اوپنهایمر و همکارانش حدود هشتاد سال پیش، سلاح مرگباری ساختند که بعدها موجب پشیمانی آن‌ها شد؛ اما چرا آلبرت اینشتین یکی از اعضای تیم سازنده نخستین بمب اتمی نبود؟
پس از اشغال نظامی لهستان توسط آلمان نازی در سال ۱۹۳۹، فیزیکدان‌های برجسته آلبرت اینشتین، لئو شیلارد و یوگن ویگنر به دولت آمریکا هشدار دادند که نازیها می‌توانند نخستین سازنده بمب اتمی باشند؛ چیزی که پیامدهای فاجعه‌باری برای بشریت خواهد داشت.
در واکنش، دولت ایالات متحده تصمیم گرفت پیش‌دستی کند و به‌عنوان یک عامل بازدارنده، زودتر از آلمان سلاح هسته‌ای بسازد. نتیجه اینکه در سال ۱۹۴۲، پروژه منهتن کلید خورد و به ساخت نخستین بمب اتمی ختم شد. اما با وجود اینکه اینشتین نقشی کلیدی در شکل‌گیری پروژه منهتن داشت، چرا هرگز به عضویت آن در نیامد!
هشدار اینشتین درباره ساخت نخستین بمب اتمی توسط نازیها
در تابستان سال ۱۹۳۹، اینشتین و شیلارد نامه‌ای به رئیس جمهور وقت آمریکا، فرانکلین روزولت نوشتند و از ضرورت اقدام سریع برای مقابله با تولید احتمالی سلاح هسته‌ای توسط آلمان نازی گفتند.
اما با وجود اینکه اینشتین پیشنهاد اجرایی شدن برنامه هسته‌ای آمریکا را داد، خود او از این پروژه کنار گذاشته و حتی از مشورت دادن به اوپنهایمر و اعضای تیمش، منع شد. دلیل این موضوع، افکار چپ افراطی اینشتین بود که دولت آمریکا آن را یک تهدید امنیتی می‌دانست. به همین علت، صلاحیت امنیتی او برای مشارکت در پروژه منهتن، در سال ۱۹۴۰ رد شد.
اینشتین و اوپنهایمر
به‌هرحال پس از کش و قوس‌های فراوان، پروژه ساخت سلاح هسته‌ای در اوت ۱۹۴۲ به رهبری رابرت ج. اوپنهایمر اجرایی شد. تلاش او و تیمش، سه سال بعد به نتیجه رسید. تنها چند هفته پس از اینکه نخستین انفجار هسته‌ای با اسم رمز Trinity به‌طور موفقیت‌آمیز تست شد، قوای متفقین در جنگ جهانی دوم به رهبری آمریکا، دو بمب اتم را روی شهرهای هیروشیما و ناگاساکی ژاپن خالی کرد.
پس از روشن شدن عواقب فاجعه‌بار این حملات، از اینشتین نقل شده است که اگر می‌دانست آلمان موفق به ساخت بمب اتمی نمی‌شود، هرگز لب تر نمی‌کرد.
همسو با اینشتین، اوپنهایمر نیز بعدها پشیمانی خود را ابراز کرد. نقل قول معروفی از او هست که می‌گوید وقتی به آزمایش Trinity فکر می‌کند، جمله‌ای از بهَگَوَد گیتا، کتاب مقدس هندوها را به یاد می‌آورد: حالا من خودِ مرگ هستم، نابودگر دنیاها!
اتفاقا اثر جدید کریستوفر نولان که به‌تازگی در سینماهای دنیا اکران شده است، به این دانشمند هسته‌ای می‌پردازد. تماشای فیلم اوپنهایمر، شما را با داستان زندگی پدر بمب اتم، بیشتر آشنا خواهد کرد.
گجت نیوز
