تابناک باتو ــ این روزها بسیاری از کشورها گرم‌ترین تابستان تاریخ خود را تجربه می‌کنند. هاوایی و استان بر بریتیش کلمبیای کانادا در شعله‌های آتش می‌سوزد، در جنوب کالیفرنیا سیل زمین و خانه‌ها و مردم را می‌شورد و می‌برد، پرتغال با سومین موج آتش‌سوزی‌های عظیم در همین تابستان جاری می‌جنگد و … نتایج شوم و مرگ‌بار گرمایش زمین دیگر آن‌‌چنان ملموس و روزمره است که حتا لازم نیست برای فهمیدن‌اش پا را از در خانه‌ات بیرون بگذاری و واقعیت همین که زین‌پس همه‌چی احتمالا فقط بدتر خواهد شد.
حالا نتیجه تحقیقی در نروژ نشان داد در میان احساسات و عواطف آدمی در مواجهه با واقعیت شوم گرمایش زمین، خشم قوی‌ترین و موثرترین احساسی است که می‌تواند منجر به کنشگری فعال و موثر و اقدام عملی آدم‌ها برای کاری کردن در برابر گرمایش زمین باشد. در این تحقیق که از ۲ هزار تن نظرسنجی شد، معلوم شد آن‌ها که در مواجهه با این وضعیت عصبانی‌اند و احساس خشم می‌کنند، ۷ برابر از سایرین به فعالیت و کنشگری برای حفظ محیط زیست رو می‌آورند.
تحقیقات همچنان نشان داد احساس غم، ترس و امیدواری، احساساتی‌اند که فرد را بیشتر به تغییر رفتارهای روزمره برای کمک به حفظ زمین سوق می‌دهند. از سوی دیگر احساس هراس و عذاب وجدان، احساساتی‌اند که آدم‌ها را بیشتر به حمایت از بهترین سیاست‌های منطبق با محیط زیست هدایت می‌کنند.
همچنین به طور متوسط، اکثریت آدم‌ها هنوز و کماکان در مواجهه با گرمایش زمین، چندان نگران و خشمگین نیستند و غلیان احساسات شدیدی را تجربه نمی‌کنند. یکی از روان‌شناسان متخصص در گرمایش زمین که از اعضای این گروه تحقیق است، می‌گوید مردم در مواجهه با گرمایش زمین هراسان‌اند، اما هنوز آن‌قدر که باید و انتظار می‌رود، نترسیدند و به وحشت نیفتادند. روان‌شناسان در کشورهای متعدد، حالا بیشتر به مطالعه‌ی احساسات و عواطف افراد جامعه در مواجهه با واقعیت گرمایش زمین رو آوردند. حوزه‌ی مطالعاتی که هنوز بسیار تازه است و نادانسته‌های این حوزه بسیار.
این تحقیق در نروژ که کشوری نفت‌خیز است، نشان می‌دهد در برابر هر دو گامی که فردی در کفه ترازو به سوی خشم می‌بردارد، یک گام به اقدام عملی نزدیک‌تر می‌شود. هرچند ارتباط بین احساس و عمل در پاسخ به سوالات مرتبط با کاستن از ردپای کربن در رفتارهای روزمره‌مان یا حمایت از افزایش مالیات بنزین و سوخت، کمتر بود.
متخصصان محیط زیست بارها ابراز نگرانی کردند که شیوه‌ی گزارش فعلی درباره‌ی محیط زیست که بیش از هرچیز در راستای به وحشت انداختن مردم و منفی است، بیش از این‌که مردم را ترغیب به حمایت از محیط زیست کند، آن‌ها را دچار حس ناتوانی و بی‌عاملیت بودن در مواجهه با گرمایش زمین می‌کند و در نتیجه بسیاری از مردم هیچ کاری برای کاستن از اثرات گرمایش زمین نخواهند کرد.
اما از سوی دیگر متخصصان دیگر می‌گویند تا وقتی مردم از این وضعیت به غایت نگران‌کننده گرمایش زمین خشمگین نباشند، در عمل هیچ کار موثر و جمعی برای مبارزه با این وضعیت هم شکل نخواهد گرفت. از سوی دیگر برخی تحقیقات تازه به بررسی احساس امید در کنشگری محیط زیست پرداختند. نتیجه تحقیقی نشان داد افزایش احساس امید، می‌تواند مردم را بیشتر ترغیب کند که به فعالیت برای حفظ محیط زیست رو بیاورند. تحقیق نشان داد آن‌ها که امیدواری‌شان بیشتر ریشه در رضایت دارد، کمتر ممکن است ترغیب به فعالیت برای حفظ زمین شوند. اما آن‌ها که امیدواری‌شان بیشتر با فعالیت عملی و واقعی گره خورده، بیشتر ترغیب می‌شوند تا آستین‌ها را بالا زده و کاری کنند.
فرناز سیفی
