حلقه نامزدی کجاست؟

همین سایت برای سال 94تعداد685352ازدواج و 163765مورد طلاق اعلام داشته است. دراین سال نسبت ازدواج به طلاق 2/4بوده است. در سال 93این نسبت 4/4، برای سال 92 عدد 5، سال 91عدد5/5وبرای سال 90عدد1/6درج شده است. جالب اینکه نسبت ازدواج به طلاق در سال 83عدد8/9بوده است.

این آمار از واقعیت تلخی حکایت دارد. هرسال به نسبت سال قبل تعداد ازدواج های ثبت شده، کاهش و تعداد طلاق ها افزایش می یابد. این یعنی خانواده ی ایرانی هر سال به هم ریخته و نابسامان تر از سال قبل و ادامه این روند، شاید پیامد های فاجعه بار واجتناب ناپذیری داشته باشد.

علت افزایش طلاق در کشور چیست؟

تا کنون علل مختلفی برای طلاق در کشور از طرف مراجع رسمی و غیر رسمی و مجامع علمی مطرح شده است. در سال 93معاون قوه قضائیه دلائل زوجین برای طلاق را به این شرح اعلام کرده است: دخالت خانواده ها، عدم تحقق شروط ضمن عقد، ترک زندگی مشترک توسط یکی از زوجین، اعتیاد، فقر و مشکلات مالی، ضرب و شتم، مشکلات روانی، حبس بیش از پنج سال یکی از زوجین.

شاید بتوان به جرأت گفت، مهمترین و اصلی ترین علت طلاق و جدایی همسران در کشور، عدم آشنایی و شناخت کافی زوجین از یکدیگر در هنگام ازدواج باشد. با نگاهی دقیق تر تعداد قابل توجهی از علل دیگر طلاق نیز ذیل همین عنوان و در زیر مجموعه این علت قرار دارند. شاه بیت دلائل عنوان شده از سوی زن و شوهر هایی که اختلاف و شکاف در زندگی خود را به دادگاه خانواده آورده اند؛ فقدان شناخت و آگاهی کامل از طرف دیگر در زمان ازدواج بوده است: من نمی شناختمش، نمی دانستم، بعدا فهمیدم و... .

کتاب هفتم قانون مدنی ایران اختصاص به نکاح و طلاق دارد. فصل اول، باب اول آن در مورد خواستگاری است. ماده 1035قانون مدنی می گوید: وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند، هرچند تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد. بنابراین هریک از زن و شوهر مادام که عقد نکاح جاری نشده است، می تواند از وصلت امتناع کند و از طرف دیگر، نمی تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده ویا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارت کرد.

وعده ازدواج همان نامزدی است. در فرهنگ معین ذیل کلمه نامزد آمده: شخص معین شده، پسر یا دختر جوانی که برای زناشویی یا همسر آینده در نظر گرفته شده. (فرهنگ معین ج 4صفحه 3306)لغت نامه دهخدا هم نامزد را چنین تعریف کرده: پسر یا دختری که برای زناشویی یا همسر آینده فرد، نامبرده و تعیین شده باشد. (لغت نامه دهخدا، جلد14، صفحه 22248 )در اصطلاح حقوقی نیز نامزدی یا وعده ازدواج قرار دادی است که بین دونفر به منظور ازدواج در آینده بسته شده می شود. (کتاب حقوق خانواده، نوشته دکترسید حسین صفایی ودکتر اسدالله امامی. جلد اول، صفحه26) اما از دید جامعه کنونی نامزدی معنای دیگری یافته است. در حال حاضر در بیشتر موارد فاصله بین عقد(ازدواج رسمی دختر و پسر در دفتر خانه ازدواج)تا زمان عروسی یا شروع زندگی مشترک زوجین زیر یک سقف را نامزدی میگویند. در بسیاری از موارد از خواستگاری تا زمان عقد رسمی، بیش از یک هفته بطول نمی انجامد. دختر و پسر بعد از عقد رسمی و بعد از اینکه رسما زن و شوهر یکدیگر می شوند باعنوان نامزدی، با هم رفت و آمد و تلاش میکنند با خلق و خوی هم آشنا شوند و اگر خوی و خصلتی از طرف مقابل بوده که برایشان غیر قابل هضم بوده، سعی می کنند با آن به نوعی کنار بیایند و تحملش کنند.


دوباره به آمار طلاق نگاه کنیم. 8/12درصد از طلاق های ثبت شده در سال 94 مربوط به سال های اول زندگی زوجین است. تجربه ثابت کرده معمولا این دسته از طلاق ها که در سال های اول زندگی به ثبت می رسد، با توافق زن وشوهر و به اصطلاح طلاق توافقی صورت می گیرد. اگر زن یا شوهر موافق طلاق نباشند و مقاومت کرده و قصد جنگ داشته باشند، ممکن است صدور حکم نهایی و ثبت طلاق در دفتر خانه دو و یا بعضا سه سال به طول انجامد؛ بنابراین، قسمت قابل توجهی از طلاق های ثبت شده درسال های دوم و سوم هم می تواند مربوط به فاصله زمانی عقد تا عروسی باشد. خیلی از زن وشوهر ها هم بنا به دلائل گوناگون نظیر ترس از آبرو، قبح طلاق در جامعه، فشار خانواده ها، عدم تأمین نیازهای مالی زن بعد از طلاق و گاه امید به اصلاح فرد مقابل در آینده، با وجود اینکه درهمان سال اول زندگی و در دوران نامزدی دورنمای امیدوارکننده ای برای زندگی مشترک نمی بینند، چند سالی را تحمل کرده و عاقبت بعد از چند سال چاره ای جز جدایی وطلاق نمی بینند.

متأسفانه قسمت هایی هم هستند که تمامی مسائل و مصائب را تحمل کرده و تا زمان مرگ دم فرو بسته و علیرغم اینکه هیچ وجه مشترکی با طرف مقابل ندارند، به اصطلاح می سوزند و می سازند. همین ها هستند که امروزه از آنها به طلاق های عاطفی یاد می شود که در هیچ کجا ثبت نشده و آمار دقیقی از آنها در دست نیست. باید به فرزندانمان قبل از ازدواج رسمی، فرصت و زمینه شناخت و آگاهی از یکدیگر و ارزیابی داشته ها و نداشته های هم را بدهیم، نه بعد از عقد و ازدواج رسمی و ثبت آن در دفتر خانه رسمی ازدواج.

معنا و مفهوم صحیح و واقعی نامزدی همین است. قلب معنای این واژه و تعبیر وارونه و غلط از آن می شود، همین آماری که پیبش روی جامعه و خانواده هاست. البته این نوشته بر آن نیست که تمامی معضلات و مشکلات خانواده ها و جامعه را حاصل و برآیند تفسیر نادرست از واژه طلاق بداند. ولی باید پذیرفت که اگر دوران نامزدی به معنای درست آن در فرهنگ عامه جاری شود، می تواند به تعداد قابل توجهی از آمار طلاق بکاهد و بر آمار و وصلت های متناسب و موفق بیفزاید.

هرچند شناخت امری نسبی است و نمی توان در یک زمان محدود به شناخت کامل از فرد مقابل رسید، می توان به شناخت کلی از همسر آینده در دوران نامزدی دست یافت که این امر به مراتب بهتر از شناخت یک هفته ای یا ده روزه قبل از ازدواج رسمی زوجین امروزی است. شاید گفته شود نامزدی به معنای ارتباط دختر و پسر قبل از جاری شدن صیغه عقد مشکلات شرعی دارد. با مراجعه به فتاوی مراجع عظام تقلید، تمامی این بزرگواران اصل نامزدی به این مفهوم را مورد پذیرش قرار داده اند، ولی روابط غیر متعارف و خارج از حدود شرعی را مجاز ندانسته اند. پدر و مادرها و خانواده ها می توانند با نظارت و مدیریت فرزندان خود و با ارائه دیدگاه صحیح به آنان و توضیح و تبیین ماهیت وجودی نامزدی، ضمن رعایت حدود شرعی، زمینه شناخت و آگاهی و ارزیابی درک متقابل همدیگر را قبل از ازدواج و عقد رسمی برای آنها فراهم آورند.
جواد محمدلو؛ وکیل دادگستری