«تابناک با تو» - آزمایش BUN برای بررسی میزان نیتروژن اوره خون تجویز می‌شود. سطح غیر طبیعی این ماده سلامتی کلیه را تهدید می‌کند. اگر شما به یک بیماری مزمن که عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد مبتلا باشید، آزمایش BUN با هدف بررسی کلیه‌ها تجویز خواهد شد. بالا و یا پایین بودن میزان BUN در آزمایش خون می‌تواند نشانه بیماری‌های مختلفی باشد. با این مقاله همراه شوید تا بیشتر در رابطه با آزمایش BUN بدانید.
BUN در آزمایش خون چیست؟
اگر نشانه‌هایی از آسیب کلیوی دارید یا به عبارت دیگر عملکرد کلیه شما تنزل پیدا کرده است، یکی از آزمایش‌هایی که باید انجام دهید، آزمایش BUN است. در بیماران دیالیزی نیز در صورت انجام همودیالیز برای تعیین اثربخشی درمان دیالیز این آزمایش انجام می‌شود. همچنین آزمایش BUN برای تشخیص آسیب کبدی، انسداد مجاری ادراری، نارسایی احتقانی قلب یا خونریزی دستگاه گوارش نیز انجام می‌شود.
البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم چنانچه نتیجه BUN در آزمایش خون غیر طبیعی گزارش شود، برای تایید بیماری‌های فوق آزمایش‌های بیشتری مانند آزمایش کراتینین و آزمایش تیروئید نیز تجویز خواهد شد.
شرایط آزمایش BUN چیست؟
پیش از انجام آزمایش BUN می‌بایست ۸ ساعت ناشتا باشید. همچنین حداقل ۲ تا ۳ روز پیش از انجام آزمایش از مصرف گوشت زیاد خودداری کنید. مصرف هر گونه دارو را به پزشک اطلاع دهید چراکه دارو‌ها تاثیر مستقیم و بسزایی در نتیجه آزمایش BUN دارند. بعضی دارو‌ها از جمله کلرامفنیکل و استرپتومایسین سطح BUN را کاهش می‌دهند در حالیکه بعضی دیگر مانند آنتی بیوتیک‌ها و دارو‌های مدر سطح BUN را افزایش می‌دهند.
دارو‌هایی که باعث بالا رفتن BUN در نتیجه آزمایش می‌شوند:
* آمفوتریسین B
* کاربامازپین
* سفالوسپورین
* فوروزماید
* متوترکسات
* متیل دوپا
* ریفامپین
* اسپیرونولاکتون
* تتراسایکیلین
* مدر‌های تیازیدی
* ونکومایسین
در صورت مشاهده چه علائمی آزمایش BUN تجویز می‌شود؟
اگر سابقه درمانی و یا سابقه خانوادگی فرد نشان از مستعد بودن او به بیماری‌های کلیوی باشد، پزشک تست BUN را به صورت چکاپ سالانه تجویز می‌کند. وجود عوامل زمینه ساز بیماری‌های کلیوی، پزشک را مجاب به تجویز آزمایش BUN می‌کند. این عوامل به صورت زیر است:
* سابقه خانوادگی در ابتلا به بیماری‌های کلیوی
* دیابت
* فشار خون بالا
* بیماری‌های قلب و عروقی
علاوه بر موارد بالا، اگر علائم و نشانه‌های بیماری‌های حاد کلیوی در فرد بروز کند پزشک آزمایش BUN را به منظور ارزیابی عملکرد کلیه‌ها تجویز می‌کند. این علائم به شرح زیر است:
* وجود تکرر ادرار و یا جریان کم ادرار (احتباس ادرار)
* خارش پوستی
* ضعف عمومی بدن
* تورم دست و پا
* اسپاسم و گرفتگی عضلانی
* بد خوابی و سایر اختلالات خواب
مقدار نرمال BUN در آزمایش خون چقدر است؟
مقدار نرمال آزمایش BUN بر اساس سن به شرح زیر است. مقادیر برحسب mg/dl (میلی گرم / دسی لیتر) بیان شده‌اند.
| سن |
اندازه نرمال آزمایش BUN |
| نوزادان ۱ تا ۷ روز |
۳ - ۱۲ mg/dl |
| نوزادان ۸ روز تا یکساله |
۵ -۱۸ mg/d |
| کودکان ۱ تا ۱۳ سال |
۵ - ۸ mg/d |
| کودکان ۱۴ تا ۱۹ سال |
۸.۴ - ۲۱ mg/d |
| بزرگسالان ۲۰ تا ۵۰ سال |
۷ -۲۱ mg/d |
| بزرگسالان ۵۱ سال به بالا |
۷ تا ۲۰ mg/d |
تفسیر جواب آزمایش خون BUN
تفسیر BUN در آزمایش خون، باید توسط متخصص انجام شود. چنانچه نتایج در محدوه طبیعی قرار نداشته باشند، پزشک با توجه به شرایطی مانند سن، بیماری‌های زمینه‌ایی، دارو‌های مصرفی و ... نتیجه آزمایش را بررسی خواهد کرد. اگر در تفسیر آزمایش BUN، سطح این فاکتور بالا باشد؛ نشان‌دهنده آسیب‌های کلیوی است.
علت انجام آزمایش BUN چیست؟
آزمایش BUN یا نیتروژن اوره خون با اهداف زیر تجویز خواهد شد:
* پایش و میزان اثربخشی بیمارانی که از دیالیز استفاده می‌کنند.
* افرادی که ناراحتی کلیه‌ها در آن‌ها دیده می‌شود.
* بررسی عملکرد و سلامتی کبد.
آزمایش نیتروژن اوره خون در کنار سایر آزمایشات به بررسی سلامتی عمومی فرد می‌پردازد. برای مثال افرادی که قند خون بالایی دارند، میزان اوره بیشتری در بدن خواهند داشت. به همین دلیل در افراد دیابتی یا مشکوک به دیابت، آزمایش اوره خون نیز می‌تواند تجویز شود.
آیا نتیجه آزمایش BUN برای تشخیص بیماری‌های کلیوی کافی است؟
آزمایش BUN برای ارزیابی کلیه‌ها به تنهایی نمی‌تواند کاربرد داشته باشد. به همین دلیل در کنار آن از سایر آزمایشات مانند آزمایش کراتینین، آزمایش ادرار و ... نیز استفاده خواهد شد.
علت بالا بودن BUN در آزمایش خون چیست؟
بالا بودن BUN در خون می‌تواند به دلایل زیر باشد:
* بیماری‌های کلیه، آسیب کلیه یا نارسایی کلیه
* کاهش جریان خون در کلیه‌ها به دلیل شرایطی مانند نارسایی احتقانی قلب، شوک، استرس، حمله قلبی اخیر یا سوختگی شدید
* مسدود شدن جریان ادرار مانند سنگ کلیه
* کم شدن آب بدن
* افزایش قابل توجه مصرف پروتیین در رژیم غذایی
* افزایش تجزیه پروتیین در بدن
علائم بالا بودن BUN در بدن چیست؟
آزمایش نیتروژن اوره اغلب برای افرادی که علائم و نشانه‌های اختلالات کلیوی را تجربه می‌کنند، تجویز می‌شود. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
* تکرر ادرار
* ادرار بد رنگ (خونی، تیره یا کف آلود)
* درد مفاصل
* درد استخوان
* کمر درد
* گرفتگی عضلات
* پا‌های بی قرار
* خستگی
* مشکل خواب
* اشتهای ضعیف
* تورم (به خصوص در اندام ها)
* خارش
علت کم بودن BUN در آزمایش خون چیست؟
* اختلالات کبدی مانند بیماری هپاتیت
* بیماری سلیاک. در این حالت فرد با اختلال در جذب مواجه است.
* داشتن رژیم غذایی نامناسب که سطح پروتئین دریافتی در آن کم است.
* آکرومگالی
* سندروم نفروتیک
* سندروم هورمون آنتی دیورتیک (ADH) ناکافی
علائم پایین بودن BUN در بدن چیست؟
پایین بودن BUN به ندرت دیده می‌شود و در مواردی مثل سوء تغذیه یعنی زمانی که بیمار از نظر غذایی توانایی تامین پروتئین مورد نیاز بدن را نداشته باشد و یا BMI (شاخص توده بدنی) بسیار پایین بوده و ذخایر پروتئینی بدن ناچیز باشد بروز می‌کند. در هر دو صورت پزشک از علائمی که به دلیل ضعف عمومی بدن و ضعف سیستم ایمنی ظاهر می‌شود به سطح پایین BUN پی می‌برد.
در برخی شرایط علت کم بودن BUN به دلیل آسیب‌های پیشرفته کبدی مانند فیبروز و سیروز کبدی است. در چنین مواردی علائم زیر بروز می‌کند:
* درد‌های شکمی
* کم شدن اشتها
* کاهش ناگهانی وزن
* ضعف و خستگی
* حالت تهوع
* خارش پوستی
* زردی چشم و پوست
* کبودی و خونریزی بی دلیل
* تیره شدن ادرار
* سرگیجه
آزمایش BUN در بارداری چیست؟
با شروع بارداری بدلیل تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شود، کلیه‌ها بیش از گذشته به تصفیه خون می‌پردازند، بنابراین می‌توان گفت پایین بودن اوره خون در بارداری جای نگرانی ندارد.
برای آزمایش BUN در بارداری تنها به نمونه خون نیاز خواهید داشت که از ورید بازویی گرفته خواهد شد. کمبود اوره در باردرای نمی‌تواند برای سلامتی مادر و جنین تهدیدی باشد.
برای تفسیر آزمایش BUN در بارداری، تنها از متخصص کمک بگیرید.
تفاوت اوره با BUN چیست؟
در مورد تفاوت Urea با BUN، می‌توان گفت که آزمایش سنجش نیتروژن اوره خون (BUN) به عنوان بخشی از پنل کلیه، برای بررسی وضعیت سلامت عمومی انجام می‌شود. اهداف اصلی انجام این آزمایش اندازه‌گیری مقدار نیتروژن در خون و بررسی عملکرد کلیه‌ها در شرایط مختلف است. این در حالی است که آزمایش Urea میزان کلی اوره خون را اندازه‌گیری می‌کند. هر دوی این آزمایشات وضعیت سلامت کبد و کلیه‌ها را مشخص می‌کنند.
تفاوت اوره و کراتینین چیست؟
کراتینین مانند اوره یکی از مواد زائد بدن به شمار می‌رود. این ماده ناشی از از سوخت وساز عضلات است. کراتینین به خون و از خون به سمت کلیه‌ها هدایت می‌شود، سپس از طریق ادرار دفع خواهد شد. در طی روز، تولید کراتینین در بدن ثابت است، به همین دلیل اندازه گیری سطح آن می‌تواند شاخص خوبی برای بررسی عملکرد کلیه باشد.
آزمایش نسبت BUN به کراتینین خون چقدر باید باشد؟
نسبت BUN به Cr (کراتینین) حدود ده به یک تا بیست به یک در نظر گرفته شده است. اگر این نسبت روند افزایشی داشته باشد، یعنی سطح اوره خون بیشتر از کراتینین است. این امر می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:
* کم آبی شدید (دهیدراتاسیون)
* نارسایی احتقانی قلب
* خونریزی گوارشی
کاهش نسبت BUN به Cr، یعنی کاهش تولید اوره. این مشکل می‌تواند به دلیل سوتغذیه و بیماری کبد باشد.
تست‌های مرتبط با آزمایش BUN
در کنار آزمایش BUN، برای تشخیص مشکلات کلیوی اندازه‌گیری میزان کراتینین خون نیز اهمیت دارد. از رایج‌ترین تست‌هایی که همراه با آزمایش اوره انجام می‌شوند می‌توان به آزمایش Creatinine (کراتینین) خون اشاره کرد. کراتینین ماده زائدی است که توسط کلیه‌های سالم از طریق ادرار فیلتر می‌شوند. مقادیر بالای کراتینین در خون ممکن است نشانه آسیب کلیوی باشد. به طور کلی آزمایش Cr، BUN و Urea در ارتباط با یکدیگر انجام می‌شوند و اطلاعات حاصل از هر یک از این آزمایشات مکمل یکدیگر هستند.
