پیامبر(ص) و شوخ طبعی در شخصیت

شوخی نشان‌دهنده باطن ماست و هر شخصیتی متناسب با شخصیتی که دارد، شوخی سازنده یا آزاردهنده انجام می‌دهد.

بیان ما چه به شوخی و چه در کلام جدی، نشان می‌دهد که ما در قسمتی از درونمان چه داریم. افراد در شوخی‌ کردن به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند؛ چرا که شخصیت‌ها متفاوتند و به تعداد شخصیت‌ها، شوخی افراد متفاوت است.
با این که تفاوت‌های زیادی وجود دارد و شناخت پیچیدگی‌های تمام افراد،‌ دشوار است، اما علم با محدودیت‌هایی که دارد، ناچار است طبقه‌بندی‌های خاص خودش را داشته باشد و از اینجاست که شوخ‌طبعی هم به دو نوع مثبت و منفی دسته‌بندی می‌شود.

ما در موارد زیادی نمی‌توانیم خشم‌مان را بیان کنیم مثلا در برابر مسئول یک اداره یا کسی که در موقعیت بالاتری از ما قرار دارد؛ این موارد باعث می‌شود خشم ما سرکوب شود اما در عین حال از بین نمی‌رود، فعال باقی می‌ماند و ناخودآگاه ما بالاخره از منفذی آن را پدیدار می‌کند. حتی ممکن است این ناخودآگاه خودش را در رویا نشان دهد و به عنوان مثال خواب ببینیم کسی که در بیداری به ما ظلم کرده، حالا به موجود ضعیفی تبدیل شده که می‌توانیم از او انتقام بگیریم.

بنابراین گاهی شوخی‌ها بیان‌کننده ناخودآگاهی هستند که نیازهایی که در جامعه بیرون نمی‌توانیم نشان دهیم را از طریق آن ها می‌توانیم بیان کنیم یعنی شوخی‌ها حرف‌های جدی هستند که لباس طنز پوشیده‌اند.
دین‌داری با شوخ‌طبعی ارتباط دارد. سلامت روان و شادی با دین‌داری مرتبط است و لازم داریم کار جدی درباره ارتباط اسلام و شوخ‌طبعی انجام دهیم. ما روایت‌های زیادی داریم درباره اینکه با یکدیگر شوخی کنید، حسن خلق داشته باشید، شوخی محبت را افزایش می‌دهد.

پیامبر(ص) می‌فرماید: هیچ مومنی نیست مگر اینکه شوخ طبع باشد. پیامبر می فرماید: منافق، اخموی عصبانی است ولی مومن اهل صمیمیت و شوخ‌طبعی است. در عین حال، این روایات را هم داریم که شوخی، دشنام کوچک است، دشمنی می‌آورد و ... یعنی باید مراقب باشیم شوخی‌هایمان ناشی از بدخواهی نباشد، از وقارمان نکاهد، توهین‌آمیز نباشد، تمسخر نداشته باشد و کینه به وجود نیاورد.
شوخی نشان‌دهنده باطن ماست و هر شخصیتی متناسب با شخصیتی که دارد، شوخی سازنده یا آزاردهنده انجام می‌دهد. روان‌شناسی مثبت، معتقد است درست است که نوع شوخی برآمده از شخصیت ماست اما می‌توانیم با اصلاح شوخی‌هایی که انجام می‌دهیم، شخصیتمان را هم درست کنیم و بدانیم افراد سالم، شوخی‌های سالم، مثبت و امیدبخش انجام می‌دهند.

انواع شخصیت‌ها با شوخی‌هایشان می‌توانند مورد دسته بندی قرار بگیرند؛ شخصی که شوخی‌ آزاردهنده انجام می‌دهد بی‌ثباتی هیجانی دارد،‌ در توافق‌پذیری دچار مشکل است. بنابراین با دقت در آنچه می‌گوییم می‌توانیم به شخصیت خودمان هم پی ببریم و آن را اصلاح کنیم.

باید تمرین کنیم زوایای تیز شوخی‌هایمان را حذف کنیم، حواسمان باشد نباید شوخی‌مان کسی را بترساند، نباید باعث رنجش خاطر شود، نباید شخصیت کسی با شوخی ما زیر سوال برود.

پیامبر اکرم همواره به مقدار ضرورت با یاران خود شوخی می‌کرد. شوخی و مزاح ظریف و زیبای رسول اکرم و امیرمؤمنان علی درباره خوردن خرما نیز معروف است. گفته‌اند روزی آن دو گرامی با هم خرما می‌خوردند که پیامبر، هسته‌ها را جلوی علی می‌گذاشت و در پایان فرمود: هر که هسته‌اش بیشتر باشد، پر خور بوده است ! امیر مؤمنان در پاسخ گفت: هر که با هسته خورده باشد، پرخورتر بوده است.

محمود گلزاری