«تابناک با تو» - یکی از عوامل مهم در معماری ساختمان، طراحی اصولی رمپ پارکینگ‌ها است. رمپ‌ها، مسیر‌های شیب‌داری هستند که برای اتصال طبقات مختلف در ساختمان‌ها و سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مسیر‌ها انواع مختلفی دارند و کاربرد و ویژگی‌های هرکدام متفاوت هستند. قبل از بررسی ساختار طراحی رمپ پارکینگ بهتر است با مدل‌های مختلف آن آشنا شویم.
معرفی رمپ
رمپ به مسیر‌های شیب‌داری می‌گویند که برای دسترسی طبقات مختلف در داخل و خارج ساختمان‌ها قرار داده می‌شوند. از رمپ‌ها برای عبور و مرور ویلچر‌ها، کالسکه‌ها، افراد کم‌توان و معلول و وسایل نقلیه مانند خودرو‌ها و دوچرخه‌ها استفاده می‌شود. طراحی و اجرای رمپ‌ها باید به دست کارشناسان خبره انجام گیرد؛ زیرا اجرای اصولی و ایمنی آن نیازمند دانش تخصصی است.
انواع رمپ‌ها
همان‌طور که گفته شد، رمپ‌ها از انواع و کاربرد‌های مختلفی برخوردار هستند. مسیر‌های انحنای این رمپ‌ها با توجه به نوع سازه می‌توانند در یک جهت یا دو جهت منتهی شوند. چنانچه ارتفاع دو سطح سازه زیاد باشد، طراحی رمپ پارکینگ و دیگر رمپ‌ها با طراحی پاگرد تلفیق می‌شود. رمپ‌ها از نظر کارایی از انواع مختلفی برخوردار هستند که شامل موارد زیر است:
رمپ عابرین
این رمپ‌ها برای عبور و مرور افراد در مسیل‌ها و ساختمان‌ها تعبیه می‌شوند. شیب رمپ‌های عابرین باید حداکثر ۱۲.۵ درصد باشد.
رمپ معلولین
این رمپ‌ها جهت عبور و مرور افراد کم‌توان و دارای معلولیت جسمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. حداکثر شیب رمپ‌های مخصوص معلولین حدودا ۸ درصد می‌تواند باشد.
رمپ ماشین‌رو
این رمپ‌ها جهت عبور و مرور ماشین‌ها و وسایل نقلیه برای ورود به پارکینگ‌ها و خروج از آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. حداکثر شیب این رمپ‌ها باید حدودا ۱۵ درصد لحاظ شود.
انواع رمپ از نظر شکل
با توجه به موقعیت زمین و نوع سازه‌ها، رمپ‌ها در اشکال مختلفی طراحی می‌شوند. در نظام مهندسی، رمپ‌های مختلفی تعریف شده‌اند که هر یک از ویژگی‌های متفاوتی برخوردار هستند. شناخت انواع مختلف رمپ از نظر اشکال می‌تواند در انتخاب طرح مناسب، کمک‌کننده باشد.
رمپ مستقیم
رمپ مستقیم به رمپ‌هایی گفته می‌شود که در مسیر مستقیم و صاف قرار می‌گیرند. ویژگی این رمپ‌ها به ترتیب زیر است:
– رمپ مستقیم کمترین فضا را به خود اختصاص می‌دهد.
– طراحی محیط اطراف آن به دلیل صاف بودن و مستقیم بودن رمپ، به مراتب آسان‌تر است.
– پرتی فضای کمتری نسبت به دیگر اشکال رمپ دارد.
رمپ چرخشی ربع دایره
این رمپ‌ها همان رمپ‌های کمانی هستند که یک قوس کوچک در تغییر مسیرشان لحاظ می‌شود. استاندارد شعاع ربع دایره این رمپ‌ها می‌تواند حدود ۵/۶ متر باشد؛ اما با توجه به عرض هر رمپ، شعاع متفاوتی را می‌توان برای هر یک در نظر گرفت. مشخصات و ویژگی این رمپ‌ها به شرح زیر هستند:
– کوتاه‌ترین رمپ در میان دیگر رمپ‌های موجود هستند.
– این رمپ‌ها پرتی فضای زیادی را در اطراف خود به وجود می‌آورند.
– چرخش این رمپ‌ها، هم‌زمان با مسیر پیش رو ایجاد می‌شود.
– اجرای پلان سخت‌تری نسبت به دیگر رمپ‌ها دارند.
رمپ چرخشی
رمپ چرخشی به رمپ‌هایی می‌گویند که از دو رمپ مستقیم و یک پاگرد ۵ در۵ تشکیل شده‌اند. ویژگی و مشخصات این رمپ‌ها شامل موارد زیر است:
– رمپ‌های چرخشی فضای زیادی را به خود اختصاص می‌دهند.
– در طراحی این رمپ‌ها طول رمپ بیشتری را باید در نظر گرفت.
– از پلان ساده‌تری برخوردار هستند؛ زیرا طراحی آن‌ها مستقیم و ۵ در ۵ است.
اصول طراحی رمپ پارکینگ
طراحی رمپ‌ها مثل دیگر سازه‌های مختلف ساختمان، ملزم به رعایت اصول اجرایی و فنی است. باید برای هر کدام از مدل‌های مختلف رمپ، قواعد طراحی مخصوصی را اجرا کرد. برای مثال، از مهم‌ترین خدماتی که در هنگام طراحی رمپ پارکینگ باید به آن توجه شود، استفاده از ترمز رمپ برای کنترل خودرو‌ها و موانع برای لیز خوردن وسایل نقلیه است. از دیگر اصول طراحی رمپ‌ها می‌توان به عدم برخورد بخش زیرین خودرو به زمین اشاره کرد که با ایجاد اختلاف سطح برطرف خواهد شد.
دستورالعمل‌های کلی و قانونی دیگری که در طراحی رمپ‌ها باید به آن‌ها توجه کرد، عبارت‌اند از:
– شیب، عرض و طول مناسب
– فاصله بین پاگرد‌ها
– المان‌های مورد نیاز برای کاربری بهتر
– متریال مورد استفاده در سطح سازه
– مسیر‌های ورودی و نحوه دسترسی
– محل قرارگیری نرده‌ها و حصار
– تاثیرات احتمالی روی فضای موجود، درختان، گیاهان و ...
– هزینه
– مطابقت با ضوابط، دستورالعمل‌ها و مقررات ساختمان
– نحوه اتصال و دسترسی به مسیر‌های دیگر
شیب در طراحی رمپ پارکینگ
شیب رمپ جهت کنترل و هدایت وسایل نقلیه در نظر گرفته می‌شود. این شیب معمولا برای عبور و مرور مورد استفاده قرار می‌گیرد و وسایل نقلیه نباید روی آن پارک شوند. حد مجاز این شیب در موقعیت و سازه‌های مختلف، متفاوت است.
محاسبه شیب رمپ پارکینگ
از مهم‌ترین عوامل طراحی رمپ‌ها، تعیین شیب آن‌ها است. این شیب باید توسط مهندسان خبره طراحی و محاسبه شود. فرمول کلی شیب رمپ، تقسیم کردن ارتفاع بر طول سازه است. طول این مسیر‌ها بر میزان شیب آن‌ها بسیار تاثیرگذار است.
فرمول شیب رمپ: درصد شیب رمپ = طول رمپ ÷ ارتفاع
استاندارد شیب رمپ پارکینگ
دو نوع استاندارد شیب برای رمپ‌ها وجود دارد. میزان شیب استاندارد و مجاز نسبت به محلی که خودرو در آن پارک می‌شود، باید بین ۶ تا ۷ درصد باشد. علاوه بر این، در محیط‌هایی که امکان پارک خودرو وجود ندارد و هدف از ساخت و طراحی رمپ پارکینگ جابه‌جایی بین طبقات است، استاندارد شیب رمپ‌ها می‌تواند بین ۱۲ تا ۱۳ درصد در نظر گرفته شود. در صورت عدم رعایت این استانداردها، علاوه بر بروز خسارت و مشکلات احتمالی، امکان پیگرد قانونی وجود دارد.
از مهم‌ترین نقاط مهم در محاسبه شیب این رمپ‌ها، طراحی یک متر ابتدایی و پایانی این مسیر‌ها است. ورود و خروج خودرو‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که مشکلات و خسارات احتمالی را به صفر برساند. برای اینکه کنترل کردن وسایل نقلیه در نقطه ورودی و خروجی آسان‌تر باشد، شیب این نقاط باید کمتر در نظر گرفته شود.
روش اجرای رمپ پارکینگ
اصول اجرای رمپ‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که با ضوابط شهرسازی همخوانی داشته و مورد تایید سازمان شهرداری باشد. همان‌طور که گفته شد، با طراحی غیر اصولی رمپ موجب لیز خوردن افراد و خودرو‌ها خواهیم شد. اجرای رمپ باید به‌گونه‌ای باشد که بیشترین فضا را به خود اختصاص دهد تا مشکلی برای تردد پیش نیاید.
در پیچ رمپ‌های ماشین‌رو باید برای جلوگیری از تصادف، از علایم رانندگی و ترافیکی، تجهیزات روشنایی و همچنین آینه‌های محدب برای دید بهتر استفاده شود. فقدان هر یک از این موارد باعث کم شدن استاندارد و امنیت رمپ پارکینگ خواهد شد.
مشخصات رمپ پارکینگ
تمامی رمپ‌ها در همه سازه‌ها از مشخصات و ویژگی‌های یکسانی برخوردار هستند. مشخصات کلی رمپ‌ها همان عرض و طول رمپ هستند که هر یک استاندار‌های متفاوتی دارند.
عرض رمپ
در طراحی رمپ پارکینگ عرض آن باید به‌گونه‌ای باشد که وسایل نقلیه مختلف بتوانند به‌راحتی در آن تردد کنند و با یکدیگر برخورد نداشته باشند. به‌صورت کلی، کمترین عرض رمپ باید ۳۵۰ سانتیمتر و در پیچ‌ها ۳۷۵ سانتیمتر باشد. در نظر داشته باشید این عرض تنها برای رمپ‌های یک طرفه قابل اجرا است.
طول رمپ
بیشترین طول مجاز برای رمپ‌ها بدون پاگرد ۹ متر است. تعبیه دست انداز برای کنترل سرعت و نرده برای عابرین در طرفین رمپ الزامی است. برای به دست آوردن طول استاندارد رمپ می‌توانید درصد شیب را در ارتفاع آن ضرب کنید. اگر درصد شیب بیشتر باشد، طول به دست آمده باید کمتر باشد. کمترین میزان استاندارد برای ارتفاع این رمپ‌ها ۱۸۰ سانتیمتر گزارش شده است.
استاندارد‌های طراحی رمپ
استاندارد طراحی رمپ پارکینگ و دیگر رمپ‌ها، طبق ضوابط و اصول شهرسازی ملی ساختمان تبیین شده است. این استانداردها به شرح زیر هستند:
استاندارد‌های رمپ پارکینگ
در طراحی رمپ پارکینگ سازه‌های مسکونی باید استاندارد‌های بین‌المللی و اصول طراحی رمپ را بر مبنای طول، عرض و حداکثر شیب مجاز رعایت کرد. این اصول به شرح زیر هستند:
– رمپ پارکینگ نباید بیش از ۱۵ درصد شیب داشته باشد.
– برای ساختمان‌هایی که کمتر از ۲۵ واحد دارند، کمترین عرض رمپ باید ۵/۳ متر باشد و اگر تعداد واحد‌ها بیش از ۲۵ واحد باشد، عرض رمپ باید پنج متر در نظر گرفته شود. توجه داشته باشید ۵/۳ سانتیمتر برای مسیر‌های یک طرفه خواهد بود.
– شیب عرض رمپ‌ها به ویژه در رمپ‌های دارای قوس، باید بین ۵/۱ تا ۳ درصد در نظر گرفته شود.
– برای ورودی پارکینگ جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی، باید ارتفاع از کف تا زیر سقف حداقل ۸۰/۱ متر لحاظ شود.
استاندارد رمپ عابر پیاده
شیب رمپ‌ها برای عبور و مرور عابرین پیاده طبق استاندارد باید بین ۵ تا ۱۰ درصد لحاظ شود. شیب بیش از ۱۰ درصد برای عابرین خطرناک است و استاندارد نیست.
– کمترین عرض استاندارد رمپ ۱۲۰ سانتیمتر باید باشد.
– برای سطوح شیب‌دار تا طول سه متر، بیشترین میزان شیب باید هشت درصد باشد.
– بیشترین طول مجاز رمپ، بدون داشتن پاگرد ۹ متر باید باشد.
– اجرای نرده یا دست انداز برای عابرین در طرفین رمپ از الزامات محسوب می‌شود و ارتفاع نرده از کف برای افراد ایستاده ۸۵ و کودکان ۶۰ سانتیمتر است.
– نرده باید جهت راحتی عابرین، حداقل ۳۰ سانتیمتر از اول و پایان رمپ به طول بیشتری تعبیه شود.
– قطر نرد‌ها نیز باید ۳٫۵ تا ۴ سانتیمتر در نظر گرفته شود.
– کف رمپ نباید لغزنده باشد و باید بتواند ثبات و پایداری افراد را تضمین کند.
– برای رمپ‌های استفاده شده در فضا‌های باز، باید از مجاری بخصوص برای هدایت آب استفاده شود.
استاندارد‌های رمپ پارکینگ در فضای شهری
اصول طراحی رمپ پارکینگ در فضای شهری باید با استاندار‌های فضای باز همخوانی داشته باشد. این استاندار‌ها به قرار زیر هستند:
– بیشترین شیب رمپ برای جدول‌ها با طول کمتر از یک متر، ۱۵ درصد باید باشد.
– رمپ جدول‌ها با طول بیش از یک متر، باید طبق مقررات سطوح شیب‌دار باشد.
– در رمپ جدول‌هایی که در دو سمت از بریدگی برخوردار هستند، شیب بریدگی‌ها باید حداکثر ۱۰ درصد لحاظ شود.
– رمپ جدول در سمت حرکت و توقف اتومبیل نباید دارای پیشروی باشد.
– کمترین عرض رمپ جدول به غیر از وجود بریدگی‌های کناری آن، ۹۰ سانتیمتر باید لحاظ شود.
– اگر می‌خواهید رمپ جدول را در مسیر خط‌کشی عابرین پیاده اجرا کنید، باید حداقل ۱۲۰ سانتیمتر فضای آزاد در داخل خط‌کشی برای آن لحاظ کنید.
– اگر رمپ جدول دارای بریدگی‌های کناری باشد، آن‌ها باید به اندازه ۶۰ سانتیمتر و به‌صورت مستقیم و در هر دو سمت جدول در داخل خط‌کشی عابر پیاده لحاظ شوند.
اندازه گیری شیب رمپ‌های قوسی
جهت اندازه‌گیری رمپ‌های قوسی می‌توان به کمک یک طناب ابتدای رمپ را به موازات خط مرکزی تا پایان رمپ بکشید و پایان طناب را علامت‌گذاری کنید. در مرحله بعدی، مسیر طناب را متر کنید. در آخر، اختلاف ارتفاع نقطه ابتدایی و انتهایی رمپ را اندازه گیری کنید و اعداد را در فرمول محاسبه شیب رمپ قرار دهید.
سرگیر شدن رمپ
از موارد حائز اهمیت در طراحی رمپ پارکینگ بررسی دقیق سرگیر شدن است که باید به دست مهندسین و معماران طراحی شود. در نقطه ورودی رمپ‌ها، ارتفاع تمام شده کف سازه تا سقف باید تقریبا حداقل ۱۸۰ سانتیمتر لحاظ شود. چنانچه این مقدار کمتر باشد، به این شرایط سرگیر شدن می‌گویند.
اگر طول رمپ‌ها در خارج از ساختمان برای جلوگیری از سرگیری مناسب نباشد، دو راهکار را می‌توان انجام داد. چنانچه کم شدن ضخامت سقف برای رفع سرگیری موثر باشد، می‌توان سقف را به‌صورت دال بتنی اجرا و طراحی کرد. این نوع سقف‌ها از سقف تیرچه بلوک ضخامت کمتری خواهند داشت. راهکار دوم این است که مهندسین مجبور هستند سقف قسمت ورودی را عقب‌تر از حالت نرمال طراحی و اجرا کنند.
جمع‌بندی
رمپ‌ها یکی از کارآمدترین و مهم‌ترین عناصر شهرسازی و ساختمان‌سازی به حساب می‌آیند. طراحی رمپ پارکینگ به‌صورت کلیدی و اصولی موجب بالا رفتن استاندار‌های ساخت و ساز می‌شود. برای جلوگیری از خطرات و مشکلات احتمالی، نیاز است که این رمپ‌ها توسط متخصصین و مهندسین حرفه‌ای محاسبه و اجرا شوند.
منبع: دکوبوم
:)