«تابناک با تو» - مغز انسان محافظت شده‌ترین اندام بدن است و عوامل بیماری‌‌زا و سموم نمی‌توانند به راحتی از لایه پوششی عروق مغز عبور کنند و به بافت مغز برسند. چیزی که موسوم به سد خونی مغزی است.
اما در عین حال همین سد خونی مغزی باعث می‌شود که بسیاری از داروها هم نتوانند عبور کنند و در هنگام نیاز باعق رفع بیماری‌های شوند.
تقریباً تمام دارو‌های مولکولی بزرگ و بیش از ۹۸ درصد از دارو‌های مولکولی کوچک در جریان خون انسان، پشت این سد می‌مانند.
اما اینک دانشمندان ادعا کرده‌اند که به شیوه‌ای برای عبور دادن داروها از این سد دست یافته‌اند.
محققان دانشگاه پنسیلوانیا مدلی ساده از سد خونی-مغزی را در آزمایشگاه شبیه‌سازی کرده‌اند که به آن‌ها امکان می‌دهد بهترین ناقلان دارو را آزمایش کنند.
این محققان در حال بررسی کارایی تحویل به وسیله «بسته‌های» محلول در چربی موسوم به نانوذرات لیپیدی هستند که می‌توانند از سد خونی مغزی عبور کرده و پروتئین‌ها، آنتی‌بادی‌ها یا حتی RNA پیام‌رسان را با خود حمل کنند.
درمان‌های مبتنی بر mRNA پتانسیل زیادی در درمان بیماری‌های عصبی دارند، زیرا از نظر تئوری می‌توانند برای جایگزینی پروتئین‌های از دست رفته یا ویرایش ژن‌های معیوب در مغز استفاده شوند. اما یکی از مشکلات بیماری‌های عصبی این است که این نوع درمان را نمی‌توان به سادگی از سد خونی مغزی عبور داد.
اما راهبرد جدید امیدهایی برای درمان آسیب مغزی، سکته مغزی و آلزایمر زنده کرده است.
به استثنای دارو‌هایی که اختلالات حلقی را درمان می‌کنند، مانند دارو‌های ضد افسردگی، تنها یک درصد از تمام دارو‌های اعصاب وارد مغز میشوند.
حتی برای دور زدن سد خونی مغزی، برخی داروها مستقیماً به مغز تزریق میشوند، اما این روش بسیار تهاجمی است و دارو به راحتی در سراسر اندام پخش نمی‌شود و دامنه عملکرد آن محدود است.
در سال ۲۰۱۵، دانشمندان از امواج صوتی استفاده کردند تا دارو‌های شیمی درمانی را برای اولین بار از سد خونی مغزی عبور دهند. اما روش جدید از راهبرد متفاوتی استفاده می‌کند.
دانشمندان سال‌هاست که روی نانوذرات لیپیدی و توانایی آن‌ها در رساندن دارو به مغز مطالعه می‌کنند، اما مدل‌های قبلی نمی‌توانستند میزان mRNA وارد شده به سیستم عصبی مرکزی را اندازه‌گیری کنند.
در تحقیق جدید از نانوذرات لیپیدی مناسب‌تری استفاده شده و آن‌ها روی مدل‌های حیوانی آزمایش شدند.
از ۱۴ نانوذره لیپیدی که انتخاب شده بودند، پنج نانوذره برای ازمایش رو موش‌های زنده انتخاب شدند.
این نانوذره‌ها توانستند بسته‌های دارویی که با نشانگر‌های فلورسنت برچسب‌گذاری شده بودند، به میزان بالایی از سد خونی مغزی عبور دهند.
به این ترتیب وقتی مقداری از دارو به جریان خون موش تزریق شد، سیگنالی فلورسنتی در سلول‌های مغز ایجاد کرد که شش ساعت بعد در مغز موش‌های قابل اندازه‌گیری بود.
البته با این روش هم مقداری از داروها پشت سد می‌مانند اما مقداری قابل توجهی عبور داده میشوند.
در آینده شاید بتوان از همین روش برای عبور سد خونی جفت، برای مطالعه بیماری‌های مرتبط با بارداری و سد خونی شبکیه، هم استفاده کرده.
منبع: یک پزشک
