بزنم به تخته چرا و چگونه باب شد

اختصاصی «تابناک باتو» ـ مردم امریکا در موقعیت‌های اینچنینی دقیقاً لفظ «بزنم به تخته» را استفاده می‌کنند، اما مردم بریتانیا لفظ «تخته را لمس کن» به کار می‌برند. اهالی ترکیه نیز از لفظ «بزنم به تخته» برای دور کردن بدشانسی استفاده می‌کنند.

من به عنوان معلم فولکلور، روی فرهنگ شفاهی مردم مطالعه می کنم و اغلب از مردم می‌پرسم: چرا به تخته میزنید؟

پاسخ‌های مردم قدری پیچیده است: برخی از دانشمندان حوزه مردم شناسی و تاریخ، ریشه این رسم یا آیین را، ادامه رسوم دوران قبل از مسیحیت می دانند. قبل از میلاد حضرت مسیح و ظهور مسیحیت در اروپا، مردم معتقد بودند، ارواحی که در درختان سکنا دارند، برای دفع بدبختی و نگون بختی و یا سپاسگزاری از خوشبختی و خوش اقبالی آنان کمک می‌کنند.

بر پایه فرهنگ لغات Brewer (که در آن معانی عبارات و حکایات گنجانده شده)، به طور سنتی معمولاً درختان معین و مشخصی مانند: درخت بلوط، زبان‌گنجشک، فندق، زالزالک و درخت بید، مفهومی ترسناک داشته اند و به همراه آن، این درختان از قدرت حفاظت نیز برخوردار بوده اند.

گویا مصلحان مسیحی در اروپا عمداً برای نگه داشتن بعضی از اعتقادات گذشته (مانند همین کوبیدن به تخته) آن را به تخته ای که عیسی را به صلیب کشیده بودند نسبت داده و باعث ماندگاری این رسم شدند؛ هر چند این هم داستان است و شاهد درست و ملموسی برای اصل آن وجود ندارد.

در فرهنگ لغات آکسفورد، ریشه و قدمت این عبارت را به قرن ۱۹ میلادی نسبت می‌دهد و آن را برگرفته از بازی کودکانه "گرفتمت تو گرگی " می دانند که در آن بازی، کودکان برای رهایی و گیر نیفتادن، باید به یک درخت یا چوب دست می‌زدند.

البته بیشتر فرهنگ شفاهی به صورت محاوره‌ای سینه به سینه نقل می‌شود، برای همین تاریخ و چرایی آن زیاد مشخص نیست.

بزنم به تخته حالت بهتر شده‌ها!

مردم هنوز هم بعد از گذشت سالیان، وقتی می‌خواهند از بدشانسی بگریزند می‌زنند به تخته. شاید این هم مانند همان مقوله نمک پاشیدن به شانه فرد برای دوری از بد شانسی و بد اقبالی باشد.

دانشمند مردم شناس به نام Bronislaw Malinowski در این زمینه تئوری به نام «آیین اضطراب» ارائه داده است. بنا بر این تئوری، مردم به خاطر هجوم اضطراب و نگرانی در مواقع تردید و ترس، دست به دامان سحر و جادو می‌شوند تا با این کار کنترل اعصاب خود را به دست آورند.

زدن به تخته ممکن است به نظر کار ناچیز و کوچکی بیاید، اما همین حرکت در زندگی پر از اضطراب اکثر مردم، باعث فرو ریختن ترس می شود و آن‌ها می‌توانند بر اضطراب خود چیره شوند.