اختصاصی «تابناک باتو»؛ در بدن ما، آنقدر اتفاقات جالب و هوشمندانه رخ می دهد، که فکر کردن به آن، می تواند روی بسیاری از تصمیم گیری های ما، در مسائل روزانه اثر بگذارد و راندمان کار ما را بهتر که نه، حتی عالی کند. با تشریح یکی از واکنش های بدن، بهتر می توان این مسأله را تصور کرد؛
اگر فرد به هر دلیلی، از یکی از اعضای بدن خود، برای مدتی استفاده نکند، برای مثال، شایعترین مورد، که همه ی ما به نوعی با آن اشنا هستیم، شکستگی یکی از استخوان های بدن است که فرد مجبور می شود، بسته به سن، بین ۴ تا ۶ هفته، استخوان شکسته را با نگهداری در گچ، تقریبا به طور کامل، بی حرکت نگاه دارد. یک اصل کلی در قوانین اولیه ی بدن ثبت و ضبط شده است که بدن اعضای غیر ضروری را در خود نگاه نمی دارد؛ بنابراین، هنگامی که عضوی از بدن، بدون استفاده می ماند، مغز به عنوان فرمانده ی بدن، به عوامل تحت فرمانش دستور میدهد بروید، حجم فلان عضو را کم کنید، چرا که، تنها مصرف کننده است و سودی به حال بدن ندارد. مواد مفید آن را در بقیه ی قسمت های دیگر بدن به کار گیرید و مواد زائد هم، به کمک کلیه و کبد از بدن خارج کنید.
بنابراین اندامی که بر اثر شکستگی، بی حرکت شده است و فرد از آن استفاده نمی کند، موقت تبدیل به عضو غیر مفید، برای بدن شده است، مأموران بدن، به سراغ آن می روند و آن عضو را سبک می کنند. فرد، بعد از بهبودی و باز کردن گچ، در مقایسه با عضو مشابه آن در بدن، متوجه لاغر شدن عضو شکسته شده می شود.
البته در این شرایط، چون فرد مجددا از آن عضو استفاده می کند، فرمان قبلی مغز در این مورد لغو، و ضمن رساندن مواد غذایی کافی، دوباره شرایط و توانایی قبلی را پیدا خواهد. به همین دلیل است که پزشک معالج، بعد از گچ گرفتن عضو شکسته و تثبیت آن، از فرد می خواهد در حد توان ولو محدود، در طول روز آن را حرکت دهد، تا مغز به اشتباه، آن را به عنوان عضو غیر مفید شناسایی نکند و بعد از باز کردن گچ، خیلی زود بتواند وظائف خود را انجام دهد.
اما اگر این استفاده نکردن ادامه پیدا کند، روز به روز این عضو لاغرتر می شود، چون مغز به عنوان فرمانده ی بدن، تغذیه ی آن عضو را متوقف کرده است تا انرژی، بیهوده مصرف نشود. به همین دلیل در علم پزشکی اصطلاح جالبی در مورد بدن به کار برده می شود: یعنی عضوی که از آن استفاده نشود، لاغر خواهد شد.
در فرهنگ انگلیسی زبان ها اصطلاح کلی تری وجود دارد به این معنی: چیزی که مالک آن هستید، به درستی و خوبی از آن استفاده کنید، در غیر این صورت آن را از دست خواهی داد.
* اقداماتی که برای تقویت مغز و حافظه و افزایش تمرکز می توان انجام داد؛ ۱-از مغز خود استفاده کنید: استفاده از مغز موجب به روز ماندن آن می شود. افرادی که به لحاظ ذهنی فعال هستند و در فعالیت های چالش برانگیز شرکت می کنند، در درازمدت کمتر دچار بیماری آلزایمر خواهند شد.
برای رسیدن به این هدف باید:
الف ) کتاب خواند.
ب ) در سخنرانی ها شرکت کرد.
پ ) به رادیو گوش کرد.
ت ) بازی کرد.
ث )از موزه ها بازدید کرد.
ج ) زبان دوم یا سوم آموخت.
چ ) جدول حل کرد.
۲- چند کار را با هم انجام داد.
آیا می توانید همانند دوران کودکی صحبت کنید؟
محققان دانشگاه (Duke ) یک تمرین را اختراع کرده اند که به تمرین عصبی ( Neurobics )معروف است. به این ترتیب که این تمرین ها، مغز شما را مجبور می کند به طریق دیگر عمل کند. به عبارتی،
این تمرین های ذهنی برای ایجاد مسیرهای عصبی جدید، در مغز با استفاده از حواس پنجگانه ی بدن، در راه های غیر متعارف طراحی شده است.
می دانید که پنج حس بدن (بویایی، شنوایی، لمس، بینایی، چشایی ) از اجزای ارتباطی بدن با محیط اطراف و نیز ابزار یادگیری هستند؛ پس، باید از آنها برای یادگیری استفاده کرد.
مثلا؛
*اگر راست دست هستید، هر از گاهی تمرین کنید با دست چپ بنویسید. و یا با یک دست، متن فارسی و همزمان ترجمه ی آن را، با دست دیگر بنویسید.
*هر بار از مسیر متفاوت به محل کار بروید.
*با چشمان بسته، سعی کنید با استفاده از حس بویایی، غذا را بشناسید
*با چشمان بسته و با استفاده از حس شنوایی، سعی کنید با شنیدن صدای افراد، آنها را بشناسید.
*با استفاده از حس لامسه و با چشمان بسته سعی کنید، مبلغ اسکناس ها و سکه ها را تشخیص دهید.
* سعی کنید، یک مسیر شناخته شده برای خودتان را، با چشمان بسته در خط مستقیم به سوی آن بروید.
* با چشمان بسته، سعی کنید توپ را از یک فاصله داخل سبد بیندازید، یا نقطه ای را هدف بگیرید.
۳- فعالیت ورزشی به طور منظم انجام دهید.
به ویژه فعالیت های هوازی مثل پیاده روی، کوهنوردی، دو، شنا ... که به نوعی موجب افزایش فعالیت قلب و تشدید جریان خون و در نتیجه، موجب افزایش جریان خون مغز میشوند؛ بنابراین با افزایش جریان خون مغز، به حافظه، تصورات و حتی افزایش توان، در انجام وظایف روزانه را به همراه خواهد داشت.
۴- رژیم غذایی سالمبه عملکرد مغز خود با انتخاب غذای سالم، کمک کنید. در این صورت، علاوه بر مغز، قلب و چهارچوب بدن نیز از این کمک، بهره ها خواهند برد و سلامتی شما را با کمک خودتان تضمین خواهند کرد.
نکته ی مهمچاقی در زمان میان سالی، احتمال بروز زوال مغز در سال های بعد نسبت به افراد غیر چاق را به دو برابر افزایش می دهد.همانطور که افزایش کلسترول (lDl) و نیز فشار خون بالا و کنترل نشده می توانند، موجب این مشکل شوند.
به این منظور رعایت نکات زیر ضروری است؛
الف ) از غذاهای کبابی و یا پختنی بیشتر از غذاهای سرخ کردنی استفاده شود.
ب ) در صورت نیاز به سرخ کردن غذا، سعی کنید، از روغن های سالم استفاده شود.
( گفتن این سخن، برایم همیشه، کمی تا قسمتی ناراحت کننده است، چرا که می دانم، در شرائط کنونی، این نوع روغن در کشور ما یافت می نشود و اگر می بشود، اعتمادی به آن نیست. زیرا سیستمی به عنوان حامی مصرف کننده نمی تواند شکل بگیرد.)
پ ) میوه های رنگی و سبزیجات، در سبد مصرف روزانه، باشد.
ت ) ماهی مصرف کنید ( منظور ماهیهای دریایی است نه پرورشی ).
۵- کنترل نوشیدنی های مورد استفاده در طول روز
اینجا بد نیست بدانیم وظایف این بخش از مغز چیست
شاید به جرأت می توان گفت که آسیب به هیچ بخش از مغز به گستردگی آسیب به لوب فرونتال نیست. این بخش، موتور محرک مغز و بدن است:
* حل مسائل
* واکنش های غیر ارادی
* حافظه
* زبان سخن گفتن
* اراده ی شروع هرکار
* قضاوت، کنترل ضربات
*رفتارهای اجتمایی و جنسی بر عهده این بخش از مغز است.
۶- موزیک به مغز کمک می کند
اگر پدر مادرتان، در دوران کودکی، شما را به کلاس آموزش موسیقی برده اند، هر روز از آنها تشکر کنید.چرا که، نواختن یکی از ابزار موسیقی از اوان کودکی، به شفاف فکر کردن و افزایش قدرت تفکر در سنین بالاتر کمک می کند. نواختن موزیک، عملکرد مغز را افزایش میدهد. از جمله:
* قدرت حافظه
* توانایی برنامه ریزی در کارهای روزانه
* هماهنگی دست ها
البته نواختن موزیک به شرطی مزایای بالا را دارد، که از سنین پایین شروع شود. آغاز نواختن موزیک از سنین بالاتر، تنها ایجاد نشاط و شادمانی می کند.
۷- برای مغز خود دوست بیابید
صحبت کردن و مکالمه با دیگران: در خانه و محیط کار ... موجب تقویت ذهن و مغز می شود.
داشتن فعالیت اجتماعی به تمرکز و افزایش قدرت مغز کمک می کند.
۸- بر خود مسلط باشید
استرس بیش از حد، میتواند در دراز مدت، به قشر خاکستری مغز آسیب برساند. این بخش از مغز، محل ذخیره ی اطلاعات و نیز فکر کردن است. اقدامات زیر، موجب کاهش استرس و جلوگیری از تخریب قشر خاکستری مغز می شود؛
الف ) نفس عمیق بکشید
ب ) با دلیل و بی دلیل با صدای بلند بخندید
پ ) به موزیک گوش دهید
ت ) ورزش یوگا انجام دهید
ث ) هم صحبت بیابید و با او صحبت کنید
۹- خواب و عملکرد مغز
قبل و بعد از آموختن مطالب جدید، به حد کافی بخوابید. بعد از خواب خوب، آموختن با نتیجه ی بسیار خوب صورت میگیرد ودر حافظه ماندگار می ماند. بعد از آموختن مسائل جدید، خواب کافی، موجب تثبیت آن در ذهن می شود. بزرگسالان بین ۷ تا ۸ ساعت در شبانه بروز به خواب نیاز دارند.
یک خواب خوب و کافی چه ویژگی هایی دارد؟* هرزمان اراده کردید و به رختخواب رفتید، به سرعت به خواب بروید،
* هر زمان که تصمیم گرفتید بیدار شوید، بیدار و به سرعت از رختخواب خارج شوید.
اگر با زنگ ساعت از خواب پریدید و با حالت عصبانی، ساعت را از پنجره به بیرون پرت کردید، یعنی... !؟
۱۰- حافظه را تقویت کنید
با افزایش سن، حافظه ضعیف می شود و برای پیشگیری از این امر اقدامات زیر مفید است:
الف ) خاطرات و مطالب مورد علاقه خود را یادداشت نمایید
ب ) جدول حل کنید
پ ) از تقویم استفاده کنید و موارد مختلف، حتی ساده را در موبایل سیو کنید، تا در مواقع ضروری به شما یادآوری کند.
ت ) در یک زمان، تنها روی انجام یک کار تمرکز نمایید.
ث ) همیشه سعی در یاد گرفتن مطالب جدید باشید.
۱۱- بازی با اسامی
آیا در به یاد آوردن اسامی مشکل دارید؟
الف) در مکالمه ها سعی کنید گاه و بیگاه در بین صحبت، نام شخص را بگویید.
ب) مغز به راحتی نمی تواند اسامی را در خود ثبت و ضبط نماید، پس سعی کنید هر نامی را، با تصویر متناسب با آن در ذهن بسپارید.
برای به خاطر سپردن نام ها و برای اینکه هر زمان بخواهید سریع به یادتان بیاید، بهتر است آن اسامی را با تصاویری مناسب با آن اسم، به خاطر بسپارید.
علیرضا داودی، پزشک دانشگاه خوارزمی و مسئول مرکز بهداشت (تهران)
ولی ایرادات علمی هم داشت به عنوان مثال عضوی که شکسته شده و برای مدت طولانی بی حرکت نگه داشته شده به طور طبیعی مواد مغذی و غذایی کمتر مصرف می کند و گردش خون در آن عضو کندتر است لذا لاغرتر از عضو مشابه می شود
نوابغ بزرگ جهان مثل بوعلی انیشتین داوینچی ادیسون زینال و...حداکثر از 5 درصد ظرفیت مغز خود استفاده می کنند لذا لازم نیست که مغز برای سبک تر شدن اطلاعات خود عضوی را غیر ضرور تشخیص دهد
رژیم غذایی و آموزش زبان دوم و سوم و... که اشاره شد هم برای تقویت مغز به درستی در مقاله ذکر شده