کشف جانور «رزمی‌کار» در آب‌های ساحلی ژاپن

از زمان‌های قدیم در ژاپن، داستان‌هایی درباره ارواح جادویی ساکن جنگل به نام کوداما نقل شده است. آن‌ها در طول قرن‌ها، در داستان‌ها چهره‌های بسیاری به خود گرفته‌اند؛ گاهی نامرئی و گاهی شبیه درختان بوده‌اند.

کوداما جوجوتسو با شاخک‌های متعددش که به جهات مختلف حرکت می‌کنند، جانوران نسبتا بزرگی مثل میگوها را شکار می‌کند

جِف جولی از مؤسسه علم و فناوری اوکیناوا، با اشاره به «کوداما جوجوتسو»، ماهی مرکب کوتوله‌ای که او و تیمی از دانشمندان و عکاسان زیرآبی در صخره‌های مرجانی در ژاپن پیدا کردند، می‌گوید: «مشاهده‌ی آن‌ها نشانه سالم بودن اکوسیستم است. آن‌ها بسیار بسیار کوچک هستند، به اندازه ناخن شما!» 

ماهیان مرکب اعضایی از خانواده Idiosepiidae هستند که کوچکترین سرپایان اقیانوس و کوچکتر از پسرعموهایشان، اختاپوس، ماهی مرکب و سپیداج هستند. نام رایج این گونه در زبان انگلیسی، «ماهی مرکب هانان کوتوله» برگرفته از نام براندون رایان هانان، غواص و عکاسی است که به یافتن و جمع‌آوری آن‌ها کمک کرد. تشخیص آن‌ها آسان نیست، چون بسیار کوچک و شبگرد هستند. 

ماهی مرکب کوتوله هانان 

دومین گونه ماهی مرکب کوتوله به نام «ماهی مرکب کوتوله ریوکیوآن» (Idiosepius kijimuna) در علفزارهای دریایی اطراف جزایر ریوکیو در جنوب ژاپن، از جمله اوکیناوا کشف شد. نام این یکی برگرفته از موجودات شیطانی اساطیر اوکیناوا، «کیجیمونا» است که در درختان بانیان زندگی می‌کنند و ماهیگیران ماهری هستند. این ماهی مرکب کوتوله قبلاً شناخته شده بود، اما با بررسی دقیق‌تر مشخص شد یک گونه جداگانه است. 

جولی و همکارانش این دو گونه ماهی مرکب کوتوله را در آکواریوم نگهداری کردند، جایی که ثابت شد زنده ماندنشان در قیاس با سرپایان بزرگتر، بسیار آسان‌تر است. اختاپوس‌ها در اسارت بسیار غیراجتماعی هستند و به حمله به هم تمایل دارند. 

تیم با تماشای ماهی مرکب کوتوله از نزدیک، رفتارهایی را مشاهده کردند که دیدن آن‌ها در طبیعت دشوار بود. آماندا رید، متخصص طبقه‌بندی که به شناسایی گونه‌های جدید کمک کرده، می‌گوید: «آن‌ها زمان زیادی را صرف نشستن می‌کنند.» آماندا یک تکه‌ی چسبناک روی پشت آن‌ها را توصیف می‌کند که آن‌ها را به تیغه‌های علف دریایی می‌چسباند. همین چسبندگی موجب شد یکی از همکاران به آن‌ها لقب «ماهی مرکب مکنده» بدهد. وقتی ماهی مرکب در جای خود گیر می‌کند، منتظر می‌ماند تا میگو وارد حوزه چنگ زدن او شود. 

جولی ماهی مرکب کوتوله هانان را در حال شکار میگوهایی دید که بسیار بزرگتر از خودش بودند و همین موضوع سبب شد نام خاص گونه آن‌ها را «جوجوتسو» بگذارد. جوجوتسو یک ورزش رزمی ژاپنی است که بر مبارزه از فاصله‌ی نزدیک با یک رقیب مسلح یا غیرمسلح تأکید دارد: «اصل جوجوتسو این است که یک فرد ریزاندام می‌تواند به یک فرد درشت‌اندام حمله کند.» 

ماهی مرکب کوتوله در اسارت تولیدمثل کرده است. هر گونه به شیوه‌ی خاص و پیچیده‌ی خودش عشق‌بازی می‌کند، چه رو در رو و چه نر زیر و ماده پشت. جولی می‌گوید: «آن‌ها حین انجام این کار مانند زنبورها وزوز می‌کنند.» 

جولی دو نسل از ماهیان مرکب کوتوله هانان را با موفقیت پرورش داده که به نظر او نخستین بار برای این خانواده ماهی مرکب است. نوزادان پس از بیرون آمدن از تخم، به نسبت بقیه بزرگ هستند و می‌توانند به سرعت میگو شکار کنند. آن‌ها فقط دو یا سه ماه عمر می‌کنند. 

این دو گونه‌ی جدید، تعداد کل ماهیان مرکب کوتوله شناخته‌شده را به هشت ماهی می‌رسانند که در مناطق مختلف اقیانوس آرام زندگی می‌کنند. آماندا می‌گوید: «فکر می‌کنم احتمالاَ گونه‌های بیشتری باید باشند. تعداد کمی از استرالیای شمالی هستند که کاملاً مطمئنم گونه‌های جدید هستند. تا آنجا که به این موجودات کوچک مربوط می‌شود، این پایان داستان نیست».

فرادید