اختصاصی «تابناک با تو»؛شب یلدا شب زایش نور است زیرا از فردای آن، خورشید اندکی در افق اوج میگیرد و جهان به سوی اعتدال نوروزی حرکت می‌کند و به تعبیر شکسپیر جغد دانا ضربه‌ای شاد و سرخوش می‌نوازد و زنگ کاروان به سوی بهاران به گوش می‌رسد. طبق تفکر باستانی ایرانیان، اهورامزدا به خواست خود راستی را برگزید و اهریمن به اختیار خود دروغ و بدی را و حال دنیا عرصه‌ی مبارزه ی خیر و شر، حق و باطل، روشنایی و تاریکی، دیو و فرشته، راستی و دروغ، زندگی و مرگ، و «زمستان سرد» و بهار است.
ایرانیان باستان زمستان را نمادی از خشم و بدخواهی اهریمن میدانند که زندگی را برنمی‌تابد و با سرما درختان را ضعیف می‌کند، چراگاه‌ها را می‌خشکاند و تاریکی را طولانی می‌کند تا شب بر روز پیشی گیرد.
در ایران باستان انسان مزداپرست (با ایمان، مومن) که در راه پروردگار است همراه با پروردگار خویش بر اهریمن می تازد، چنانچه مسلمانان مؤمن نیز با رعایت فرمان های حضرت حق بر شیطان رجیم و خواسته هایش می‌تازند.
بنا به گفته اشکان‌تقی‌پور مدرس دانشگاه و نویسنده، جشن‌های آتش که برخی از آن ها همچون «جشن سده» و «چهارشنبه سوری» همچنان پا برجاست، نشان از همراهی ایرانیان برای گرم کردن زمین در برابر حمله‌ی تاریکی و سرمای زاییده‌ی اهریمن و اعلام جهانی و کهکشانی همراهی با پروردگار در برابر اهریمن هستند.
دو نشانه ی بارز «آتش» که در تفکر باستانی ایران به شدت قابل احترام است «گرما» و «نور» است که دقیقا در برابر «سرما» و «تاریکی» فرار می‌گیرند.
حال به این موضوع بیندیشیم که شاید اکنون این جشن‌ها برای ما صرفا جلوه‌ی نمادین داشته و شادمانی داشته باشند؛ اما در هزاره‌های گمشده‌ی کهنسال تاریخ سرزمین‌مان که کشاورزی و دامپروری عامل حیات بوده‌اند و سرما و زمستان به راحتی می‌توانسته است زندگی را به مرگ بدل سازد، این جشن‌ها به نوعی ایجاد شور و هیجان و انگیزه برای غلبه بر اهریمن و عامل ایجاد انرژی مثبت و عملگرایی در راسخ بودن بر راه پروردگار بوده‌است.
نقاشی با الهام از نوستالژی شب یلدا
یلدا شب نخست زمستان و بلندترین شب سال است. واژه ای سریانی است به معنای میلاد... این که چرا بر «بلندترین شب سال» یا «بلند ترین تاریکی سال» چنین نامی گذاشته‌اند، فرضیه‌های گوناگونی را مطرح می‌کند.
فرضیه‌ای وجود دارد که تولد «ایزد مهر» را که هم در میان آریاییان و هم بعد از آن در میان رومیان البته با تفاوت‌هایی محترم بوده‌است در این روز میدانند. یعنی منظور از یلدا روز میلاد مهر است. مهرپرستی یا میترائیسم در دنیای باستان، تبدیل به آیینی جهان شمول شد که آیین «میترائیسم» رومی سال ها تا بعد از ظهور مسیحیت هم در اروپا برپا بود و بسیاری از آیین های مسیحیت بر اساس مدارک، بر گرفته از میترائیسم رومی که آن هم خود، با تغییراتی، برگرفته از ستایش ایزد مهر در ایران باستان و پیش از آن در میان آریایی ها بوده است، دارد.
جالب است بدانیم که در اوستا ایزد مهر پیش قراول خورشید (نور) و دارنده ی چراگاه‌های وسیع است.
این نکته را هم متذکر شوم که ذکر نام ایزد در اوستا نه به عنوان خدا بلکه مترادف فرشته است و خدای متعال تنها اهورامزداست.
از سوی دیگر برخی این روز را با توجه به نزدیکی آن به روز ولادت حضرت عیسی (ع) روز ولادت ایشان میدانند که بعدها در تقویم کمی جابجا شده است که این خود میتواند نشانی از تأثیر و تأثر مهر پرستی بر مسیحیت و بالعکس باشد.
به هر حال در اینکه یلدا جشنی از زمره جشن‌های آیینی ایران باستان است، شکی نیست که به هر روی در طول هزاره‌ها با ایجاد تغییراتی به ما رسیده‌است.
حافظ‌خوانی یکی از رسوم شب‌یلدا است
«اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را»
اکنون در مراسم شب یلدا یا شب چله طبق سنت همه‌ی ایرانیان با خانواده کنار هم می‌نشینند و مراسمی چون خواندن ابیاتی از حضرت حافظ و خوردن میوه‌هایی مانند هندوانه و انار و خشکبار را تا نزدیکی صبح و طلوع خورشید در انتظار پیش قراول باستانی اش، مهر، انجام می‌دهند.
همانطور که در حماسه‌های ما به ویژه شاهنامه که داستان و روایت عهد باستان ایران است، رزم و بزم از پی یکدیگر آمده‌اند، حال نیز در این شب یلدای ایرانی بزمی برپاست که در حقیقت رزمی در آن نهفته است. بیداری تا صبحگاه و عبادت و نیایش خداوند در قالب ذکر نام وی به عنوان معشوق در غزلیات حافظ و پذیرایی با میوه‌هایی که سرخ هستند و پراز دانه که هم نشان از نور دارند و هم نشان از باروری و زندگی مانند انار و هندوانه. ندانسته و شاید دانسته این شب را در همراهی با روشنایی ابدی ماندگار طی می‌کنیم و نمادهای زندگی را در کنار خود و در اتحاد با خانواده‌ی خود در کنار داریم تا به اهریمن بفهمانیم که طولانی ترین تاریکی که بر ما آورده ای با اتحاد همه ی ما در راه پروردگار به طلوع صبح می انجامد و از فردا دوباره تاریکی که شکست خورده است، روز به روز کوتاه تر می شود و روشنایی و نور که در ذات پروردگار و مایه‌ی حیات و نشانه‌ی خرد و فرزانگی است فزونی میگیرد تا سرانجام نوروز این بزرگترین جشن باستانی ایرانیان با تبلور زندگی در تمام جغرافیا فرا رسد.
شاید این ماجرا اکنون به داستان و افسانه‌ای بماند اما در روزگار کهن کاربردی فراتر داشته است و اکنون نیز نمادی است از حق پرستی و راستی خواهی و تاریکی ستیزی مردم این دیار که در قالب جشنی نمادین خود را نشان می‌دهد.
عکس ارسالی از مخاطبان تابناک با تو، «معصومه اناری»
عکس ارسالی از مخاطب تابناک با تو، «حدیقه اسفندقانی»
نمایی از پارک ملت تهران در آستانه شب یلدا (عکس از توئیتر)
امشب شب یلداست ، یلدا یل شبهاست .