اختصاصی «تابناک باتو»؛ سرطان ریه یکی از شایعترین انواع سرطانها در جهان است که بیشترین مرگ و میر مرتبط با سرطان را نیز شامل میشود. از این روی، روشهای نوین در حیطه درمان و مدیریت این بیماری به طور مستمر توسط محققان مورد مطالعه قرار میگیرد. کشف راهکارهای مناسب در تشخیص موثرتر به منظور کسب نتایج درمانی بهتر و راهکارهای پیشرفته در درمان مستقیم سرطان ریه از جملهی این مطالعات هستند.
پیشرفتهای اخیر در تشخیص سرطان ریه
به طور کلی، هرچه سرطان ریه سریعتر تشخیص داده شود، درمان پذیری بیشتری خواهد داشت. به همین دلیل تحقیقات بسیاری در رابطه با روشهای موثر در تشخیص زودهنگام سرطان انجام شده است که میتواند میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش دهد. یکی از روشهای تشخیصی مورد مطالعه در این زمینه، مقطعنگاری رایانهای (سی تی اسکن) است.
بررسیهای اولیه نشان میدهند، سی تی اسکن با دوز پایین میتواند راهکاری مناسب برای غربالگری سرطان ریه در افراد سیگاری باشد. همچنین تحقیقات جدید در پی آن هستند که آیا سی تی اسکن میتواند وجود سرطان را پیش بینی کند یا خیر.
تجزیه و تحلیل تصاویر سی تی اسکن توسط «یادگیری ماشین» (زیرمجموعهای از هوش مصنوعی) میتواند علائم اولیهی سرطان ریه را نشان دهد که توسط آسیب شناسان (پاتولوژیست ها) تشخیص داده نشده است. نتایج یک مطالعه علمی نشان میدهد، هوش مصنوعی علاوه بر تشخیص ۹۷ درصدی دو نوع از سرطانهای ریه، میتواند در جهت تشخیص جهشهای ژنتیکی مرتبط با سرطان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
علاوه بر سی تی اسکن، نشانگرهای مولکولی نیز به عنوان یکی از عوامل موثر در تشخیص زودهنگام سرطان ریه مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. روشهای بیولوژیکی و مولکولی به دو صورت ارزیابی خون و بررسی خلط و بزاق فرد بیمار انجام میگیرد. نمونههای خون ممکن است حاوی سلولها توموری یا نشانگرهای مولکولی باشند؛ از این روی، میتوان تشخیص زودهنگام سرطان ریه را ممکن ساخت. از سوی دیگر، نمونههای خلط و بزاق فرد بیمار نیز میتواند به منظور بررسی علائم بیماری یا بررسی وجود سلولهای غیر طبیعی که از ریهها یا مجاری هوایی منشأ گرفته شده باشند، مورد استفاده قرار گیرند. همچنین ممکن است نمونههای خلط و بزاق بیمار حاوی نشانگرهای مولکولی باشد که این امر میتواند در جهت بررسیهای بیشتر و درمان سریعتر بیماری کمک شایانی نماید.
ایمونوتراپی در سرطان ریه
به طور کلی جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، درمانهای هدفمند و ایمونوتراپی پنج نوع از درمانهای سرطان ریه به شمار میآیند. عمدتاً ترکیبی از این روشها در جهت درمان سرطان ریه مورد استفاده قرار میگیرند، اما با این حال، محققان در پی یافتن روشهای جایگزینی هستند که بتواند در تمامی مراحل پیشرفت بیماری با سرطان ریه مقابله کنند.
ایمونوتراپی یکی از نقاط عطف پیشرفتهای امروز در زمینه مقابله با سرطان ریه است. در این روش اغلب از مهار کنندههای نقاط وارسی چرخه سلولی استفاده میشود. این مهارکننده ها، داروهایی هستند که پروتئینهای موجود بر روی سلولهای ایمنی را مسدود کرده و از این طریق به سلولهای دستگاه ایمنی بدن اجازه میدهند تا سلولهای سرطانی را مورد حمله قرار دهند.
با هدف قرار دادن پروتئینهای PD-L۱ و PD-۱، میزان واکنشهای ایمنی ضد سرطان ناشی از فعالیت مهارکنندههای نقاط وارسی چرخه سلولی نیز افزایش مییابد. استفاده از این روش درمانی در بیماران مختلف نتایج متفاوتی را در پی دارد؛ در بخشهای توموری برخی از بیماران ممکن است میزان پروتئینهای PD-L۱ بیشتر از سایر بیماران مبتلا به سرطان باشد، از این رو این بیماران در مقایسه با سایرین، نسبت به این روش درمانی پاسخ بهتری خواهند داد. با این حال، تشخیص آن که این روش درمانی بر روی کدام یک از بیماران نتایج مثبتی خواهد داشت، کاری سخت و دشوار است.
درمان هدفمند سرطان ریه
درمان هدفمند شامل روشهای درمانی است که میتواند سلولهای سرطانی را شناسایی و آنها را مورد هدف قرار دهند، در حالی که به سلولهای سالم آسیب کمتری وارد شود. در بیشتر درمانهای هدفمند، مهارکنندههای پروتئینی استفاده میشوند که بقا و تکثیر سلولهای سرطانی را متوقف میکنند.
یکی از روشهای رایج در درمانهای هدفمند، استفاده از مهارکننده آناپلاستیک لنفوم کیناز (ALK) میباشد. تغییرات و جهشهای ایجاد شده روی ژن رمز کننده ALK که منجر به بروز سرطان گردیده است، توسط این مهار کننده مورد هدف قرار میگیرد و در نهایت سبب مهار عملکرد ژن سازنده این پروتئین میشوند. از این رو میتوان از این مهار کننده در درمان برخی از بیماران استفاده کرد.
از سوی دیگر، در برخی از موارد میزان گیرندههای فاکتور رشد اپیدرمی (EGF) در سلولهای سرطانی بیشتر از سلولهای سالم است که این امر میتواند به رشد و تکثیر بیشتر سلولهای سرطانی کمک کند. از این رو، استفاده از مهارکنندههای گیرندههای فاکتور رشد اپیدرمی به عنوان یکی دیگر از روشهای درمانی هدفمند علیه سرطان ریه مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف قرار دادن ژنهای ROS۱ و BRAF، ژنهای دخیل در ایجاد مسیرهای پیام رسانی و رشد سلولی، روشی دیگر در درمان سرطان به شمار میآید. به گونهای که دو عامل مهار کننده مورد تأیید به عنوان روش درمانی سرطان برای بیمارانی که فرم تغییر یافتهای از ژن ROS۱ را در اختیار دارند، مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین از مهارکنندههای ژن BRAF نیز بر روی بیمارانی که حامل جهش خاصی بر روی این ژن هستند نیز بهره گرفته میشود.
پیشرفت در جراحی سرطان ریه
جراحی یکی از متداولترین روشهای درمانی برای بیمارانی است که قادر به تحمل فشار عمل جراحی هستند. عمل جراحی میتواند تاثیرات بسزایی بر درمان بیماران در مراحل اولیهی سرطان ریه داشته باشد، به ویژه که امروزه شکلهای کمتر تهاجمی جراحیها در دسترس هستند. برای مثال، عمل جراحی توراکوسکوپیک با کمک فیلمبرداری نوعی از این روشهای کم تهاجمی است که به منظور درمان بیماران کم توان استفاده میشود و برخی از مطالعات نشان داده اند که این روش از عمل جراحی باز نیز مؤثرتر است. از این نوع عمل جراحی عمدتاً برای درمان تومورهای کوچک ریه استفاده میشود، اما استفاده از این روش به تازگی برای تومورهای بزرگتر نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
جراحیهای رباتیک نوع دیگری از روشهای پیشگام در درمان سرطان ریه است که در این روش، جراحان با کمک بازوهای رباتیک میتوانند حرکت ابزارها را در حین عمل جراحی تحت کنترل بگیرند. در حال حاضر شواهد چندانی مبنی بر تاثیر بیشتر این نوع جراحی بر درمان سرطان ریه نسبت به سایر روشهای قدیمی جراحی وجود ندارد. همچنین، این روش تنها محدود به مراکز بزرگ درمان سرطان هستند و در بیمارستانها و مراکز کوچک یافت نمیشود.
مترجم: شایسته کوکبی حمیدپور
منبع: نیوز مدیکال
