«تابناک با تو» - قله اورست با ارتفاع تقریباً ۹۱۴۴ متر از کودکی در نظرمان همیشه عظیم و دست نیافتنی می‌نمود. اما عنوان بلندترین کوه به این بستگی دارد که چگونه و کجا اندازه گیری های خود را انجام می دهید. در اینجا سه رقیب کوه اورست را معرفی می‌کنیم.
۱. Mauna Kea
آتشفشان خاموش Mauna Kea در هاوایی یکی از چندین قله شناخته شده است که مسلماً بلندتر از اورست هستند.
ارتفاع آن حدود ۴۲۰۰ متر از سطح دریا است، یعنی کمتر از نصف ارتفاع اورست. پس چرا رقیب قدرتمندی برای کسب مقام بلندترین کوه است؟ چون اگر ارتفاع آن را کف دریا در نظر بگیریم همه چیز تغییر می‌کند و در این صورت ۵۰۰ متر از اورست بلندتر است . این کوه از نقطه‌ای شروع می‌شود که Mauna Kea از پوسته اطراف خارج می‌شود، ارتفاع کلی آن حدود ۹۳۳۰ متراست. از آنجایی که هیچ بخشی از اورست زیر آب نیست، برجستگی خشک آن به اندازه ارتفاع آن از سطح دریا است. اما اگر بتوانید مجسم کنید این دو کوه را در کنار هم، روی یک صفحه صاف قرار دهید، بدون شک مونا کیا بلندتر خواهد بود.
از آننجا که پوسته اقیانوسی متراکم تر از پوسته قاره ای است و بنابراین کمتر مستعد افتادگی است. همچنین بسیار نازک‌تر از پوسته قاره‌ای است – ۱۰ کیلومتر ضخامت به جای ۶۹ کیلومتر مانند پوسته قاره‌ای، تشکیل کوهی زیر آبی مرتفع آسان‌تر است.
در مقام مقایسه، اورست وزن سنگین کوهی منشا گرفته از پوسته قاره ای را دارد. اما پوسته اقیانوسی زیر ماونا کیا وزن کمتری در زیر سطح دریا نسبت به پوسته قاره ای در زیر کوه اورست دارد. بنابراین می تواند توده بیشتری را تاب بیاورد و ارتفاع بگیرد.
۲. المپوس مونس
اگر Mauna Kea فقط به دلیل فنی از اورست بلندتر است، پس شاید Olympus Mons رقیب بهتری باشد. این کوه آتشفشانی خاموش، تقریباً سه برابر ارتفاع اورست است و در مریخ قرار دارد.
المپوس مونس تنها بزرگترین آتشفشان خاموش مریخ نیست، بلکه بزرگترین آتشفشانی است که تاکنون در کل منظومه شمسی یافت شده است و حدود ۲۱ کیلومتر بلندتر از زمین‌های اطرافش است و اگر داده زمین‌شناسی مریخ (معادل محلی سطح دریا) را در نظر بگیریم، ارتفاع آن ۲۶ کیلومتر است. این کوه در پایه خود، منطقه ای به اندازه آریزونا را پوشش می دهد. اما چگونه می‌تواند آنقدر بزرگ باشد؟
شاید این نتیجه کاهش گرانش، یا هوازدگی کمتر، یا حتی شانس باشد – اما محتمل ترین دلیل این است که پوسته مریخ مانند زمین به صفحاتی تقسیم نشده است، بنابراین زمین شناسی بسیار پایدارتری دارد.
در زمین، هنگامی که یک آتشفشان شکل می‌گیرد، حرکت صفحات تکتونیکی باعث جابجایی و حرکت آن می‌شود تا در نهایت دیگر ماگمای تحت فشار تغذیه نشود و فورانش متوقف شود. در مریخ، المپوس مونس میلیون‌ها سال در یک مکان باقی ماند و با هر فوران رشد کرده تا اینکه سرانجام هسته مریخ به اندازه‌ای خنک شد که فعالیت‌های آتشفشانی متوقف شود.
برای درک این موضوع، کوه اورست حدود ۶۰ میلیون سال است که به طور فعال رشد کرده است، زیرا صفحات زمین تکتونیکی هند و اوراسیا با یکدیگر برخورد کرده اند. قدمت فوران‌هایی که المپوس مونس را به وجود آورده‌اند به ۳۵۰ میلیون سال قبل بازمی‌گردد و جوان‌ترین بخش‌های آن نشان می‌دهد که فوران آن تا ۲ میلیون سال پیش آغاز شده است. پس از نظر زمین شناسی، این نسبتاً جدید است.
۳. چیمبورازو
به زمین بازمی‌گردیم، یک رقیب نهایی برای عنوان اورست وجود دارد: کوه چیمبورازو در اکوادور. اورست قطعا بلندترین قله روی زمین است و مائونا کیا بدون شک بلندترین قله از نظر فنی از پایه است، اما چیمبورازو برجسته ترین آنهاست، به این معنی که از سطح زمین دورتر است.
یعنی چطور؟ همه اینها به دلیل شکل زمین است.
خود چیمبورازو تنها حدود ۶۲۰۰ کیلومتر ارتفاع دارد، اما به خط استوا بسیار نزدیک است. شکل زمین شبیه یک توپ له شده است که در اطراف استوا پهن‌تر از بالا به پایین است. پس قله چیمبورازو از نظر فیزیکی از هسته زمین دورتر باشد. یعنی به اندازه ۶۶۰۰ متر که دو سوم اندازه اورست است.
اشتباه نکنید اورست هنوز بلنذمرتبه‌ترین قله از سطح دریا است، اما این به این دلیل که سطح دریا تحت تأثیر استوای برآمده نیز قرار دارد
منبع: یک پزشک
مقاله ای پر از اشتباه
از ارتفاع اورست گرفته تا خزعبلات دیگر