اختصاصی تابناک باتو - یک قدم کوچک برای انسان و یک جهش بزرگ برای بشر." این سخن معروف، اولین کلمات نیل آرمسترانگ، فضانورد مشهور است که پس از پا نهادن بر روی کره ماه به زبان آورد.
زمانی که فضانورد آمریکایی، نیل آرمسترانگ در ۲۱ ژوئیه ۱۹۶۹ روی سطح ماه قدم گذاشت، ساعت ۲۲:۵۶ در هیوستون، ۰۵:۵۶ در پاریس، ۰۷:۵۶ در مسکو و ۱۳:۵۶ در توکیو بود.
اما روی ماه ساعت چند بود؟
بیش از پنج دهه بعد، آژانس فضایی اروپا (ESA) به دنبال پاسخ به این سوال است. هفته پیش، در اخبار بیان شد که سازمان‌های فضایی در سراسر جهان در حال مطالعه بهترین راه برای ایجاد «زمان مرجع مشترک قمری» هستند؛ ایده‌ای که در نوامبر گذشته در نشستی در هلند مطرح شد.
پیترو جیوردانو، مهندس سیستم‌های ناوبری در آژانس فضایی گفت: «اکنون یک تلاش مشترک بین المللی برای دستیابی به این هدف آغاز شده است.»، اما زمان تعیین شده توسط ساعت‌های روی زمین را نمی‌توان در خارج از سیاره اعمال کرد.
یورونیوز با فرانسیسکو دیگو، ستاره شناس دانشگاه کالج لندن، مصاحبه کرد تا بهتر بفهمد چگونه می‌توان زمان را در فضا اندازه گیری کرد.
یک ساعت روی ماه معادل چه زمانی است؟
در زمین، زمان در رابطه با چرخش به دور محور خود اندازه گیری میشود. در واقع این زمان، چیزی را که ما از آن به عنوان ساعت شب و روز یاد می‌کنیم، تعریف می‌کنند. یک دور کامل به دور ۲۴ ساعت است و یک دور در مدار اطراف خورشید (۳۶۵ روز) یک سال را تعریف می‌کند؛ اما چرخه ماه به این شکل کار نمی‌کند.
فرانسیسکو دیگو توضیح داد که نحوه چرخش ماه به این معنی است که روز قمری ۲۹ و نیم روز زمینی طول می‌کشد. بنابراین، در ماه می‌توانیم طلوع و غروب خورشید را در طول ۱۴ روز ببینیم.
وی افزود: «بنابراین تعیین زمان نیز مهم خواهد بود، زیرا این کار باید با توجه به ارتفاع خورشید در بالای افق انجام شود؛ و در این باره، چالش فقط طول روزها نیست. ساعت نیز چالش دیگری است که با آن رو به رو هستیم.»
به گفته آژانس فضایی اروپا، ساعت‌ها روی ماه سریع‌تر تیک تاک می‌کنند: ساعت در ماه حدود ۵۶ میکروثانیه یا میلیونیم ثانیه سریع‌تر به جلو حرکت می‌کنند. در واقع، عامل اصلی این موضوع نیروی گرانش است. به بیان دیگر، ساعت‌ها در میدان‌های گرانشی قوی تر، مانند زمین، کند‌تر عمل می‌کنند.
چگونه می‌توان زمان را در ماه اندازه گیری کرد؟
ESA یک توافقنامه بین‌المللی، مشابه واحد‌های ISI یا مدار‌های نطف النهار و استوا، به عنوان چارچوب مرجع پیشنهاد کرده است که بر اساس آن امکان اندازه‌گیری مداوم فواصل دقیق بین نقاط مختلف در سراسر سیاره ما را فراهم می‌کند.
دیگو موافق است که یک نوع اندازه گیری، مشابه اندازه گیری نصف النهار‌ها یا مناطق زمانی زمین، باید دنبال شود.
این ستاره شناس توضیح داد: «برای این منظور، نصف النهار مرکزی ماه باید تعیین شود، که در آنجا عرض جغرافیایی صفر منظور میشود، یعنی عرض جغرافیایی که مطابق با خط عمودی است، زمانی که ماه در فاز نزولی یا صعودی ظاهر میشود و از آنجا منطقه زمانی بر حسب درجه اندازه گیری میشود. با این حال، بر اساس ارتفاع خورشید نیز می‌توان زمان خورشیدی را نیز محاسبه کرد.»
در ایستگاه فضایی بین المللی ساعت چند است؟
یک گروه از افرادی که با سازماندهی زمان در فضا آشنا هستند، فضانوردان ایستگاه فضایی بین المللی می‌باشند. با این حال، با وجود گردش ایستگاه فضایی در مدار ۳۵۴ کیلومتری از سطح زمین، فضانوردان از یک منطقه زمانی در زمین، یعنی زمان جهانی (UTC) یا نصف النهار گرینویچ، در نیمه راه بین هیوستون و مسکو پیروی می‌کنند.
با این حال، این موضوع ایراداتی دارد. دیگو بیان می‌کند: «ایستگاه فضایی بین المللی یک روز به مدت ۹۰ دقیقه دارد. آن‌ها طلوع و غروب خورشید را ۱۶ بار در روز می‌بینند. اما برای حفظ ارتباطات با زمین، این عملی‌ترین اقدامی است که تاکنون یافت شده است.»
چه کسی زمان قمری را تعیین می‌کند؟
در سال ۱۸۸۴، به اصرار ایالات متحده، یک کنفرانس بین المللی در واشنگتن دی سی برگزار شد تا تصمیم گیری شود که "یک نصف النهار به عنوان صفر مشترک طول جغرافیایی و استاندارد محاسبه زمان" در سراسر جهان استفاده شود. نتیجه، نصف النهار گرینویچ بود که از رصدخانه سلطنتی در لندن، انگلستان می‌گذرد. این استاندارد بین المللی برای طول جغرافیایی صفر درجه اعلام شد.
ESA همچنین خواستار یک توافق بین المللی برای تعیین روش اندازه گیری زمان قمری است. دیگو گفت: «این مسئله، ماموریت چالش برانگیزی است که نیاز به کمک‌های زیادی از همه کشور‌ها دارد و ما باید به عنوان انسان‌های متحد در زمینه کاوش در فضا با قوانین مشابه پیش رویم.»
این ستاره شناس فکر می‌کند که این نوع توافق باید در پیمان فضایی سال ۱۹۶۷ که توسط کشور‌های عضو سازمان ملل امضا شد - شامل چگونگی اکتشاف و استفاده از ماه است - تنظیم شود.
چرا تعیین زمان روی ماه در حال حاضر ضروری است؟
ماه بار دیگر در مرکز ماموریت‌های اکتشاف فضایی ESA قرار دارد. دیگو توضیح می‌دهد که "نیاز به حفظ ارتباط بین ماه و زمین در تمام ماموریت‌های فضایی وجود دارد، همانطور که نیاز به توافق بر سر زمان گرینویچ وجود داشت. ".
اما از سوی دیگر، زمانی که ما در حال حاضر ماموریت‌های زیادی از چندین کشور در مدار ماه داشته باشیم، ارتباط با زمین در جایگاه دوم قرار می‌گیرد و سپس مستقل‌تر میشود و اینجاست که زمان قمری بسیار مهم خواهد بود.
آژانس فضایی اروپا اعلام کرد: زمانی که یک سیستم زمانی عملیاتی برای ماه ایجاد کردیم، می‌توانیم همین کار را برای سایر مقاصد سیاره‌ای نیز پیش ببریم.
