وارد مطب که شد، توضیح داد: دیشب تا صبح بیدار بودم و نتوانستم بخوابم. سرفه، بدن درد و تب، امانم را بریده. آمده‌ام دارویی بگیرم تا زود خوب بشوم. گفتم: اگر بنا بر کمک به تو باشد، در سه روز اول دارویی نباید تجویز شود. گفت: یعنی چه؟
پاسخ دادم: برایت مثالی می‌زنم. فرض کن شما فرماندار یک شهر هستی، بیشتر روز‌ها شهر در امن و امان است و مدیران ارگان‌های مختلف وظائف خود را به خوبی انجام می‌دهند و شما هم بعد از پایان ساعت کار به خانه می‌روی و به کارهای شخصی خود می‌رسی.
حال اگر یک روز عصر در گوشه‌ای از شهر اتفاقی بیفتد، چند نفر زخمی شوند و خرابی به بار آید، مسئول آن بخش به تو پیام بدهد و تو را در جریان آن اتفاق قرار دهد، آیا اجازه داری با آن مسئول دعوا کنی که چرا به من زنگ زده‌ای، مزاحم استراحت من شده‌ای؟ من دارم می‌خوابم!
خندید. گفتم:
اگر در سه روز اول، دارو مصرف کنی از این کار خنده دار‌تر است، چون تو به عنوان فرماندار، در این شرائط، زمانی وظیفه‌ات را به درستی انجام داده‌ای که نه تنها در خانه نمانی، بلکه هرچه زودتر در محل حاضر شوی و کمک های لازم را با مدیریت امور انجام دهی، شاید لازم باشد چندین شب، جلسات اضافی با مسئولین مربوط بگذاری تا همه چیز آن طور که لازم است انجام شود و ثابت کنی که مدیر شایسته‌ای هستی. حال برمی گردیم به بدن تو. شما مدیر بدن خود هستی و ارگان‌های مختلف هر یک کار خود را به خوبی انجام می‌دهند.
اگر زمانی، بدنت مورد حمله تعدادی مهاجم واقع شد و بدون معطلی ارگان مسئول با ابزارهایی که در اختیار دارد شروع به دفاع از بدن نماید، آیا باید او را بازخواست کنی؟
سرفه، عطسه و آبریزش بینی از ابزارهای دفاعی سیستم تنفس و یکی از ارگان های پرکار زیرمجموعه مدیریت ماست. تب، اعلام وضعیت اضطراری است. درد بدن، نتیجه فعالیت بیش از حد و مصرف انرژی است. در این شرایط برای سرکوب کدام یک از عوامل فوق باید دارو بخوری؟ اگر آن‌ها را سرکوب کنی، آیا به خودت کمک کرده‌ای؟
سکوت کرد. سپس گفت: وای من تا کنون چه رفتار بدی با بدنم داشته‌ام؟
سرکوب این عوامل در روزهای اول، عوارضی خواهد داشت؛
عوارض کوتاه مدت الف) فلج کردن عوامل دفاعی بدن و اجازه رشد و تکثیر بیشتر به عوامل مهاجم با متوقف کردن سرفه، عطسه و آبریزش بینی
ب) تبدیل یک مشکل خیلی ساده به مشکل پیچیده‌تر از قبیل؛
√ سینوزیت
√ عفونت گوش میانی
√ عفونت ریه
√ برونشیت حاد
√ آبسه لوزه
√ و موارد دیگر
عوارض دراز مدت الف) کاهش آستانه تحمل بدن نسبت به درد، با خوردن انواع داروهای تسکین دهنده
ب) تضعیف سیستم ایمنی با جلوگیری از شرکت او در یک رزمایش با مصرف بی‌مورد دارو
حال با این توضیحات آیا اجازه داری دارو بخوری؟
گفت:
خیر. نه تنها نباید در سه روز اول دارو بخورم، بلکه باید از بدنم به دلیل سوء مدیریتم عذرخواهی بکنم و از اینکه تا کنون با برکناری من، مرا به آن دنیا نفرستاده است، تشکر کنم. یادمان باشد مبنای کمک کردن به بدن در ابتدا، حمایت است، نه دخالت کردن.
حمایت شامل؛الف) خوردن مایعات کافی به طوری که رنگ ادرار بیشتر زمان‌ها روشن باشد.
ب) مصرف غذاهای پر کالری
در این شرایط دو حالت احتمال دارد؛ ١. فرد بی‌اشتهاست؛
باید غذای کم حجم اما پر کالری مصرف نماید.
٢. اشتها خوب است؛
پس منعی برای خوردن ندارد.
به جز خوراکی هایی که سیستم تنفسی را تحریک می‌کند مانند؛
√ بستنی میوه‌ای
√ نوشابه
√ ترشی جات
√ و نظیر ان
ج) استراحت به بدن و کم کردن فعالیت فیزیکی
د) از عطر و ادکلن استفاده نشود.
دخالت شامل مصرف انواع و اقسام دارو‌ها در سه یا چهار روز اول
پرسید: پس کی باید مراجعه کنم؟
گفتم: از روز چهارم به بعد اگر همراه با علائم تنفسی نظیر سرفه، عطسه، آب ریزش بینی، سردرد و ترشحات گلو، علائم زیر وجود داشته باشد، حتما به پزشک مراجعه کن؛
١. تب بالا احساس گرما تب نیست بلکه تب باید؛
√ با ترموم‌تر تأیید شود که در این صورت درجه حرارت بالای ٣٧/٨ تب محسوب می‌شود
√ یا با تماس دست فرد دیگری با بدن شما احساس داغی بکند به شرط اینکه خود تب نداشته باشد.
√ در کودکان و نوزادان داغ بودن پیشانی نشانگر تب نیست.
٢. بی‌اشتهایی در حد تهوع ٣
. بدن درد و کوفتگی علائم بالا ممکن است سه روز اول باشند که اهمیتی ندارد.
البته در این زمان نیز مراجعه ممکن است همراه با تجویز دارو نباشد، بلکه اطمینان یابیم بدن مشکلی ندارد و همچنان نیاز به دخالت ندارد، با حمایت ما این مشکل را خود برطرف خواهد کرد.
گروه هایی که بدنشان نیاز به دخالت و مصرف دارو دارد؛
افرادی که به هر دلیل به صورت کوتاه مدت یا دراز مدت سیستم ایمنی آن‌ها آسیب دیده است/
درازمدت؛
√ افراد کهنسال و زمینگیر
√ افراد با بیماری های زمینه‌ای مانند ایدز
کوتاه مدت√ نوزادانی که زودتر از زمان مقرر متولد شده‌اند
این‌ها در چند ماه اول تولد تا زمانی که سیستم ایمنی شان کامل شود، در صورت بروز مشکل باید دخالت کرد.
√ افرادی که به هردلیل سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف شده است؛ مثل افرادی که به علت ابتلا به سرطان شیمی درمانی می‌شوند.
√ سیگاری‌های قهار که در اثر مصرف سیگار یا قلیان، سیستم تنفس آن‌ها آسیب دیده است.
در غیر این صورت ما هرگز حق دخالت نداریم و باید بدن را که خود وظیفه‌اش خوب می‌داند حمایت کنیم.
دکتر علیرضا داودی، مسئول مرکز بهداشت دانشگاه خوارزمی تهران 
