تصاویر ثبت شده توسط مریخ‌نوردهای سازمان فضایی «ناسا» مناظر سوررئالی از خورشیدگرفتگی با عبور دو قمر سیاره مریخ ثبت کرده است و دانشمندان با بررسی داده‌های مربوط به این رویدادها درصدد شناخت بهتر مریخ هستند.
سیاره مریخ نیز همانند زمین لحظاتی را تجربه می‌کند که قمرهای مریخ بر سطح این سیاره سایه می‌اندازند. اما این خسوف‌ها روی مریخ که توسط فضاپیماهای «فرصت»، «کنجکاوی» و اکنون «استقامت» سازمان ناسا ثبت شده‌اند، بسیار متفاوت از خسوف‌های روی زمین هستند.
قمرهای مریخ با نام‌های «فوبوس» و «دیموس» به ترتیب در مدت ۷.۶۵ و ۳۰.۳۵ ساعت دور مریخ می‌چرخند که نسبت به چرخش مداری ۲۷ روزه ماه به دور زمین یک چشم بر هم زدن به شمار می‌رود. قمرهای مریخ بسیار کوچکتر از کره ماه هستند و سطح آنها هم ناصاف‌تر است.
از لحاظ فنی این رویدادها در سیاره مریخ، مانند خسوف به آن معنایی که ما روی زمین تجربه می‌کنیم نیستند بلکه عبورها یا ترانزیت‌هایی هستند که هیچگاه بطور کامل نور خورشید را مسدود نمی‌کنند. وقتی که این ماهک‌ها یا قمرهای کوچک (moonlets) مریخ بین خورشید و ناظران روی سطح مریخ قرار می‌گیرند، این ستاره (خورشید) را تا آن حد کامل همانند کاری که ماه برای سیاره زمین انجام می‌دهد، نمی‌پوشانند.
دانشمندان متوجه یک تاثیر عجیب ناشی از خورشیدگرفتگی با عبور سایه «فوبوس» شده‌اند. فرودگر «مارس» کج می‌شود. دانشمندان این کج شدن اندک را به تغییر شکل سطح مریخ در نتیجه تاثیر سرد شدن اندک ناشی از کاهش نور خورشید نسبت داده اند. قمر فوبوس در حد ۴۰ درصد از نور خورشید را مسدود می‌کند اما قمر دیموس دورتر و کوچکتر است و مقدار بسیار کمتری از نور خورشید را مسدود می‌کند.
در رویدادهای خورشیدگرفتگی روی زمین، ماه با اینکه از زمین بسیار کوچکتر است اما قرص ماه قرص خورشید را می‌پوشاند. علت این مساله یک تصادف جالب است. ماه ۴۰۰ بار کوچکتر از خورشید است و همچنین حدود ۴۰۰ بار نسبت به خورشید به زمین نزدیکتر است و در نتیجه ماه و خورشید از روی سطح زمین تقریبا به یک اندازه به نظر می‌رسند.
البته میزان پوشش سطح خورشید بسته به موقعیت مداری متفاوت است و همیشه قرص خورشید بطور کامل پوشانده نمی شود. مشاهده خورشیدگرفتگی از زمین می تواند به ما چیزهای جالبی درباره خورشید بیاموزد و حدود ۱۰۰ سال پیش امکان انجام یک آزمایش مهم درباره نسبیت عام را فراهم کرد.
در مورد مریخ هم دانشمندان می توانند از خورشیدگرفتگی برای آموختن استفاده کنند. آنها می توانند حرکت فوبوس را با تاثیر گرانشی آن روی مریخ مرتبط کنند و از این اطلاعات برای شناخت وضعیت داخلی مرموز مریخ استفاده کنند.
این درحالی است که قمر فوبوس در حال نزدیکتر شدن به مریخ است و روزی چنان نزدیک خواهد شد که گرانش مریخ موجب از هم پاشیدن آن شود. دانشمندان گمان می‌کنند در آن زمان سیاره سرخ بطور موقت دارای حلقه‌ای از قطعات فوبوس خواهد بود. دنبال کردن فوبوس و دیموس در آسمان مریخ می تواند داده‌های بیشتری برای کمک به پیش بینی این سرنوشت خشونت‌بار فراهم کند.
ایرنا
