نفهمیدن بو (آنوسمی) یا کاهش حس شامه از دست دادن کامل حس بویایی است بدون تردید شما خود را در شرایط خطرناک قرار میدهید به عنوان مثال، بدون اینکه قادر به تشخیص بو شوبد،
شما ممکن است در وضعیت خطرناکی مانند (نشت گاز، دود ناشی از آتش و غیره) قرار گیرید اختلالات طعم و بوی غذا هر سال صدها هزار نفر را در آمریکا به ملاقات با پزشک میفرستد خوشبختانه برای اکثر مردم، فقدان حس شامه یک مزاحم موقتی، ناشی از شدت گرفتگی بینی به علت سرماخوردگی است و پس از گذر از دوره سرماخوردگی بر طرف میشود.
اما برای برخی افراد، از جمله بسیاری از افراد مسن، از دست دادن حس بویایی ممکن است باقی بماند. علاوه بر این، فقدان حس شامه میتواند نشانهای از یک بیماری جدیتر باشد که باید توسط یک پزشک بررسی شود.
احساس فرد از بو توسط فرآیندهای خاص هدایت میشود. ابتدا یک مولکول آزاد شده از یک ماده (مانند عطر) باید سلولهای عصبی ویژهای (به نام سلولهای بویایی) در بالای بینی را تحریک کند. این سلولهای عصبی پس از آن اطلاعات را به مغز، محل مخصوص دریافت بوی خاص، میفرستند. هر چیزی که در این پروسه، مانند احتقان بینی، انسداد بینی یا صدمه به سلولهای عصبی دخالت کند میتواند به از دست دادن حس بویایی منجر شود.
توانایی بویایی همچنین روی توانایی برای طعم غذا تاثیر میگذارد. بدون حس بویایی، جوانههای چشایی تنها میتوانند چند طعم را شناسایی کنند و این میتواند روی کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد.
علل از دست دادن حس بویاییاحتقان بینی ناشی از (سرما خوردگی، عفونت تنفسی فوقانی، آلرژی، عفونت سینوس و کیفیت هوای پایین) شایعترین علل فقدان حس شامه است دیگر علل فقدان حس شامه عبارت از: شرایط پزشکی خاص مثل چاقی، دیابت، فشار خون، سوء تغذیه، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، بیماری MS، مشکلات تغذیهای، مشکلات دندانی، شرایط مادرزادی و اختلالات هورمونی میباشد. در اورای میگرن نیز ممکن است تغییراتی در حس بویایی، چشایی و لامسه ایجاد شود.
مانند حس بینایی و شنوایی، حس بویایی با افزایش سن ضعیفتر میشود (سن بالای ۶۰ سال)
برخی از داروها مانند (آنتی بیوتیکها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد التهاب، داروهای قلب و غیره)
پولیپ بینی – رشد غیر سرطانی کوچک در بینی و سینوسها است که سبب مسدود کردن راه بینی میشود.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت کشها و یا حلال
آسیب به بینی و اعصاب بویایی در اثر عمل جراحی یا ضربه به سر
پرتو درمانی برای سرطان سر و گردن
سوء استفاده از کوکائین
تشخیص فقدان حس بویایینشانه آشکار از فقدان حس شامه، از دست دادن بویایی است اگر شما تجربه از دست دادن بو که نمیدانید مربوط به آلرژی یا سرماخوردگی باشد و پس از یک یا دو هفته بهتر نشد با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک با نگاه در داخل بینی با یک ابزار خاص، برای دیدن پولیپ و یا رشد آن بررسی انجام میدهد ممکن است به تستهای بیشتر توسط یک پزشک متخصص در مشکلات بینی و سینوس (ENT و یا گوش و حلق و بینی) برای تعیین علت فقدان حس شامه نیاز باشد. ممکن است برای تشخیص CT اسکن، MRI، اندوسکوپی بینی، تست عصب بویایی لازم باشد.
درمان فقدان حس بویایی
هیچ درمان اختصاصی برای اختلالات بویایی وجود ندارد. اگر علت دارویی باشد تنظیم یا تغییر دارو ممکن است علائم را تسکین دهد. اگر بیماری زمینهای باعث اختلال بویایی است زمانی که بیماری برطرف شود و یا با درمان حس بویایی معمولا بر میگردد. اگر احتقان بینی ناشی از یک حساسیت یا سرماخوردگی، علت فقدان حس شامه باشد معمولا درمان نیاز ندارد و این مشکل بهتر خواهد شد. استفاده کوتاه مدت از ضد احتقان بینی، ممکن است راه بینی را باز نماید به طوری که شما میتوانید راحتتر نفس بکشید. با این حال، اگر با ضد احتقان بینی بدتر و یا پس از چند روز برطرف نشد به دکتر خود مراجعه کنید شما ممکن است عفونت داشته و نیاز به آنتی بیوتیک است و یا شرایط پزشکی دیگری مطرح باشد.
اگر پولیپ و یا رشد آن وجود دارد ممکن است برای حذف انسداد و درک دوباره از بویایی جراحی لازم باشد.
اگر به یک دارو موثر بر روی درک خود را از بو شک دارید با دکتر خود مشورت کنید و ببینید که آیا انتخابهای دیگری وجود دارد که روی توانایی شما نسبت به بو تاثیر نگذارد با این حال، هرگز بدون صحبت کردن با دکتر خود مصرف دارو را متوقف نکنید.
گاهی اوقات شخص احساس خود را از بو دوباره به دست میآورد ولی متاسفانه، فقدان حس شامه در اثر افزایش سن همیشه قابل درمان نیست اما شما میتوانید با اقداماتی زندگی لذت بخشتر و ایمنتر داشته باشید. به عنوان مثال، آشکارسازهای آتش و هشدار دهنده دود را در خانه و دفتر خود قرار دهید و اگر شما هر گونه شک و تردید در مورد ایمنی مواد غذایی دارید مراقبت بیشتری روی باقی مانده مواد غذایی داشته باشید و آنها را نخورید. و اگر سیگار میکشید ترک کنید.
دکتر سلام