درس‌هایی از توکیو، شهر ۳۴ میلیونی

این شهر یکی از سریع ترین نرخ های رشد جمعیت پسا جنگ در دنیا را تجربه کرد. توکیوی بزرگ جمعیتی حدود ۳۸ میلیون در خود جای داده است؛ اما با این حال، یکی از استانداردترین کلانشهرهای جهان برای زندگی است و جهانیان می توانند از تجارب این شهر بهره گیرند.

۱ ـ مدیریت رشد و توسعه ی شهری

توکیو در پایان جنگ جهانی دوم شهری بود در لبه ی پرتگاه. شهر بازسازی شده که رشد سریع و بی نظیری را تجربه کرد. جمعیت توکیوی مرکزی ـ که اکنون منزلگاه ۱۴ میلیون تن است ـ در سال های ۱۹۴۵ تا ۱۹۷۵، از ۴ میلیون به ۱۲ میلیون افزایش پیدا کرد. این رشد سریع چندین جنبه ی منفی نیز با خود به همراه داشت، که شامل آلودگی شدید محیط زیست نیز می شد.

۲ ـ تنظیم قوانین مختص به کلانشهر

پارامتری مهم و تأثیرگذار در موفقیت توکیو، نقش قوانین کلانشهری حاکم بر این شهر است که خودبه‌خود باعث برنامه‌ریزی صحیح و هماهنگی مناسب میان تمامی ارکان شهر می شود.
این قوانین در سال ۱۹۴۳ تصویب شدند. فرماندار و اعضای شورای شهر توکیو در این سیاست حکومت شهری، به حوزه‌ی انتخابی خود پاسخگو هستند.

دولت توکیو خودمختاری سیاسی قابل توجهی دارد، چون ۷۰ درصد بودجه ی خود را از مالیات های محلی به دست می‌آورد. این موضوع، فرماندار این شهر را پس از نخست وزیر ژاپن، در جایگاه دومین سیاستمدار قدرتمند ژاپن قرار می دهد. رویکرد این دولت همواره بر پایه ی سیاست مداخله جویانه و تأکید بر توسعه ی زیر ساختها بوده است و برای این منظور به شراکت‌های خصوصی ـ عمومی بهای بسیاری می دهد.
۳ ـ تعهد به ایجاد حمل و نقل عمومی در سطوح جهانی

شراکت عمومی ـ خصوصی برای توسعه‌ی خطوط ریلی  رویکردی استاندارد در شهرهای ژاپن در قرن بیستم بوده است و موفقیت توکیو در تبدیل شدن به یک شهر نمونه در جهان را تثبیت کرده است. این گونه خدمات عمومی-خصوصی توانسته است به توکیو، عنوان کلانشهری حمل و نقل محور بچسبانند.
۴ ـ اخراج کربن از اقتصاد

توکیو خوش شانس بود که رشد سریعش در دوره ای اتفاق افتاد که تغییرات آب و هوایی مثل امروز مشکلی شناخته شده نبود. با وجود این، توکیو به دنبال این است، تا سال ۲۰۳۰، 30 درصد از میزان تولید گازهای گلخانه ای خود را نسبت به سال ۲۰۰۰ بکاهد. به موازات سرمایه گذاری در حمل و نقل عمومی با به اصطلاح میزان کربن کم، توکیو برنامه های بسیاری برای بهینه سازی مصرف انرژی و استفاده از انرژی های تجدید پذیر نیز دارد. برخی از این برنامه ها شامل کاهش ۳۸ درصدی مصرف انرژی و تولید ۳۰ درصد از برق مصرفی خود از انرژی های تجدید پذیر تا سال ۲۰۳۰ می شوند.

۵. آمادگی برای سالمندی با عزت

جمعیت توکیو احتمالا با یک ریزش اساسی مواجه خواهد شد. انتظار می رود که جمعیت توکیوی مرکزی از ۱۴ میلیون کنونی در سال ۲۰۲۰ به حداکثر خود برسد و پس از آن تا سال ۲۱۰۰ به ۷ میلیون تن کاهش پیدا کند. علت چیست؟

در آخرین سرشماری انجام گرفته در ژاپن، نتیجه ی کاهش مالکیت خانه در ژاپن به تصمیم زوجین برای بچه دار نشدن می انجامد.
سخن پایان

مطمئنا توکیو آرمانشهر نیست و با مشکلات خاصی چون آسیب پذیری در مقابل زلزله و دیگر بلایای طبیعی، هزینه ی بالای مسکن، بی خانمانی، افزایش نابرابری و فقدان تنوع فرهنگی و همچنین میزان بالای اجاره نشینی روبه روست.

با این حال، این کلانشهر درس های مفیدی هم در گذشته و هم اکنون و هم در آینده در خود به همراه دارد که می تواند راهنمای سیاست های شهری کشورهای دیگر باشد.