهی می‌توان به ساخت مسکن‌های قوی ترک اعتیاد و به‌کارگیری در برنامه‌های سم‌زدایی در دوره ترک مواد مخدر اشاره کرد. گاهی حتی برخی پزشکان متادون را به‌عنوان مسکن دردهای مزمن تجویز می‌کنند. اما اینها دلیل نمی‌شود که عوارض این قرص و اثرات اعتیادآور آن را که اگر کنترل نشوند دردسر تازه‌ای درست می‌کنند نادیده گرفت.
متأسفانه روزبه‌روز برتعداد افرادی که خودسرانه و بدون تجویز پزشک از قرص و شربت متادون مصرف می‌کنند، افزوده می‌شود. باتوجه به اینکه مصرف بیش‌از اندازه این ماده حتی خطر مرگ به‌دنبال دارد، باید مراقب باشید که به آن وابسته نشوید. اعتیاد به مصرف قرص و شربت مثل هر ماده مخدر دیگری، عوارض و علائم جسمی، ظاهری و روحی خودش را دارد. بارزترین نشانه‌های اعتیاد به متادون مشکلات تنفسی و کبدی، تنش و اضطراب، و خلق‌وخوی بد هستند.
چطور متادون را ترک کنیم؟
مصرف بیش‌ازحد قرص متادون ۵ میلی گرم و سایر دوزهای این قرص می‌تواند باعث اعتیاد شود. معمولاً اکثر افرادی که سوءمصرف مواد دارد، اعتیاد خود را منکر می‌شوند. بنابراین راهی نمی‌ماند تا از روی نشانه‌های ظاهری بتوانیم افراد معتاد به مواد مخدر و متادون را تشخیص دهیم. نشانه‌های اعتیاد به متادون تقریباً شبیه علائم افراد معتاد به تریاک، هروئین و یا مورفین است. بهترین راه خلاصی مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد است. اما اگر ترجیح می‌دهید این فرایند را در خانه خود بگذرانید، 2 راه پیش رو دارید.
سم زدایی تدریجی متادون
راه اول که از آن با عنوان روش نوین هم یاد می‌شود، بیمار با مشورت روانشناس ترک اعتیاد و یک متخصص حاذق تلاش می‌کند از داروهایی مانند بوپرنورفین، نالوکسون و کلونیدین استفاده کند. این داروها با کاهش برخی علائم دردناک و آزاردهنده همچون اضطراب، تحریک، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی و گرفتگی مفصلی فرایند ترک را آسان می‌کنند.
سم زدایی فوق سریع (UROD)
راه‌حل دوم که بی‌شباهت به روش‌های سنتی نیست، به‌صورت تدریجی انجام می‌شود. این روش معمولا 5 الی 7 هفته زمان می‌برد. در این روش ابتدا مصرف متادون تا 30 میلی‌گرم در روز کاهش می‌یابد. کمی بعد در هر هفته مصرف متادون کمتر از 5 میلی‌گرم کاهش داده می‌شود تاجایی‌که به صفر برسد. این روش نسبت به ترک ناگهانی متادون که اراده‌ای فولادین می‌طلبد خیلی راحت‌تر است.
مناسب بیماران با دوز مصرفی کمتر از 10 سی سی یا 40 میلی گرم می باشد و با 2 شب و 3 روز بستری همراه است. برای انجام سم زدایی فوق سریع متادون، بیمار بعد از بستری در کلینیک، یک شب تحت نظر پزشک می باشد و فردای آن روز، سم زدایی فوق سریع متادون توسط پزشک متخصص بیهوشی و کادر پرستاری زیر نظر پزشک معالج انجام خواهد شد. برای انجام سم زدایی فوق سریع متادون باید بیمار حداکثر 40 سال سن و بدون هیچگونه بیماری قلبی و گوارشی باشد.
نکته مهم در فرایند ترک متادون این است که به‌هیچ‌وجه مصرف قرص و شربت را ناگهانی قطع نکنید. عوارض قطع ناگهانی متادون می‌تواند خطرناک باشد، بهتر است دوز مصرفی به‌تدریج کم شود تا عادت مصرف از بدن فرد بیفتد.
در فرایند ترک متادون چه اتفاقاتی در بدن رخ می دهد؟
اگر سم‌زدایی با روش سریعی صورت بگیرد و ازطرفی بدن هنوز آماده ترک نباشد، علائم ترک که شامل تغییرات جسمی و روحی است، خود را به‌صورت سرگیجه و غش، تهوع و استفراغ، پیچ‌وتاب و دردهای شکمی، تعریق بیش از حد و عدم تحمل گرما نشان می‌دهند. حتی برخی علائم ترک متادون که باعث می‌شوند دوباره شخص مصرف خود را از سر بگیرد، شامل مواردی ازجمله ازدست‌دادن قدرت عضلانی، اشکال در نعوظ و انزال مردان، کاهش میل جنسی، تشنج، اختلال حافظه و نامنظم‌شدن دوره‌های قاعدگی است. اگر بیمار دوره درمانی خود را تحت‌نظر روان‌پزشک متخصص ترک اعتیاد و اعصاب و روان سپری کند و مراقبت‌ها به‌صورت شبانه‌روزی باشند، روند ترک قابل تحمل‌تر و موفقیت‌امیزتر خواهد بود.
در زمان ترک متادون چی بخوریم
قطع ناگهانی متادون در خانه می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد، به خصوص برای افرادی که به مواد افیونی وابسته هستند. کم آبی بدن یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی ترک متادون است که می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. همچنین در زمان ترک متادون، رژیم غذایی سالم و مغذی می تواند به شما در غلبه بر علائم و سم زدایی بدنتان کمک کند.
· میوه ها و سبزیجات: سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها هستند که به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب کمک می کنند.
· غلات کامل: مانند نان سبوس دار، برنج قهوه ای و جو دوسر، فیبر و انرژی مورد نیاز بدنتان را تامین می کنند.
· حبوبات: عدس، لوبیا و نخود منبع خوبی از پروتئین، فیبر و آهن هستند.
· آجیل و دانه ها: سرشار از چربی های سالم، ویتامین ها و مواد معدنی هستند که به سلامت قلب و مغزتان کمک می کنند.
· ماهی: اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی می تواند به کاهش التهاب و بهبود خلق و خو کمک کند.
· لبنیات کم چرب: مانند شیر، ماست و پنیر، کلسیم و ویتامین D مورد نیاز بدنتان را تامین می کنند.
برای ترک متادون در کرمانشاه به چه دکتری مراجعه کنیم؟
شاید راه‌حل‌های مختلفی برای ترک اعتیاد به متادون در ذهن شما باشد ولی بهترین راه، راهی است که به حذف کامل ماده مخدر منجر شود، نه جایگزین‌کردن آن با مخدری دیگر. متادون شبه مخدر صنعتی با میزان وابستگی خیلی بالاست که نیمه عمر آن به مقدار، مدت‌زمان مصرف و متابولیسم بدن بستگی دارد. متادون علیرغم اینکه به عنوان داروی ترک اعتیاد شناخته می شود، خود نیز می تواند اعتیادآور باشد و مصرف طولانی مدت آن منجر به بروز عوارض جانبی ناخوشایندی شود. خیلی از خانواده‌ها وقتی مطلع می‌شوند فرزند جوان‌شان به متادون اعتیاد دارد، اولین راهی که به ذهن‌شان می‌رسد، طناب‌پیچ‌کردن و حبس‌کردن آنها در یک اتاق است. این روش در اکثر مواقع به شکست منجر می‌شود؛ چون فرد بیمار در اولین فرصت شروع به مصرف مجدد می‌کند. حتی برخی با انتقال اجباری فرد معتاد به کمپ‌های غیرمجاز باعث بدترشدن وضعیت روحی و جسمی فرد می‌شوند. بااین‌اوصاف، اولین اقدام شما برای شخص معتاد، باید کمک به روان‌درمانی او باشد.
احتمالا سوالی که از سمت شما کرمانشاهی‌ها مطرح می‌شود، این است که به چه دکتری مراجعه کنیم؟ صفحه‌های مجازی می‌توانند راهنمای خوبی در این مسیر برای شما باشند. سهیلا زنگیوندی علی اکبری، آسو زارعی، امین رضایی، مجید درویشی زاده و کامبیز کرمی از بهترین مشاورانی هستند که با ریشه‌یابی و درمان مشکلات روانی باعث ایجاد مسیر میسر و هموار برای درمان اعتیاد می‌شوند.
عوارض متادون و دیگر چالش های تجویز آن
در بازار سیاه مواد مخدر کرمانشاه، متادون یکی از پرفروش‌ترین‌هاست. این ماده، هم از سمت کسانی که تصمیم به ترک گرفته‌اند به‌عنوان یک مسکن استفاده می‌شود و هم به‌طور مجزا به‌عنوان ماده‌ای که خیلی از افراد به‌خصوص جوانان این استان دوست دارند آن را تجربه کنند؛ اما زیاد طول نمی‌کشد که گرفتار آن می‌شوند؛ چرا که مصرف بیش از حد قرص متادون باعث اعتیاد می‌شود.
این قرص باعث تخریب اعضای داخلی و در مواردی شدید باعث مرگ ناگهانی افراد خواهد شد. وابستگی به متادون می‌تواند به‌شدت روی کبد تاثیر بگذارد و باعث بالارفتن آنزیم‌های کبد و در نتیجه سرطان این عضو از بدن شود. از دیگر مهمترین عوارض قرص متادون می‌توان به افسردگی، احساس پوچی، اختلالات روانی، ضربان نامنظم قلب، پوسیدگی دندان‌ها، اختلالات تنفسی، عدم ثبات شخصیتی، مشکل در تمرکز، گرگرفتگی صورت، تجمع مایعات در ریه، عدم توانایی تخلیه کامل مثانه، افت گردش خون، تعریق زیاد و مشکلات خواب اشاره کرد. اما این تمام دردسرهایی که متادون برا یخانواده های افراد دچار اعتیاد به بار می‌آورد نیست.
بر اساس یافته‌های پژوهشی ارائه شده در بیست و ششمین همایش بین‌المللی بیماری‌های کودکان، بررسی موارد مسمومیت گزارش شده در بیمارستان تخصصی کودکان کرمانشاه طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲ نشان می‌دهد که متادون پس از انواع قرص، شایع‌ترین عامل مسمومیت در کودکان بوده است. این پژوهش همچنین حاکی از آن است که مسمومیت با متادون بیشتر در کودکان زیر پنج سال رخ می‌دهد. نتایج این تحقیق با یافته‌های مشابه در مطالعات انجام شده در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی سایر استان‌ها در سال‌های اخیر همسو بوده و مسمومیت با متادون را به عنوان یکی از شایع‌ترین موارد مسمومیت در کودکان در سراسر کشور معرفی می‌کند.
آمار اعتیاد به متادون در کرمانشاه
متأسفانه، استان کرمانشاه نیز مانند سایر نقاط کشور، با معضل اعتیاد دست به گریبان است. در سال های اخیر، آمار نگران کننده ای از افزایش مصرف متادون، دارویی که برای ترک اعتیاد به مواد مخدر تجویز می شود، گزارش شده است. این موضوع لزوم آگاهی بخشی در مورد مصرف صحیح متادون و اهمیت ترک اعتیاد به آن را بیش از پیش آشکار می سازد. کرمانشاه در مسیر ترانزیت مواد مخدری که از مرزهای شرقی راهی استان می‌شوند قرار دارد. به همین دلیل است که مواد اعتیادآور در کرمانشاه به‌وفور یافت می‌شوند. ازطرف‌دیگر این مواد در مسیر دچار ناخالصی‌های بسیاری می‌شوند. همین امر موجب شده مواد مخدر ناخالص تحویل مصرف‌کننده داده شود که بیشتر از سایر مواد آسیب‌رسان هستند.
در نشست خبری سال جاری به مناسبت هفته ملی مبارزه با مواد مخدر، دکتر فوزیه امیریان، سرپرست اداره سلامت روان معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، اعلام کرد که تنها هشت نوع مرکز درمانی مجاز به فعالیت در حوزه درمان اعتیاد در استان کرمانشاه هستند. یکی از این نوع مراکز، مراکز درمان سرپایی است که در آنها پزشک دارو را تجویز می‌کند و افراد تحت درمان، این داروها را از داروخانه تهیه می‌کنند. مجوز فعالیت این مراکز توسط دو نهاد بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی صادر می‌شود.
در همین ارتباط سرپرست اداره درمان سلامت روان و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، خانم دکتر فریبا شفیعی، اعلام کرده‌اند که در حال حاضر بین 15 تا 16 هزار نفر در سطح استان کرمانشاه تحت درمان‌های نگهدارنده در مراکز MMT قرار دارند. از این تعداد، حدود 12 هزار نفر متادون و مابقی بنا بر نظر پزشک و شرایط بیمار، تنتور و یا قرص زیرزبانی بوپرونورتین دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است که متادون ارائه شده در این مراکز کاملاً قانونی و بی‌خطر بوده و حتی برای مادران باردار معتاد نیز قابل استفاده است.
با این حال همه متخصصین با این رویکرد موافق نیستند. امید عبدی، مدیر دارو و مواد مخدر معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، با تاکید بر بر لزوم تحت پوشش قرار گرفتن معتادین توسط بیمه بیان داشت که بسیاری از افراد معتاد به دلیل مشکلات مالی توانایی پرداخت هزینه‌های بستری شدن در مراکز ترک اعتیاد را نداشته و همچنین با دشواری‌هایی در زمینه دسترسی به داروها مواجه هستند. آقای عبدی همچنین به معضل توزیع متادون در مراکز MMT اشاره کرد و آن را سیاستی اشتباه دانست. ایشان توضیح دادند که طبق قانون، تجویز کننده دارو حق فروش آن را ندارد و این امر باید اصلاح شود.
