بهار فصل جوانی، فصل نو شدن، فصل زنده شدن موجودات که هوای آن به هر انسانی که می رسد شادی می آورد و لذت بخش است.
بهار بهترین فصل برای سفر و سیاحت از مناظر زیبای طبیعت و آشنایی با آداب و رسوم اقلیم ها و فرهنگ های مختلف است.
با آغاز سال نو و حلول سال جدید «تابناک با تو» قصد دارد تا هر روز با شما به گوشه و کنار سرزمین پهناورمان ایران سفرکند. در این گزارش با آداب و رسوم های نوروز در دو استان کرمان و گلستان همراه خواهید بود.
کرمان
خرید لباس نو عید
روزگار قدیم قبل از عید مردم خانه تکانی می کردند و اگر اتاق ها به علّت دود زدگی در ایام زمستان سیاه شده بودند حتماً آن ها را دوباره کاهگل می کردند. مردم بر این باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آنها به شکل نامطلوبی اتفاق خواهد افتاد. آماده کردن لباس نو از دیگر موارد مرسوم شب عید است به طوری که در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو برای خودشان نداشتند حتماً دست کم برای کودکان یک تکه لباس نو می خریدند.
حمام گنجعلی خان، از شاهکارهای معماری عصر صفویه است. سر در این حمام به خط علیرضا عباسی خوش نویس معروف عصر صفویه است. این حمام از سرسرا، دالان، رخت کن، هشتی و گرم خانه تشکیل شده است.
سهن (Sehen) ریختن و پختن کماچ و سمنو از جمله آداب قدیمی و مراسم خاص مردم استان کرمان قبل از ایام عید است. برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می کردند. سپس آب را خالی کرده یک شب آن را در قابلمه دربسته قرار می دادند تا جوانه بزند سپس جوانه را داخل یک سبد یا کیسه قرار می دادند. هر روز آن را خیس می کردند تا جوانه ها کاملاً در هم فرو روند، سپس جوانه های در هم تنیده شده را خشک و آرد می کردند و از آن نوعی کماچ به نام کماچ سهن و سمنو می پختند.
مجور کدو یکی از بهترین و اصیل ترین غداهای محلی کرمان است و با کدو، پنیر سفید، تخم مرغ، آرد، گندم، روغن مایع، شوید خرد شده، نمک، و فلفل تهیه می شود.
تخم مرغ های رنگی روی آینه
مردم استان کرمان از قدیم به هنگام تحویل سال سفره پهن می کردند و هر چه در منزل داشتند از کماچ، نان و سبزی گرفته تا شیرینی و آجیل و تخم مرغ رنگ شده بر سر سفره قرار می دادند و بر این باور بودند که به هنگام تحویل سال تخم مرغ رنگی روی آینه تکان می خورد.
باغ شاهزاده ماهان در سال ۱۲۹۷ هجری قمری توسط عبدالحمید میرزا ناصر الدوله، شاهزاده قاجار و حاکم کرمان طی یازده سال بنا شد؛ اما با مرگ وی بنای آن نیمه رها شد. به همین علت جاهای خالی کاشی ها را بر سر ورودی می توان دید.
خواب آب ها
در گذشته در برخی از نقاط استان کرمان مردم باور داشتند که زمان تحویل سال تمام آب های جاری برای یک لحظه می ایستند و اصطلاحاً به آن خواب آب می گفتند. در برخی از شهرستان ها مانند سیرجان موقع تحویل سال اقدام به رشته بری و پختن آش با آن می کنند و باور دارند که با این کار سر رشته زندگی تا آخر سال به دستشان خواهد بود.
کرمان از مراکز مهم بافت فرش در کشور است که قدمت قالی بافی در آن به قبل از دوران صفویه باز می شود. دوران صفویه دوران شکوفایی قالی کرمان بود، که بسیاری از سیاحان خارجی از آن یاد کرده اند.
گلستان
نوروز خوانی در گلستان
از اوایل اسفند ماه هر سال در اکثریت شهرهای استان، نوروز خوانان محلی با چوب دستی و کوله پشتی که بر پشت خود می گذاشتند با خواندن اشعار بر وصف نوروز، بهار را نوید می دادند و به در خانه های مردم می رفتند و مردم هم به فراخور توانایی مالی خود، انعامی را به نوروز خوانان می دادند.
این هدایا عمدتاً برنج، قند، حتی لباس، روسری و سکه پول بود تمامی افراد محل بر گرد نوروزخوانان می آمدند و ورودشان را به فال نیک می گرفتند. در واقع (نوبهار) قبل از عید، فرا رسیدن عید و بهار را نوید می دادند. آنها غالباً دو نفر بودند که در کوچه و خیابان به راه می افتادند و جلوی هر خانه ای اشعار می خواندند؛
صد سلام، صد علیک، صاحب خانه، سلام علیک
آمده تنه خدم، با عزت و حرمت، فردا روز قیامت
خدا بده رحمت و ...
نوروزخوانان به جهت اینکه پیام آوران شادی، بهار و تجدید طبیعت بودند همیشه از طرف صاحبخانه مورد مهربانی و عنایت واقع می شدند، به عبارتی کسی از نوروز خوانان دست خالی از مقابل خانه ای رد نمی شد.
اسب های ترکمن پرورش یافته در ترکمن صحرا یکی از اصیل ترین نژادهای اسب در سطح جهان می باشد. ترکمنان در هنگام نوروز اسب را که به خاطر موقعیت طبیعی زندگی شان به شدت مورد توجه بود تزئین می کردند.
شیرینی های محلی
مهمترین شیرینی های محلی ایام عید نوروز در نزد مردم گرگان عبارت بود از سرغلبیلی، کلومبو، قطاب، پادرازی، نون زنجفیلی و رشته به رشته
(پشت زیگ)، (پیس گندله)، (شقزی)، (مار مرده) را نیز می توان از جمله شکلات ها نام برد. (پشت زیگ) نوعی خوراکی مکیدنی و شیرین بود که حلوا کونجی هم نامیده می شد.
بسیاری از زنان گرگانی در آستانه سال نو اقدام به پخت شیرینی های سنتی از جمله پادرازی خشک به صورت گروهی و با همکاری فامیل به ویژه همسایه ها می کنند. نان شیرینی سنتی (پادرازی) در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
تخم مرغ، آرد برنج، پودر شکر، آرد گندم، پودر هل، آرد نخود چی، کره، کنجد و...از جمله مواد مورد نیاز برای پختن پادرازی است.
منابع: باشگاه خبرنگاران جوان، خبرگزاری مهر، وب سایت ایران ناز
